ВАРШАВА, Полша. 2015-ҹи ил јанварын 27-дә минләрлә инсан насист Алманијасына мәхсус олмуш Освентсим һәбс вә өлүм дүшәрҝәсинин гуртулушунун 70 иллијини анаҹаг. Бу ваһимәли дүшәрҝәдән әсасән насистләрин һәдәф сечдији ирги груплары мәһв етмәк үчүн истифадә олунурду. Алманлар да дахил олмагла, мүхтәлиф милләтләрдән олан Јеһованын Шаһидләри дә бу дүшәрҝәдә әзаб чәкмишләр.

Бу тәдбири Освентсим-Биркенау Дөвләт Музеји вә Освентсим Бејнәлхалг Бирлији тәшкил едиб. Полша президенти Бронислав Коморовскинин иштиракынын да ҝөзләнилдији бу тәдбирә дүнјанын дөрд бир јанындан мүхтәлиф дөвләтләр өз нүмајәндә һејәтини ҝөндәрәҹәк. Тәдбир интернет васитәсилә ҹанлы јајымланаҹаг.

Бу дүшәрҝә II дүнја мүһарибәси заманы насистләр тәрәфиндән зәбт едилмиш Полшанын Освентсим шәһәринин јахынлығында јерләшир. Бу әрази 1940-ҹи илин ијун ајында 700 полјак мәһбусун ҝәтирилмәси илә алман һәбс дүшәрҝәси кими истифадә олунмаға башлады. Освентсим сүрәтлә бөјүјәрәк 40-дан чох дүшәрҝәдән вә јардымчы дүшәрҝәдән ибарәт бөјүк өлүм комплексинә чеврилди. Освентсим-Биркенаудакы 4 газ отағы һәр ҝүн 20 000-дән чох инсана мәзар олурду. Фәалијјәт ҝөстәрдији беш илә јахын вахт әрзиндә 400 Јеһованын Шаһиди дә дахил олмагла, 1 100 000 нәфәр бу дүшәрҝәјә ҝөндәрилмишди.

Освентсим-Биркенау Дөвләт Музејинин рәсми сајтында белә дејилир: «Освентсим һәбс дүшәрҝәсинин тарихиндән бәһс едән мәнбәләрдә, дини әгидәләринә ҝөрә һәбс олунан Јеһованын Шаһидләри (дүшәрҝә гејдләриндә Мүгәддәс Китаб [Тәдгигатчылары] адландырылырлар) һагда бир нечә јердә гысаҹа јазылыб. Бу мәһбуслар дүшәрҝәдә өз әхлаг принсипләринә бағлы галдыглары үчүн онлар һагда даһа чох шеј демәк оларды». Музеј гејдләриндә ҝөстәрилир ки, Јеһованын Шаһидләри Освентсимә ҝөндәрилән илк мәһбусларын сырасында олублар. Бу дүшәрҝәјә јүзләрлә Јеһованын Шаһиди ҝөндәрилиб вә онларын 35 фаизи орада өлүб.

Насист һөкумәти Јеһованын Шаһидләрини һәдәф алараг 1933-ҹү илин әввәләриндә тәшкилатын фәалијјәтинә гадаға гојур. Јеһованын Шаһидләринин әхлаг принсипләри вә дини бахышлары насист идеолоҝијасына зидд иди. Мисал үчүн, Јеһованын Шаһидләри мәҹбури олан «Һајл Һитлер» демирдиләр, чүнки онлар фикирләширдиләр ки, Һитлери бу ҹүр иззәтләндирсәләр, Аллаһа хәјанәт етмиш оларлар. Онлар һәмчинин һәрби илә әлагәли һәр шеји рәдд едирдиләр. Насист һөкүмәти онларын бу һәрәкәтини дөвләтә гаршы чыхмаг кими дәјәрләндирирди. 1943-ҹү илдә тутулан вә 19 јашында Освентсим һәбс дүшәрҝәсинә ҝөндәрилән Анджеј Шалбот дејир ки, «Ким һәрби хидмәтдән имтина едирдисә, ону һәбс дүшәрҝәсинә ҝөндәрирдиләр». Јеһованын Шаһидләринә вәд едилирди ки, әҝәр онлар тәшкилатын үзвлүјүндән чыхмағы вә онун тәлимләринин сәһв олдуғуну ҝөстәрән сәнәди имзаласалар, дәрһал азадлыға бурахылаҹаглар. Анҹеј Шалбот бу сәнәди имзаламағы рәдд етди.

