Tana ug Himamata ang mga Batak

Sa dihang si Marco Polo nga usa ka Italyanong eksplorador sa ika-13 nga siglo nakaabot sa isla sa Sumatra, sa Indonesia, naghisgot siya ug usa ka grupo sa “mga tawong taga-bukid” nga matod pa niya “nagkinabuhi nga . . . morag mga mananap . . . ug mokaog tawo.” Kining mga tawhana nga iyang gihisgotan mao kono ang mga Batak. Apan ako ug ang akong asawa dili sama kanilag panglantaw. Himamata ang mga tawo nga among nakat-onan sa paghigugma.

 “HORAS!” Pinaagi niining kinasingkasing nga pangomosta, giabiabi kami sa among bag-ong mga higala sa North Sumatra, sa Indonesia, sa miabot kami sa among bag-ong asaynment ingong misyonaryo duol sa Lake Toba. Usa sa kinanindotang lugar didto ug ang kinadak-ang bolkanikong lanaw sa kalibotan, ang Lake Toba maoy lugar sa mga Batak.—Tan-awa ang  kahon sa ubos.

Ang Batak mao ang usa sa kinadak-ang nitibong mga grupo sa Indonesia. Gibanabana nga mga otso milyones sila, naglangkob sila sa tingali unom ka lainlain, apan suod nga kaliwat, nga nitibong mga grupo—ang Toba, Simalungun, Karo, Dairi, Angkola, ug ang Mandailing. Ang matag grupo gilangkoban ug daghang kaliwat sa pamilya. Kon magsugat ang mga Batak, kasagaran ang ilang unang ipangutana mao, “Kang kinsa ka man nga kaliwat nga pamilya?” Sila magsubayay dayon sa ilang mga kaliwat sa pagtino kon unsa sila ka suod nga paryente.

Mga Balaod sa Kaminyoon

Kasagaran ang naandang kaminyoon sa mga Batak maoy paghiusa dili lang sa duha ka tawo kondili sa duha ka grupo sa kaliwat. Ang mga mag-agaw nga magsoon ug inahan giisip nga maoy angayng minyoan. Apan ang pagminyog mag-agaw sa amahan o sa usa sa mao ra gihapong kaliwat gidili. Ang balaod nga sundon sa naandang mga kaminyoon mao kini: Ang mga lalaki gikan sa kaliwat A mamilig asawa sa kaliwat B, ang mga lalaki sa kaliwat B mamilig asawa sa kaliwat C, ug ang mga lalaki sa kaliwat C mamilig asawa sa kaliwat A. Tungod niini, ang ilang pagkaparyente mas masuod, busa magkatay-katay ang mga paryente sa mga bag-ong minyo.

Bisag legal pa ang kaminyoon sa magtiayong Batak, ang ilang kaminyoon dili ilhon sa ilang mga kaliwat hangtod sila makasal sa ilang naandang paagi. Daghang paryenteng malangkit niini nga mga seremonyas sa kasal ug dugayng mahuman.

Pananglitan, sa mga kasal sa Karo, ang bugay iphon ug maayo ug bahin-bahinon ngadto sa espesipikong mga grupo sa matag kaliwat. Ayha pa lang sugdan ang kasal. Ang mga membro sa kaliwat mohatag ug taas kaayong tambag bahin sa kinabuhing minyo. Ang pamanhonon ug ang iyang pangasaw-onon mamati nga matinahoron. Taposon ang kasal pinaagig kombira ug bayle.

Paraiso sa Mag-uuma

Kaniadto daghang pamilya sa Batak nagpuyo sa dako, daghag nagpuyo nga balay nga ang atop  pormag sungay sa kabaw nga talinis ang isigka-tumoy. Ang pipila niining kuti ug disenyo nga mga balay—gama sa kahoy, kawayan, ug nipa—nga tag-as ug haligi, ug ang pipila dako kaayo nga moigo ang 12 ka pamilya. Wala kini gamitig lansang. Daghan niining mga balaya 300 ka tuig nang nagtindog ug gipuy-an gihapon. Sa silong niini, dunay mga binuhi sama sa baka, manok, iro, baboy, ug kabaw.

