LIKE NG’Ɔ TI TƐ’N: Nvle siefuɛ nin Ɲanmiɛn sulɛ wafa wie’m be su kpɛnngbɛn’m b’a kunndɛman kɛ sran’m be si Biblu’n nun ndɛ’n. Be seli kɛ nán sran’m be ɲan Biblu’n, annzɛ be yi Biblu’n, annzɛ be kaci i nun ndɛ’n aniɛn’m be nun. Maan e kan sa nɲɔn be ndɛ:

• Afuɛ 167 ka naan y’a ju Klistfuɛ’m be blɛ su’n: Be flɛ famiɛn kun kɛ Antiosis Epifanin. Ɔ kunndɛli kɛ Zuifu’m be sɔ Glɛki’m be amuɛn mun. I sɔ’n ti, ɔ seli i sran dandan mun kɛ be wɔ Ɲanmiɛn Ndɛ nga be klɛli i Ebre nun’n, be kwlaa be nun. Be flɛ fluwa sifuɛ kun kɛ Aininriki Glɛsi. Ɔ seli kɛ famiɛn’n i sran’m be “titili Mmla fluwa nga be wunnin be’n, be nun, yɛ be wɔli be nun. Sɛ be wun kɛ sran kun su kanngan nun’n, be kun i.”

• Afuɛ 476 nun lele afuɛ 1500 nun: Katolikifuɛ’m be kpɛnngbɛn wie’m be wunnin kɛ be asɔnunfuɛ wie’m be kle be wiengu’m be Biblu’n nun like. Be kleman be like nga Katolikifuɛ’m be lafi su’n. I sɔ’n ti, Katoliki kpɛnngbɛn sɔ’m be fali ya. Yɛ be kpɛli mmla kun. Be seli kɛ Jue mun fluwa nga be klɛli i Latɛn nun’n, i ngunmin yɛ ɔ fata kɛ sran’m be ɲan wie ɔ. Naan sran ng’ɔ le Biblu’n nun fluwa uflɛ’n, nn i sɔfuɛ’n ɔ nin Ɲanmiɛn b’a bu. Katoliki kpɛnngbɛn’m be yoli aɲia dan kun. Yɛ be fali ajalɛ kun. Be seli kɛ, maan sran wie’m be ‘wlanwlan awlo nin sua’m be nun be kunndɛ be nga be le Biblu’n. Afin, i sɔfuɛ’m be nin Ɲanmiɛn b’a bu. Sɛ be ju awlo kun nun naan be wun i sɔfuɛ’n, maan be wɔ awlo sɔ’n nun.’

Sɛ ɔ ti kɛ sran’m be kwla nunnunnin Biblu’n i osu’n, nn andɛ e siman Biblu’n i nun ndɛ’n.

LIKE NGA TI YƐ BIBLU’N I OSU W’A NUNNUNMAN’N: Famiɛn Antiosis kleli Zuifu nga be o Izraɛli lɔ’n be yalɛ dan. Sanngɛ, Zuifu kpanngban be tran nvle uflɛ nun. Fluwa sifuɛ’m be waan Klistfuɛ klikli’m be blɛ su’n, sɛ be fa Zuifu ya’n, be nun 60 be tranman Izraɛli lɔ. Zuifu’m be fali Mmla fluwa mun sieli i Ɲanmiɛn ndɛ suanlɛ nin i srɛlɛ sua’m be nun. Sran’m be kanngannin fluwa sɔ’m be nun titi. Klistfuɛ klikli’m be kanngannin be nun wie.​—Sa Nga Be Yoli’n 15:21.

Sran wie mɔ be klo Biblu’n, be yoli yakpafuɛ. Be kacili Biblu’n i nun ndɛ’n aniɛn uflɛ nun. Yɛ be klɛli Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n i fluwa kpanngban be su. Kɛ afuɛ 1450 fá jú’n, nn sran’m b’a kaci Biblu’n i nun fluwa wie’m be nun ndɛ’n aniɛn kɔe 33 nun. Blɛ sɔ’n nun’n, nn be nin a yiman fluwa yilɛ mannzin’n. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, be wa yili Biblu’n aniɛn kpanngban kpa be nun trali laa liɛ’n.

ANDƐ’N: Famiɛn nin Ɲanmiɛn sulɛ wafa wie’m be su kpɛnngbɛn’m b’a kunndɛman kɛ sran’m be ɲan Biblu’n. Ɔ nin i sɔ ngba’n, Biblu w’a tru asiɛ wunmuan’n su. Be yi i aniɛn kpanngban nun tra fluwa’n kwlaa. Asa ekun’n, ndɛ ng’ɔ o Biblu’n nun’n i su yɛ nvle wie’m be niannin naan b’a kpɛ be mmla mun ɔn. Biblu’n nun yɛ be niannin naan b’a si ndɛ wie’m be bo kpa ɔ. Yɛ Biblu’n i nun ndɛ’n ti’n, sran miliɔn kpanngban kpa be kacili be nzuɛn’n.