Eski ou ti konnen?
Apard sa ki Labib i dir, eski i annan lezot levidans ki montre ki bann Izraelit ti lesklav Lezip?
Labib i dir ki apre ki bann Madyanit ti anmenn Zozef Lezip, patriars Zakob ek son fanmir ti sorti Kanaan e al reste Lezip. Zot ti reste dan rezyon Gosenn, o bor Larivyer Nil. (Zen. 47:1, 6) “Bann Izraelit ti annan bokou zanfan. Zot ti ranpli Lezip e vin deplizanpli tre for.” Alor bann Ezipsyen ti konmans per bann Izraelit e zot ti fors bann Izraelit pour vin lesklav.—Egz. 1:7-14.
Bann ki kritik Labib i dir ki sa resi Labib i zis en zistwar. Kantmenm sa, levidans i montre ki bann desandans Sem * ti bann lesklav dan ansyen Lezip.
Par egzanp, ler bann arkeolog ti al dan rezyon nor Lezip zot ti dekouver landrwa kot bann dimoun ti reste dan lepase. Dokter John Bimson i dir ki bann arkeolog in dekouver restan 20 ou plis landrwa kot bann desandans Sem ti reste dan nor Lezip. An plis, Egyptologist (en eksper dan listwar Lezip) James K. Hoffmeier i dir: “Ant lannen 1800 ziska 1540 Avan Kris, en kantite desandans Sem sorti was Lazi ti al reste Lezip, ki ti en landrwa vreman atiran pour zot.” I osi dir ki sa peryod letan i menm letan ki bann patriars dan Labib ti viv e i menm letan ek sityasyon ki ganny dekrir dan liv Zenez.
I annan lezot keksoz ki’n ganny dekouver dan sid Lezip. Par egzanp, en papiris ki date depi apepre 2000–1600 avan Kris, i annan non bann lesklav ki ti travay dan en lakaz sid Lezip. Plis ki 40 sa bann non i bann desandans Sem. Sa bann lesklav oubyen servant ti travay konman kwizinyen, koudriyez ek labourer. Hoffmeier i dir: “Vi ki plis ki 40 sa bann desandans Sem ti travay dan zis en lakour Thebaid [sid Lezip], i tre probab ki i ti annan bokou plis zot ki ti travay partou Lezip, espesyalman kot Larivyer Nil.”
Arkeolog David Rohl i ekri ki serten non bann lesklav lo sa lalis “i parey bann non ki dan Labib.” Par egzanp, lo sa papiris i annan bann non en pe parey Izakar, Aser, Sifra. (Egz. 1:3, 4, 15) Rohl i osi dir: “Sa i montre ki bann Izraelit ti bann lesklav Lezip.”
Dokter Bimson i dir: “Listwar i montre ki bann Izraelit ti vreman bann lesklav Lezip e ki apre zot ti kit Lezip zis parey Labib i dir.”
^ par. 4 Sem ti enn parmi bann garson Noe. I tre probab ki bann desandans Sem ti enkli bann dimoun sorti Elam, bann Asiryen, Kaldeen, Ebre, Siryen ek serten tribi Arab.
