Ang Nindot nga Tikarol

DIHAY asul nga langgam nga misalom sa sapa ug kalit lang mitunga ug milupad nga nagtangag nag isda. Sagad mao kini ang masaksihan sa mga tawo sa unang higayon nga makita nila ang nindot ug medyo dakog ulo ug taas ug sungo nga langgam, ang tikarol. Bisan pag ang tikarol gitawag usab ug kingfisher, dili tanan mokaog isda. Ang pagkaon sa uban maoy tiki, bitin, alimango, o bisan mga insektong naglupad. Lain pa, kapin lamag 30 porsiyento sa mga tikarol nagpuyo duol sa tubig. Ang uban nagpuyo sa bagang kalasangan, mga isla, ug mga desyerto. Pananglitan, ang red-backed kingfisher nagpuyo sa nahilit nga desyerto sa Australia.

Ang ubang tikarol hawod kaayong manguhag isda. Sagad taudtaod siyang maghulat diha sa sanga sa kahoy. Sa dihang makakita siyag isda, siya mangandam ug banabanaon niya ang target kay lahi man ang tinuod nga posisyon sa isda ilawom sa tubig kon itandi sa iyang makita. Dayon tulin siyang modayb sa tubig. Kon ang isda naa ra sa mabaw, igo ra niya kanang dagiton. Apan kon ang isda naa sa lalom, tiklopon niya ang iyang mga pako ug motidlom sa tubig nga morag bala sa pana aron dakpon ang isda. “Kining tanan nagpakita sa talagsaong abilidad sa tikarol,” miingon ang librong The Life of Birds. Makahimo pa gani ang tikarol pagdakop ug kapin sa usa ka isda sa usa lang ka pagdayb sa tubig! Ug sa tugnawng mga dapit modayb pa gani kini lusot sa nipis nga yelo aron manakop ug pagkaon niini. Sa Australia, ang azure kingfisher nakit-an nga nanakop ug gagmayng linalang ilawom sa tubig nga natugaw sa mga platypus nga nangitag pagkaon.

 Pagbirig-birig ug Paggamag Salag

Makalingaw gayod tan-awon ang laking tikarol nga mobirig-birig sa bayeng tikarol. Ang uban magginukdanay diha sa kahanginan, dayon ipakita sa laki ang iyang abilidad sa pagkalot ug salag. Hungitan usab sa laki ug laming pagkaon ang baye aron ipakita nga siya ang angayng pilion.

Lahi ang paagi sa tikarol sa paggamag salag. Ang uban magkalot ug tunel duol sa tubig ug maghimo silag kuwarto-kuwarto sa sulod niana. Samtang ang uban magpuyo diha sa mga lungag sa koneho o kaha diha sa mga buho sa kahoy.

Ang tikarol mokalot ug mga usa ka metrong tunel. Dili gayod lalim ang pagsugod ug kalot. Ang uban kanila molupad ug ibangga ang ilang mga sungo sa yuta—delikado kini kay ang langgam mahimong mawad-ag panimuot o mamatay! Sa kalasangan sa New Guinea ug amihanang Australia, ang paradise kingfisher sagad magsalag diha sa balay sa anay. Morag makasabot ra pod ang anay kay inighawa sa mga tikarol, ayohon ra usab nila ang ilang naguba nga balay.

Dili usab lalim alang sa tikarol ang pag-atiman ug mga piso. Didto sa Africa, nakita sa usa ka lalaki nga hatdan sa magtiayong tikarol ang ilang lima ka piso ug mga 60 ngadto sa 70 ka isda matag adlaw, wala pay labot niana ang isda nga gikaon sa magtiayong tikarol. Diha usay laking tikarol nga namatyag paris upat ka adlaw una mapusa ang mga itlog. Apan naatiman gihapon niyag maayo ang mga piso. Sa pipila ka matang sa tikarol, kadtong wala pa mangitlog motabang sa paglumlom ug sa pag-atiman sa mga piso sa ubang tikarol.

Makita sa Ireland Ngadto sa Solomon Islands

Ang common kingfisher makita diha sa Ireland sa amihanan-kasadpan, sa Europe, Russia, ug sa Solomon Islands sa habagatan-sidlakan. Sanglit may panahon nga ang mga dapit nga gipuy-an niini magyelo sa tingtugnaw, usa ang tikarol sa mga matang sa langgam nga molalin, ug ang uban moabot ug mga 3,000 kilometros. Daghang common kingfisher, pied kingfisher, ug white-throated kingfisher ang makita sa Israel duol sa Dagat sa Galilea ug sa Suba sa Jordan. Lagmit naobserbahan ni Jesus kining nindot nga mga langgam ug ang ilang mga paagi sa pagkinabuhi.—Tan-awa ang kahon nga  “Panid-i Pag-ayo ang mga Langgam sa Langit.”

Ang usa ka iladong matang sa tikarol mao ang kookaburra sa Australia, nga may tingog nga morag nagkatawa. Kini may gidak-ong mga 43 sentimetros ug may sungo nga 10 sentimetros. Kining brawon nga matang sa tikarol kanunayng makita diha sa mga tanaman sa Australia. Kini nailhan tungod sa tingog nga morag nagbahakhak. Isog kaayo kining langgama ug ampay niini ang mga bitin nga moabot ug halos usa ka metro! a

Bisan pag wala kaayoy mananap nga manukob ug tikarol o kaha kakompetensiya niini, ang tikarol nagakahurot tungod sa polusyon sa mga suba ug pagkapuril sa kalasangan. Gani, mga 25 ka espisye sa tikarol ang nameligrong mahurot. Hinaot molampos ang mga paningkamot sa pagsalbar niining nindot ug makalingaw nga mga langgam.

[Footnote]

[Kahon/Hulagway sa panid 17]

 “PANID-I PAG-AYO ANG MGA LANGGAM SA LANGIT”

Si Jesu-Kristo naniid gayod sa kinaiyahan, ug sagad gamiton niya kana sa iyang mga ilustrasyon sa pagtudlog leksiyon bahin sa moral ug espirituwal. Pananglitan, si Jesus miingon: “Panid-i pag-ayo ang mga langgam sa langit, tungod kay sila wala magapugas ug binhi o magaani o magatigom sa mga balay-tipiganan; sa gihapon ginapakaon sila sa ilang langitnong Amahan. Dili ba kamo labaw pa ug bili kay kanila?” (Mateo 6:26) Makapatandog gayod ang gugma sa Diyos kanato ingong iyang mga linalang!

[Hulagway sa panid 16]