Tɛla kɔ ndwokɔ mɔɔ ɩwɔ zʋ

Mɩnla Mmɩlɩ Yɛ Bɔwʋlɩ Gyisɛsɩ a?

Mɩnla Mmɩlɩ Yɛ Bɔwʋlɩ Gyisɛsɩ a?

Mɔɔ Bayɩbʋlʋ yɩ kã

 Kɛmɔ awuuku mɔɔ ɩwɔ azɩ ɛkɩhyɩ yɩ kile nɩ, Bayɩbʋlʋ yɩ ɩáhã eɣile pɔkyɩɩ mɔɔ bɛva bɔwʋlɩ Gyisɛsɩ:

  •   “Abiyela ízi eɣile mɔɔ bɛva bɔwʋlɩ Kɩlayɩsɩ.”—New Catholic Encyclopedia.

  •   “Abiyela ízi eɣile pɔkyɩɩ mɔɔ bɛva bɔwʋlɩ Kɩlayɩsɩ.”—Encyclopedia of Early Christianity.

 Bayɩbʋlʋ yɩ ɩáma odwokɔɣizialɛ mɔɔ ise, ‘Mɩnla Mmɩlɩ Yɛ Bɔwʋlɩ Gyisɛsɩ a?’ nɩ nwʋ munwalɩyɛ senyii naasʋ̃, ndwokɔ anwɩ̃ mɔɔ ɩfalɩ Gyisɛsɩ yɩ awʋbɔ nwʋ nɩ ma yede yedi kɛɛ bɛáwʋ Gyisɛsɩ wɔ December 25.

Bɛáwʋ yɩ wɔ ɛyɛbɛ mmɩlɩ nu

  1.   Anlimahɛlɛlɛ. Ɩha ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ ma bɔwʋ Gyisɛsɩ nɩ, Kayɩza Ɔgɛsɩtɔsɩ hyɛlɩ kɛɛ “bedinyiá Wulomi manlɩ nɩ nu mmenii munwatĩĩ.” Nɩ ɩsɛ kɛɛ abiyela kɔ “yi twonwa zʋ” ma betinyia yɩ. Na wɔ Gyisɛsɩ yɩ awʋvʋlɔ bɔ ɔfʋã nu mɛyɩ, nɩ bekeli kɛyɛ dapɛnɩ ɔkʋ̃ anzɛnyɩɩ mɔɔ ɩbʋ zɔ wɔ ɔhʋanɩ yɩ zʋ. (Luuku 2:1-3) Nɩ anlimahɛlɛlɛ bʋwa wɔ ndwolɩyɛlilelɛ nɩɩ sogyiahɔlɛ nu dɩyɛ, naasʋ̃ nɩ mmenii anyɩ iáleli nwʋmɔ kɛɛ bɛkɛyɛ zɔ wɔ mmɩlɩ bela wɔ ɔlʋbɔ yɩ nu. Meti nɩ sɛ Ɔgɛsɩtɔsɩ hyɛ mmenii nɩ ma bɔkɔ bɛkɛlɛ bɛ anlima wɔ ɛyɛbɛ mmɩlɩ nu a, bɛ anyɩ ilédeli nwʋmɔ kʋlaa.

  2.   Mmuwuanɩ yɩ. Nɩ mmuwuanɩzʋhilalɛmaa “be wɔ mansini nɩ nu, mɔɔ nɩ besii ɛpɛ bɔwɩɛnɩ bo mmuwuanɩ wɔ ɔwʋlɔtʋ.” (Luuku 2:8) Daily Life in the Time of Jesus buuku yi kã kɛɛ “ɩkã dapɛnɩ ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ ma bedi Ahʋanɩnwʋmɔ Awuwa nɩ wɔ [March yɩ awielɩyɛ]” kɔbʋmɩ November eziyianɩ yɩ avinli nɩ, nɩ mmuwuanɩzʋhilalɛmaa bɛ nɩɩ bo mmuwuanɩ kɔ aliliyɛ. Akʋ̃ ɩva ɩzɔlɩ zʋlɔ kɛɛ: “Iluwa ɛyɛbɛ ti, nɩ mmuwuanɩzʋhilalɛmaa bɛ nɩɩ bo mmuwuanɩ ɩáhɔ aliliyɛ; na eyi ma yɛnwʋ kɛɛ eɣile mɔɔ bɛfa bedi bulonyia mɔɔ ɩdɩ ɛyɛbɛ mmɩlɩ nɩ ɩlɔ́kʋla ɩkɛyɛ nɔhʋanlɛ kɛɛ ɔzɔ mmɩlɩ yɩ nu yɛ bɔwʋlɩ Gyisɛsɩ a. Iluwakɛɛ Matiyu, Maakɩ, Luuku yɛɛ Dwɔɔnʋ awuuku yi kã kɛɛ nɩ mmuwuanɩzʋhilalɛmaa yɩ wɔ ɔwʋlɔtʋ bekilaa bo mmuwuanɩ.”

Bɔwʋlɩ Gyisɛsɩ wɔ October

 Sɛ yetinyia mmɩlɩ mɔ Gyisɛsɩ wuli wɔ Nisan 14, 33 Y.M nu mɔɔ belili Ahʋanɩnwʋmɔ Awuwa nɩ yesialɩ yɛ mɛda a, yɛ yɛkɔnwʋ mmɩlɩ mɔ bɛva bɔwʋlɩ Gyisɛsɩ a. (Dwɔɔnʋ 19:14-16) Nɩ Gyisɛsɩ nyia alʋbɔ kɛyɛ 30 yɛ ɩwɔlɩ yɩ alʋbɔ asã nɩɩ ɔfʋã ɔzʋ̃mɩnlɛ egyima yɩ tʋ a, meti bɔwʋlɩ Gyisɛsɩ wɔ October yɩ ahyɛasɩ dɩka be wɔ 2 A.Y.M nu.—Luuku 3:23.

Mɩnla ti mɔɔ bedi Bulonyia wɔ December 25 a?

 Kɛmɔ dasɩlɛ bela íni kɛ mɔɔ ikile kɛɛ bɔwʋlɩ Gyisɛsɩ December 25 nɩ, mɛyɩ nɩ mɩnla ti mɔɔ bedi bulonyia wɔ ɔzɔ mmɩlɩ yɩ a? Encyclopædia Britannica kã kɛɛ, asɔlɩ nu mbanimbani be yɛ bɛhyɛlɩ da bɛvalɩ ɔzɔ eɣile eyi beziyeli kɛ “ama ɩ nɩɩ Wulomi awʋzʋmɩzʋ̃mɩnlɛmaa bɛ awuwa mɔɔ bɛfa bedi ‘oyuwa yɩ awʋbɔ eɣile nɩ ɩayɛ ɔkʋ̃.’” The Encyclopedia Americana kã kɛɛ, nnimidimaa sʋ̃maa de di kɛɛ, bɛyɛlɩ eyi “ama awʋzʋmɩzʋ̃mɩnlɛmaa sʋ̃maa bɛ anyɩ ialeli Kilisinyianɩ ɔzʋ̃mɩnlɛ nwʋ.”