KON ikaw adunay tin-edyer nga anak, lagmit imong masabtan ang gibati sa mga ginikanan nga gikutlo sa ibabaw. Kaniadto, ang pagpakigsulti sa imong mga anak basin sama ra ka sayon sa pagmanehog sakyanan diha sa luag nga karsada. Karon, morag duna na kiniy babag. “Sa dihang bata pa ang akong anak nga lalaki, daghan kaayo siyag pangutana kanako,” matod sa usa ka inahan sa Italya nga si Angela. “Karon kinahanglan na kong mangitag paagi aron magkaestoryahay mi. Kon dili nako kini himoon, manglabay ang mga adlaw nga dili gayod kami magkaestoryahay.”

Sama kang Angela, ikaw usab tingali nakamatikod nga ang imong anak nga estoryador kaniadto usa na ka hilomon nga tin-edyer karon. Bisan pag maningkamot ka tingali nga magkaestoryahay kamo, basin dili nimo mauyonan ang iyang tinubagan. “Komosta ang imong adlaw?” ikaw mosukna sa imong ulitawo. Siya motubag nga pinabundak, “Maayo ra man.” “Komosta ang imong pag-eskuyla ganiha?” ikaw mosukna sa imong dalaga. Siya igo rang moingong, “Ambot.” Aron magpadayon ang panaghisgot ikaw lagmit moingon, “Wala ka na bay laing ikasulti?” Dayon dili na gayod siya magtingog.

Wala ra man hinuoy problema sa pagpakigsulti ang pipila ka tin-edyer. Apan ang ilang ginasulti sagad dili magustohan sa ilang mga ginikanan. “Kon aduna koy ipabuhat sa akong dalagita, siya sagad moingon, ‘Gikapoy ko,’” nahinumdom ang usa ka inahan sa Nigeria nga si Edna. Ingon usab niana ang naobserbahan ni Ramón, nga taga-Mexico, sa iyang 16-anyos nga ulitawo. “Halos kada adlaw ming maglalis,” matod niya. “Kon naa gani koy ipabuhat niya, daghan siyag pasangil.”

Ang bugnawng tinubagan sa anak makapalagot sa ginikanan. Ang Bibliya nag-ingon nga “mapakyas ang mga plano kon walay kompidensiyal nga panagsultihanay.” (Proverbio 15:22) “Kon dili ko sultihan sa akong ulitawo sa iyang gihunahuna, lami kaayong isinggit sa kalagot,” miadmitir si Anna, nga usa ka nag-inusarang ginikanan sa Rusya. Panahon sa pagkatin-edyer, gikinahanglan gayod ang komunikasyon tali sa ginikanan ug anak, apan nianang panahona usab sagad motungha ang mga babag sa komunikasyon.

Ang komunikasyon dili kay basta pag-estoryahay lamang. Si Jesus miingon nga ‘gikan sa kadagaya sa kasingkasing ang baba mosulti.’ (Lucas 6:45) Busa pinaagi sa maayong komunikasyon, kita makakat-on gikan sa uban ug ikapahayag usab nato ang atong mga hunahuna ug pagbati.  Apan dili sayon alang sa mga tin-edyer ang pagpahayag sa ilang pagbati tungod kay nianang edara sila sagad mahimong maulawon. Ang mga eksperto nag-ingon nga ang mga tin-edyer sagad mobati nga ginabantayan sila kanunay. Kay dili gusto niana, ilang ilain ang ilang kaugalingon.

Ang laing butang nga makababag sa komunikasyon mao ang tinguha sa mga tin-edyer alang sa kagawasan. Dili kini kalikayan—ang imong anak nagakahamtong, ug kabahin sa maong pagtubo ang kiling nga maglain. Wala man hinuon kini magpasabot nga andam na siyang mobiya sa balay. Mas gikinahanglan ka niya karon kay sukad masukad. Apan bisag wala pa mahamtong, anaa nay kiling ang imong anak nga maglain. Samtang magkahamtong, mas gusto sa daghang tin-edyer nga mag-inusara una sa pagpamalandong sa usa ka butang sa dili pa nila kana isulti sa uban.

Mas ganahan tingaling makigsulti ang mga tin-edyer sa ilang mga barkada kay sa ilang mga ginikanan, nga maoy namatikdan sa usa ka inahan sa Mexico nga si Jessica. “Niadtong bata pa ang akong dalagita, motug-an siya kanako sa iyang mga problema,” matod ni Jessica. “Karon, sa iyang mga barkada na siya motug-an.” Kon kana ang ginabuhat sa imong tin-edyer, ayawg hunahunaa nga siya nagsalikway na kanimo. Sa kasukwahi, gipakita sa mga surbi nga bisan pag dili moangkon ang mga tin-edyer, sila mas nagpabili sa tambag sa ilang mga ginikanan kay sa ilang mga higala. Apan sa unsang paagi imong maseguro nga magpabiling bukas ang komunikasyon?

