Familianakataki

¿Qʼaxu wayn tawaqurux kunjamsa jakäwipatak yanaptʼañäspa?

“Wawanakajamp parlañaxa nayrax janiw chʼamäkänti, kun lurañatakisa taqi chuymaw istʼapxirïtu. Jichhax qʼaxu wayn tawaqüxasaxa, janiw yäqxapxituti. Diosatak irnaqaniñäni satasa, jayrasxapxakiwa. ‘¿Wasitatti Bibliat parlarakikiñäni?’ sasa. Yaqha familianakan ukham uñjirïta, janipuniw familiajan ukhamäkaspat sasaw amuyiriyäta.” (Raúl) *

WAWANAKAX qʼaxu wayn tawaqüxapxi ukhaxa, kusiskañawa ukampis wayn tawaqur tukuñapaxa chʼamakiwa, ukwa walja awk taykanakax amuyapxi. ¿Akhamanakan jumanakax uñjasipxarakirïtati?

▪ Wawamax jiskʼitäskan ukhaxa janipuniw jumanakat saraqañ munirïkänti. Jichhax qʼaxu waynäxi jan ukax qʼaxu tawaqüxi ukhaxa janiw jumanakampïñsa munxiti.

▪ Janir qʼaxu tawaqitäkasaxa phuchitamax jumanakampipuniw jan kun imtʼasa parltʼasirïna. Jichhaxa amiganakapampikiw parltʼasiñ muni, jumanakarux janiw kunsa arsxapxtamti.

Inas jumanakax ukhaman jikxatasipxatam amuyasipxsta, janipuni jan wali amuyunakampi aynachtʼapxamti. Wawanakaman qʼaxu wayn tawaqüxapxatap sum amuyañatakixa, kunjamansa jupanakax jikxatasipxi uk sum amuytʼañäni.

Qʼaxu wayn tawaqüxapxi ukhaw nayrar sarantatap uñachtʼayapxi

Wawax yuriwayki ukat aksaruxa taqi kun yatiqañapawa: parlaña, sarnaqaña, escuelar saraña ukat yaqhanakampi. Jukʼat jukʼat wawapan nayrar sarantir uñjasaxa awk taykanakax wal kusisipxi, ukat nayrar sartatapasa jiltatapasa amuyasirakiwa ukwa awk taykanakax amuyapxi.

Qʼaxu wayn tawaqüxapxi ukhaxa amuyupansa jañchi tuqitsa jiltapxatapaw amuyasiraki. Ukampisa, wawapan jilsxatapaxa, yaqhip awk taykanakarux janiw kusisiykapuniti. Amuytʼañataki, awisaxa qʼaxu waynäxasas qʼaxu tawaqüxasas ratut ratutwa mayjtʼapxi, ukhamäpxañapxa janiw khiti awkis munkiti. Ukhamäkchisa, wawanakax qʼaxu way tawaqüxapxi ukhaw amuyupansa jañchi tuqitsa jiltapxi. Kunatsa ukham sissna uk uñjañäni.

Tiempompixa, taqi wawanakaw “awkipsa, taykapsa jaytxanixa” siw Bibliaxa (Génesis 2:24). Ukhamaxa, qʼaxu way tawaqüxapxi ukhaw wawanakar yanaptʼañax wali wakiskirixa. Kunapachatï wawamax jilïrïxani ukhax kunjamtï apóstol Pablox arskäna ukham arsuñap munpachätaxa, jupax akham sänwa: “Wawäkasax wawjamaw parlayäta, amtayätsa, amuytʼayätsa. Chachäxta ukapachasti, taqi kunatix wawan lurañapäki ukx apanukxtwa” sasa (1 Corintios 13:11).

Ukhamaxa, qʼaxu wayn tawaqunakax apóstol Palblojamaw lurasipki: wawan lurañapäki ukanak apanukusaxa, jilïri jaqinakjam taqi kun phuqhaña yatxañapa, ukatxa kunjam jakañsa sarnaqañsa jupaw yatxañaparaki. Uka  tuqit parlkasaxa, mä librox akham siwa: “Jaya lugarar jakir sarxañatakis wakichaskaspa ukamp sasiwa” sasa.

