Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

A Na Baiblo Mi Biɛ Ko Ngɛ Blema Buɛ Ko He

A Na Baiblo Mi Biɛ Ko Ngɛ Blema Buɛ Ko He

Ngɛ jeha 2012 ɔ mi ɔ, a na buɛ ko nɛ ye maa pee jeha 3,000 nɛ e ywia ngɛ zu mi. Nihi nɛ a tsuaa si kɛ hlaa blema níhi a mi ɔ a bua jɔ wawɛɛ. Mɛni he je? Tsa pi buɛ nɛ ywia nɛ a na a kɛkɛ nɛ ha nɛ a bua jɔ, mohu ɔ, ningma ko nɛ a na ngɛ he ɔ he je.

Benɛ nihi nɛ a tsuaa si kɛ hlaa blema níhi a mi ɔ ngɔ buɛ nɛ ywia a kɛ tsa a bi a nya a, a na Kanaan bi a ningma ko ngɛ buɛ ɔ he. A ngma ngɛ he ke: “Eshba’al Ben Beda’,” nɛ sisi ji “Beda binyumu Eshbaal.” Enɛ ɔ ji kekleekle be nɛ nihi nɛ a tsuaa si kɛ hlaa blema níhi a mi ɔ na biɛ nɛ ɔ nɛ a kɛ blema ningma ngma.

Ngɛ anɔkuale mi ɔ, a tsɛɛ nɔ ko hu ke Eshbaal ngɛ Baiblo ɔ mi. E ji Matsɛ Saul binyumu ɔmɛ a kpɛti nɔ kake. (1 Kron. 8:33; 9:39) Ní lelɔ kpanaa ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Yosef Garfinkel nɛ e piɛɛ nihi nɛ tsua si ɔ a he ɔ de ke: “E ji bua jɔmi sane kaa a kɛ biɛ nɛ ji Eshbaal nɛ ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ tsu ní be mi nɛ Matsɛ David ngɛ nɔ yee ɔ. Amlɔ nɛ ɔ, a ngma biɛ nɛ ɔ ngɛ nihi nɛ a tsuaa si kɛ hlaa blema níhi a mi ɔ a womi mi, nɛ lɔ ɔ hu tsɔɔ kaa a kɛ biɛ nɛ ɔ tsu ní be mi nɛ Matsɛ David ngɛ nɔ yee ɔ pɛ.” Enɛ ɔ ji nɔ́ kpa ko hu nɛ maa nɔ mi kaa blema níhi a mi hlami kɛ Baiblo ɔ kpaa gbi.

Baiblo ɔ mi womi kpa ko hu tsɛɔ Eshbaal ke Ishboshet. A ngɔ “boshet” kɛ to “baal” nane mi. (2 Sam. 2:10) Mɛni he je? Níhi a mi hlali tsɔɔ kaa eko ɔ, nɔ nɛ ngma Samuel womi nɛ ji enyɔ ɔ, ngɔɛ biɛ nɛ ji Eshbaal kɛ tsu we ní, ejakaa biɛ nɛ ɔ haa nɛ Israel bi ɔmɛ kaiɔ Kanaan bi a hiɔmi mawu Baal. Se ngɛ Kronika womi ɔ mi ɔ, a ngɔ biɛ Eshbaal ɔ kɛ tsu ní.