Ang ilang panginabuhi maoy panguma, pagpangisda, pagbuhig mga hayop, ug turismo. Sa pagkatinuod, kining dako morag ampetiatro nga lugar palibot sa Lake Toba maoy paraiso sa mag-uuma. Ang lanaw gilibotan sa naghagdan-hagdan nga lunhawng kahumayan. Tambok kaayo ang mga tanom nga kape, prutas, ug mga tanom nga panglamas nga gitanom diha sa tabunok nga yuta sa bolkan. Ang mga mangingisda daghan kaayog kuha gikan sa bugnaw ug tin-awng tubig sa lanaw.

Pagkahapon, ang mga bata malipayon kaayong magtampisaw ug maglangoy-langoy sa lanaw, ang mga lalaki mag-estoryahay diha sa mga kapehanan, ug maglanog-lanog ang musika sa bugnawng hangin sa kagabhion. Ang Batak inila nga hawod mokanta ug punog pagbati. Hinayaw usab sila—ang mga lalaki ug babaye maayong manayaw apan dili sila magparis.

Dili Maayog Kaagi

Gikan sa panahon ni Marco Polo hangtod sa katuigan sa 1900, gibaniog nga ang mga Batak kaniadto maoy mabangis nga mga kanibal nga mokaon ug kontrang mga manggugubat ug mga kriminal panahon sa ilang rituwal. Apan ang pipila ka “mangilngig nga mga detalye sa ilang pagkaon ug tawo tingali gipakaylap ra mismo sa mga Batak aron ang mga tawo nga dili nila ka tribo dili mosugok sa ilang yuta,” miingon si Leonard Y. Andaya, propesor sa history. Kon unsa man ugaling ang tinuod, “sa katuigan sa 1900, ang kolonyal nga gobyerno sa Netherlands nagdili sa kanibalismo diha sa mga dapit nga nasakop nila,” nag-ingon ang librong The Batak—Peoples of the Island of Sumatra.

Ang Batak nagtuog mga espiritu ug daghan silag diyos. Duna usab silay mga rituwal sa paghalad, pagpakigsulti sa daotang mga espiritu, pagdiwata, ug pagpamarang. Ang mga orasyon para  sa daotang espiritu, pangdiwata, ug pagpang-ayo gisulat diha sa panit sa kahoy nga 50 piye ang gisangkaron nga pinaypayng pagkapilo, busa mora kinig usa ka matang sa libro. Ang nindot ug disenyo nga sagradong mga panapton gituyo paglala nga gamiton sa pagbugaw sa daotang espiritu ug sa pagtag-an sa umaabot.

Gipakita sa mga rekord sa kasaysayan nga ang unang mga misyonaryo gikan sa Kasadpan nga gipadala ngadto sa mga Batak mao ang mga Baptist nga si R. Burton ug N. Ward, kinsa miabot sa 1824. Paglabay sa napulo ka tuig, samtang misulong ang mga sundalong taga-Netherlands sa pag-ilog sa mga bahin sa yuta, laing duha ka misyonaryong mga Amerikano nga si H. Lyman ug S. Munson, nangahas sa pagsulod sa teritoryo apan gipatay sa ulahi. Ang duha ka Katolikong mga misyonaryo, kinsa wala mamati sa mga pasidaan sa dili pagsulod sa delikadong mga dapit, tingali gipatay usab.

Apan ang misyonaryo nga taga-Germany nga si Ludwig Nommensen, nga gipadala ngadto sa mga Batak sa 1862, wala unsaa ug nagmalamposon. Gani, tinahod gihapon siya sa mga tawo didto. Karon ang kadaghanan sa mga Batak nag-angkong mga Kristiyano, ang kadaghanan mga Muslim, o nagtuo ug mga espiritu. Bisan pa niana, daghan kanila nagsunod gihapon sa ilang naandang tinuohan.

Miabot ang Tinuod nga Maayong Balita

Sa mga 1936, ang mga Saksi ni Jehova nangabot sa kayutaan sa mga Batak nga nagdalag maayong balita sa Gingharian sa Diyos, nga gitagna ni Jesus nga igawali sa “tibuok gipuy-ang yuta.” (Mateo 24:14) Daghang Batak midawat sa mensahe nga pinasukad sa Bibliya ug ilang gibiyaan ang ilang mga patuotuo. Tungod niini, ang maong rehiyon duna nay mga 30 ka kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova karon.—Tan-awa ang  kahon niining panira.

Samtang ako ug ang akong asawa manangyaw sa maayong balita niining dapita, sagad makakita kamig mga turista nga giganahan pag-ayo sa nindot kaayong talan-awon ug klima sa Lake Toba. Mao usab kanay among gibati. Apan ang tinuod nga nakanindot dinhi mao ang mga tawo—ang maabiabihon ug mahigalaong mga Batak.