Насистләрин рәсми сәнәдләриндә Јеһованын Шаһидләри, тәшкилатларынын алманҹа рәсми ады Internationale Bibelforscher-Vereinigung-ын (Бејнәлхалг Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчылары Бирлији) гысалтмасы олан IBV һәрфләри илә ҝедир. Насистләр Јеһованын Шаһидләринин дүшәрҝә ҝејимләриндә бәнөвшәји рәнҝдә үчкүнҹүн олмасыны тәләб едирди. Бу ишарә онлара көмәк едирди ки, дүшәрҝәдә олан диндашларыны таныја билсинләр. Онлар һәр ахшам јохламадан әввәл ҝөрүшүрдүләр. Шаһидләр онларын хејирхаһлығындан вә иманларындан тәсирләнән диҝәр мәһбусларла Мүгәддәс Китаб әсасында сөһбәт етмәк үчүн ҝизли ҝөрүшләр тәшкил едирдиләр. Мәһбусларын бәзиләри Освентсим дүшәрҝәсиндә Јеһованын Шаһиди олду.

1945-ҹи ил 27 јанвар тарихиндә, шәнбә ҝүнү сәһәр радәләриндә ССРИ-ин Гызыл ордусу Освентсимә чатды. Ҝүнорта саат 3-дә Совет ордусу тәхминән 7000 мәһбусун олдуғу Освентсим I, Освентсим II (Биркенау) вә Освентсим III (Моновитс) дүшәрҝәләрини бошалтмышды.

Гызыл ордунун јахынлашмасы илә насистләр он минләрлә мәһбусу Освентсим дүшәрҝәләриндән зорла чыхарырдылар. Бу мәһбусларын арасында Станислав Зајонтс адлы бир Јеһованын Шаһиди дә вар иди. Станислав вә тәхминән 3200 диҝәр мәһбус мәҹбури шәкилдә Јавожно јардымчы дүшәрҝәсини тәрк едәрәк мәһшур өлүм маршына башладылар. Онлар Освентсимдән узагда бир мешәдә јерләшән Блехаммер јардымчы дүшәрҝәсинә үчҝүнлүк јол ҝетдиләр. Еһтимал олунур ки, бу сәфәрдә 2000 дән аз адам сағ галыб. Станислав Зајонтс диҝәр мәһбусларла бирҝә дүшәрҝәдә ҝизләнәркән баш верән атышма һагда белә дејир: «Јанымыздан кечән танкларын сәсини ешидирдик, анҹаг һеч биримиз үрәк едиб чөлә чыхараг танкларын һансы тәрәфә аид олдуғуна бахмырдыг». Сәһәт тездән баша дүшдүк ки, танклар руслара мәхсусдур. Рус ордусу талаја топлашмышды. Бунунла да, ваһимәли һәбс дүшәрҝәсиндән хилас олдум.

Бу ил јанварын 27-си, Освентсимин гуртулушунун 70 иллији илә бағлы конфранслар вә сәрҝиләр дүнјанын мүхтәлиф шәһәрләриндә гејд едиләҹәк.

Әлагә:

Бејнәлхалг: Ҹ. Р. Браун, мәлумат хидмәти тел.: +1 718 560 5000

Алманја: Волфрам Слупина, тел.: +49 6483 41 3110

Полша: Ришард Јаблонски, тел.:+48 608 555 097