Handurawa nga ikaw nagdrayb diha sa usa ka taas ug tul-id nga karsada. Layolayo na ang imong nabiyahe ug halos wala ra nimo lisoa ang manibela. Dayon, kalit nga nahimong likoon ang karsada. Aron dili ka mabangga, kinahanglan nimong kabigon ang manibela. Ingon usab niana ang kahimtang sa dihang matin-edyer na ang imong anak. Sulod sa daghang katuigan, halos wala ra tingali kay gihimong dakong kausaban sa imong paagi sa pagmatuto sa imong anak. Apan karon, ang kinabuhi sa imong anak kalit nga nausab, ug kinahanglan nimong kabigon ang manibela o usbon ang imong mga pamaagi. Pangutan-a ang imong kaugalingon sa mosunod.

‘Sa dihang gustong makigsulti kanako ang akong anak, andam ba usab akong makigsulti kaniya?’ Ang Bibliya nag-ingon: “Ang usa ka pulong nga gisulti sa hustong panahon maoy sama sa mansanas nga bulawan diha sa linilok nga plata.” (Proverbio 25:11) Sama sa gipatin-aw niining tekstoha, gikinahanglan gayod ang tayming. Sa pag-ilustrar: Dili angayng unhan o langanlanganon sa mag-uuma ang pagpangani. Kinahanglang buhaton niya kana sa hustong panahon. Lagmit adunay partikular nga mga panahon nga ganahang makigsulti kanimo ang imong anak. Estoryaha siya nianang mga panahona. “Ang akong dalagita sagad moadto sa akong kuwarto sa magabii, ug usahay dangtan siyag usa ka oras [una siya mobiya],” nag-ingon si Frances, nga usa ka nag-inusarang inahan sa Australia. “Nalisdan ko kay sayo man ang akong tingkatulog, apan sa maong mga oras sa lawom nga kagabhion kami mag-estoryahay.”

‘Nasabtan ba gayod nako ang buot niyang ipasabot?’ Ang Job 12:11 nag-ingon: “Dili ba ang igdulungog magasusi sa mga pulong ingon nga ang alingagngag magatilaw sa pagkaon?” Karon ang mas haom nga panahon aron imong ‘susihon’ kon unsa gayod ang gipasabot sa mga pulong sa imong anak. Kasagarang maghinobra ang sinultihan sa mga tin-edyer. Pananglitan, ang imong anak mahimong moingon, “Tagdon ko nimo pirme nga morag bata!” o “Wala gyod ka makasabot nako!” Imbes makiglalis sa gigamit niya nga mga pulong nga “pirme” ug “wala gyod,” sabta nga dili literal ang iyang gipasabot. Pananglitan, ang iyang giingong “Tagdon ko nimo pirme nga morag bata” lagmit nagkahulogang “Wala kay pagsalig nako,” ug ang iyang giingong “Wala gyod ka makasabot nako” mahimong nagkahulogang “Gusto ti kang sultihan sa tinuod nakong gibati.” Sabta kon unsay buot niyang ipasabot.

‘Ako bang nababagan ang komunikasyon pinaagi sa pagpugos sa akong anak sa pagsulti?’

Ang Bibliya nag-ingon: “Ang bunga sa pagkamatarong may binhi nga gipugas ubos sa malinawong mga kahimtang alang niadtong nagapakigdait.” (Santiago 3:18) Pinaagi sa imong mga pulong ug mga lihok, himoang ‘malinawon ang mga kahimtang’ aron ganahang mosulti ang imong anak. Hinumdomi nga ikaw dili kaaway sa imong anak. Busa sa dihang mag-estorya mo, ayaw siyag supak-supaka nga mora kag abogado nga naningkamot sa pagdaot sa usa ka saksi diha sa korte. “Ang usa ka maalamong ginikanan dili moingong, ‘Kanus-a pa man intawon ka magbinuotan?’ o, ‘Nganong di man gyod ka makasabot?’” matod sa usa ka amahan sa Korea nga si Ahn. “Akong namatikdan nga kon akong isulti kining mga pulonga, maglagot ang akong mga ulitawo dili lang sa akong paagi sa pagpakigsulti kanila kondili sa kon unsa usab ang akong ginasulti.”

Mahimo kang molampos sa pagpakigsulti sa imong tin-edyer. Ipasibo ang imong mga paagi sa pagmatuto ingong ginikanan sumala sa panginahanglan. Pangayog tambag sa ubang mga ginikanan nga malamposong nakamatuto ug tin-edyer nga mga anak. (Proverbio 11:14) Sa dihang makigsulti ka sa imong anak, “magmaabtik sa pagpaminaw, magmahinay sa pagsulti, [ug] magmahinay sa pagkapungot.” (Santiago 1:19) Labaw sa tanan, ayaw gayog hunong sa imong paningkamot sa pagmatuto sa imong tin-edyer diha “sa disiplina ug sa pagdumala-sa-kaisipan ni Jehova.”—Efeso 6:4.