Jïsa, jichpacha “jiskʼa wawaman” yaqha chiqar sarxir amuyañaxa chʼamakïspawa. Inas akham amuychisma:

▪ “Janiw ikiñ utapsa apthapisiñ yatkiti. ¿kunjamarak mä utan sapaki jakaspasti?”

▪ “Horasapar utar kuttʼaniñsa janiw yatkiti, ¿kunjamarak mä irnaqäwin phuqhaspasti?” sasa.

Ukanakatï llakisiyapxstamxa, ak amtapxañamawa: kunjamas sapak jakañax ukxa janiw mä urunaki yatiqksnati. Jan ukasti, walja maranakanwa yatiqsnaxa. “Pisi amuytʼamp lurañasti, waynanakan amuyupawa” siski uka arunakan chiqätap amuyapxäta (Proverbios 22:15).

Ukampisa, jumatï wawamar yanaptʼäta ukat chiqañchtʼarakïta ukhaxa, wali amuytʼasiri ukat taqi kun phuqhiri ukhamaw jilsupxarakini, ukhamatwa amuytʼasiñsa yatxapxani ukat “kunatix walïki, jan walïkaraki uk uñtʼañsa yatxapxarakiwa” (Hebreos 5:14).

Wakiskir iwxtʼanaka

Jupa pachpa suma “amuyumpi” kuna amtar puriñapatakisa, wawamar yanaptʼapxañamax wali wakiskiripuniwa (Romanos 12:1, 2). ¿Kunjamsa uk lurapxasma? Bibliat apstʼat wali wakiskir iwxtʼanak uñjañäni.

Filipenses 4:5: “Suma chuymanïpxatamax taqi jaqinakan uñtʼatäpan”. Wawamax utar purirïktxa ukat sipansa mä juk’ qhiptʼanïw siristam ukat janipuniw ukax walïkaspati sapxarakisma ukhaxa, wawamax ukjpachaw akham sapxiristam: “¿Kunapachkamaraki wawarjam uñjapxitäta?” sasa. Janiw jankʼaki akham sapxañamäkiti: “Jan wawa chuymanïxata ukhaw jachʼa jaqirjam uñjapxäma” sasa. Qʼaxu way tawaqunakaxa jukʼamp jaypʼukiw utar puriniñ munapxi, ukat yaqhip awk taykanakaxa janiw ukhamäñap munapkarakiti. Awk taykanaka, jumanakatï qʼaxu wayn tawaqüpkayäta uk amtasipxätaxa, inas wawanakaman mayitanakaparux jaysapxarakchïta.

AK LURAÑAW WAKISISPA: Wawamax kunanaks luraspa ukat kuna arsutaparus phuqaspa ukanak qillqtʼasma. Uka luräwinak janïr churkasaxa, akax jumatak mä yantʼawa sasaw qhanañchtʼañama. Wali sum phuqhirïtap uñachtʼayanixa, jukʼamp jachʼa luräwinak katuqarakini; jan ukhamäkanisti, aptʼxarakiniwa (Mateo 25:21).

Colosenses 3:21: “Awkinaka, jan wawanakamampix sinti qhurüpxamti jan jupanakan mayjtʼasipxañapataki”. Yaqhip awk taykanakaxa janipuniw kuns lurayañ munapkarakiti. Janiw utats mistuyañ munapkiti, mistuyapxchisa kawkinkasipkisa kuns lurasipki ukanak wal yatxatañ munapxi; jupanakaw amigonak thaqharapiñ munapxi, telefonot parlirsa jamasat ischʼukipxi. Ukham lurañaxa janipuniw akchʼas walïkaspati. Jumanakatix jistʼantañ munapxätaxa, wawamax jaltañ munxani; amigonakapat jan walinak parlapxäta ukhaxa, jupanakampikiw sarañ munaskani, telefonot parlkiri jamasat ischʼukipxäta ukhaxa, amigonakapamp jamasat parlañ thaqarakini. Chinkatañsa munapkasma ukham lurapxäta ukhaxa, jaltxañatakix jukʼamp chʼamachasini, janiw kunjamat yanaptʼañsa puedxapxätati. Awk taykanaka, ak amuytʼapxam: wawamax jichhatpach jumanakamp jakkasa jan kuna amtäwir puriñsa yatiqkani ukhaxa, ¿sapak jakxani ukhax kunjamarak jupapachpa suma amtarus purinisti?