[Hulagway sa panid 17]

 USA KA BUGNAWNG LANAW NGA INIT UG KAGAHAPON

Ang Lake Toba may gitas-ong 87 kilometros ug may gilapdong 27 kilometros, ug kini ang kinadak-ang bolkanikong lanaw. Ang gidaghanon sa tubig niini makasanap sa tibuok United Kingdom sa giladmong mga tres piye. Nahimutang sa lunhawng taluktok sa bolkan nga nahimong bahin sa Barisan Mountains, kini nga lanaw sa tanang anggulo maoy nindot kaayong dapit nga kuhaag hulagway sa mga letratista.

Naporma ang lanaw tungod sa dagkong pagbuto sa bolkan nga gituohan sa mga siyentista nga tingali usa sa kinagrabehan nga pagbuto sa tibuok kasaysayan sa yuta. Sa ngadto-ngadto ang baba sa bolkan napunog tubig nga nakaporma sa gitawag karon nga Lake Toba. Ang sunod-sunod nga pag-uyog sa ilalom sa lanaw nakaporma nianang nindot nga Samosir Island, nga may gilapdong 647 kuwadrado kilometros, nga sama ka dako sa nasod sa Singapore.

[Kahon sa panid 18]

USA KA PARAISO NGA BUGNAWG KLIMA

Ang Lake Toba maoy 300 kilometros lang gikan sa ekwetor, apan sa katingalahan bugnaw ang klima dinhi. Tungod kini kay ang lanaw nahimutang nga 900 metros ibabaw sa lebel sa dagat. Daghan kaayog lubi ug kahoyng pino ang nanubo niining paraiso nga bugnawg klima.

Ang lanaw nahimong utlanan sa daghang mananap. Pananglitan, ang mga orangutan, putig-kamot nga unggoy, ug ang mga Thomas’ leaf monkey makita diha sa amihanan sa lanaw, samtang ang mga tapir, tarsier, ug banded leaf monkey makita sa habagatan.

[Kahon/Hulagway sa panid 19]

 ESPIRITISTA NAHIMONG MATUOD NGA KRISTOHANON

Si Nursiah maoy usa ka ḍukun, o tambalan. Mogamit siyag mga kalaki sa madyik sa pagpang-ayog mga sakit, pagpagawas ug mga demonyo, ug sa pagpakigsulti sa mga “patay.” a Duna siyay maayong negosyo ug—bisan pa sa iyang mga kalaki—tinahod siyang membro sa ilang simbahang Protestante.

Sa dihang nakahibalag ug mga Saksi ni Jehova si Nursiah, nakurat siya sa pagkahibalo nga Jehova diay ang ngalan sa Diyos. (Salmo 83:18) Dayon iyang nabasahan sa Bibliya nga daghan sa nahimong mga magtutuo sa unang siglo mibiya sa ilang mga kalaki sa madyik ug ilang gipangsunog ang mga libro sa espiritismo aron makaalagad sa Diyos sa dalawatong paagi. (Buhat 19:18, 19) Bisan pa sa grabeng pagsupak, midesisyon siya sa pagsunog sa iyang mga libro nga masaligon sa mga pulong ni Jesus: “Ang kamatuoran magpagawas kaninyo.”—Juan 8:32.

Karon, si Nursiah ug ang iyang anak nga si Besli, bawtismado nang mga Saksi, ug ang iyang bana nga si Nengku, tigtambongan na sa Kristohanong mga tigom. “Karon nga nag-alagad ako kang Jehova,” siya miingon, “mas maayo na ang akong kinabuhi! Sa ḍukun pa ako, nangandoy ko nga makakat-on sa kamatuoran. Karon natagbaw na gayod ako.”

[Footnote]

[Hulagway]

Si Nursiah, uban sa iyang bana ug anak

[Mapa sa panid 16]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

Sumatra

Lake Toba

[Credit Line]

Based on NASA/Visible Earth imagery

[Hulagway sa panid 16, 17]

Lake Toba nga makita gikan sa bakilid sa Mount Pusuk Buhit

[Hulagway sa panid 18]

Busay sa Sipisopiso, nahimutang sa amihanan sa kinatumyan sa Lake Toba, nga nagbuhagay sa gihabogong 360 piye