AK LURAÑAW WAKISISPA: Wawamampi mä amtar jan puriñjamäkarakinixa, jan wal sarnaqatapat kuna jan waltʼäwinakas utjaspa uka tuqit amuytʼayañamawa. Amuytʼañataki, amigonakapar kʼumiskañat sipansa, akhamwa jisktʼasma: “¿Uka amigomax policiampi katuntayasispa ukhaxa kunas pasaspa? ¿Kunjam jaqits uñtʼapxiristamxa?” sasa. Kunanaktï jichhax lurkäta ukarjamaw mayninakax walitsa jan walitsa uñtʼxapxätam sasaw amuytʼayañama (Proverbios 11:17, 22; 20:11).

Efesios 6:4: “Jumanakax wawanakamarux jan colerayapxamti, jan ukasti chiqapar  yatichasina sum uywapxam”. “Chiqapar yatichasina” siski uka aruxa, janiw kamachinakampiki yatichaña sañ munkiti. Jan ukasti chuymapar purtʼaña sañ muni, ukhamatwa aski luräwinakar chuymapax wiytarakispa. Ukhamanakat wawanakar qʼaxu waynäkipana jan ukax qʼaxu tawaqükipan yanaptʼañaxa wali wakiskiripuniwa. Andresax akham siwa: “Jiltataparjamaw wawanakarux chiqañchäwi arunakamp amuytʼayaña, uk luram ak luram sañat sipansa” sasa (2 Timoteo 3:14).

AK LURAÑAW WAKISISPA: Wawamamp mä amtäwir jan puriñjamäkanixa, ak lurañäni sasmawa: jumax awkijäsmaxa, ¿kunjams iwxtʼitasma? Uka iwxtʼamax kunatsa wali aski uk uñachtʼayañatak wakichtʼasim sarakismawa. Mä qhawqha urunakatwa uka tuqit parltʼxapxañama.

Gálatas 6:7: “Kuntix jaqix yapuchki ukrakwa apthapini”. Mä jiskʼa wawarux juchapatxa, ikiñamar saram sasa jan ukax kunti lurirïki ukat jarkʼtʼasak inas chiqañcharakchisma. Ukampisa, qʼaxu wayn tawaqunakaruxa jan wali luräwinakapax kunjamsa jan walin uñjasiyaspa ukanakatwa amuytʼayañama (Proverbios 6:27).

AK LURAÑAW WAKISISPA: Wawamax jan walinak lurasin jan walin uñjasitapxa amuyasiñapawa. Qullqi manuni uñjaschixa, jumanakax janiw pagarapipxañamäkiti. Kuna lurañatakis arsuwaychi ukat janirak phuqkchiti ukhaxa, jupa pachpaw jan phuqhatapat disculpa mayisir sarañapa. Ukhamatwa, luratanakapat jupa pachpa amuyasini ukat qhipanakansa amtasiskakiniwa.

Qʼaxu wayn tawaqut suma amuytʼasiri chacharu jan ukax warmiru tukuñapkamax jan sinti chʼamäspati, jan waltʼäwinakas jan utjaspati ukwa awk taykanakax munapxi. Ukampis janiw ukhamäkapuniti. Ukhamäkchisa, qʼaxu wayn tawaqüxapxi ukhaw awk taykax ‘wawarux sum sarnaqañapataki jiskʼatpach yatichapxañapa’ (Proverbios 22:6). Biblian iwxtʼanakaparjam sarnaqasaxa, familpachaw jukʼamp kusisita jakasipxarakispa.

[Qhanañchäwi]

AMUYTʼAÑATAK JISKTʼANAKA

Wawajax yaqha chiqan jakxani ukhaxa,

▪ ¿Diosar yupaychäwipan nayrar sarantaskakpachäniti?

▪ ¿jupa pachpati kun lurañatakis sum amtani?

▪ ¿mayninakamp sum apasiñsa yatiqawaypachati?

▪ ¿kʼumarakit jakaspachäni?

▪ ¿qullqipsa wali amuyumpit apnaqpachäni?

▪ ¿utap qʼumachaniti ukat sumti uñjarakini?

▪ ¿jankʼakit kun lurañs amtirïpachäni?

[12 janan fotopa]

Wawamatï wali sum phuqhirïtap uñachtʼayanixa, ¿kunanakampsa lurarakispa?