ka mi ekedi isua 17 ke ini enye akamande mi ke 1960. Ete mi ama ọkpọn̄ nnyịn mbemiso n̄kamanade. Ami ye eka mi ikodụn̄ ye ete-eka mi ye eka-eka mi ke Burg, ekpri obio emi okodude ke East Germany. Ediwak owo do ikenịmke ke Abasi do, nnyịn n̄ko ikenịmke. Nnyịn ikoyomke-yom ndifiọk m̀mê Abasi do m̀mê idụhe.

Nte n̄kosụk n̄kọride n̄kpon, mma nsinen̄ede mma ndidu ye ete-eka mi. Mma nsima nditiene enye nnam utom; enye ama esinyụn̄ ọdọn̄ mi utọ utom nte ndidọk enyọn̄ n̄kesịbe n̄kọk eto. Mma nsima ndinam utọ utom oro. N̄kenyeneke mfịna ke uwem.

Enyene-ndịk n̄kpọ kiet ama etịbe ke ini n̄kedide isua itiaba. Ọyọhọ isua mi iba ekedi oro ke ufọkn̄wed praimari. Ke ini n̄kọnyọn̄de n̄wed usen kiet, mma ndọk akamba ukwak ikan̄ ilektrik. Ke mma n̄kọdọk nsịm ikpat 25, odudu ikan̄ ilektrik ama onụk mi odorode ọduọk ke isọn̄, ndien n̄kọdiọn̄ọke idem aba. Ke ini n̄kedemerede n̄kụt idemmi ke ufọkibọk, ubọk mi mbiba ama akpa. Ikan̄ ilektrik oro ama ata mi ubọk abiat, ndien akana ẹsịbe mmọ ẹfep mbak idiọk iyịp idibe do idụk mme itie eken ke idem mi. N̄kpọ emi ama anam esịt obụn̄ọ eka mi ye ete-eka mi ye eka-eka mi. Edi sia n̄kedide eyenọwọn̄, ikenen̄ekede in̄wan̄a mi nte uwem mi editiede sia mmennyeneke ubọk aba.

Ke mma n̄kọkpọn̄ ufọkibọk, mma mfiak ntọn̄ọ n̄wed. Nditọ ufọkn̄wed nnyịn ẹma ẹsisak mi, ẹtuak mi, ẹnyụn̄ ẹtop n̄kpọ ẹtọ mi sia ẹdiọn̄ọde ke inyeneke se ndinamde. Ndisịme ikọ oro mmọ ẹkesitịn̄de ye ami ye ibak oro ẹkesinamde mi ama esinen̄ede abiak mi. Ke akpatre, ẹma ẹsio mi ẹka ufọkn̄wed mbon n̄kpọnnam emi okodude ke Birkenwerder. N̄kododụn̄ ke ufọkn̄wed oro. Ndien sia ufọkn̄wed emi ekenen̄erede oyom usụn̄ ọkpọn̄ ufọk nnyịn, eka mi ye ete-eka mi ye eka-eka mi ikekemeke ndisidi ndise mi. N̄kesikụt mmọ ke utre-n̄wed kpọt. Ke isua duop oro eketienede, n̄kodụn̄ke ye eka mi ye ete-eka mi ye eka-eka mi.

Mma n̄kpep ndisida ukot nnam n̄kpọ. Kere nte etiede ndida nnuenukot mfat ikpan̄ m̀mê fọk ndia udia. Mma n̄kpep ndinam emi mfọn mfọn. Mma  n̄kpep n̄ko ndida ukot ntụk edet nnyụn̄ nsari idet. Mma nsinyụn̄ nda ukot nnam idiọn̄ọ ke ini ntịn̄de ikọ. Ukot mi ekedi kpukpru n̄kpọ ọnọ mi.

Ke ini n̄kedide ekpri akparawa, mma nsima ndikot se mme owo ẹwetde ẹban̄a se ntaifiọk ẹkemede ndinam. Ndusụk ini, mma nsitie n̄kere nte ntaifiọk ẹkpekemede ndinam nnyene ubọk emi etiede nte ata ubọk mi man n̄kpekeme ndinam se ededi oro nyomde. Mma ntọn̄ọ ndin̄wọn̄ sika ini n̄kedide isua 14. Oro ama anam n̄kere ke mmetiene ndi owo. Eketie nte n̄kpọ eke ndọhọde: ‘Ndịghe aba eyenọwọn̄ sia mmetiene nnam se ikpọ owo ẹsinamde, m̀mê ẹnyene ubọk m̀mê inyeneke.’

Mma nsitiene nnam se mme ubọkn̄ka mi ẹnamde utu ke nditie ntre nnyene mbọm. Ke uwụtn̄kpọ, mma ntiene ndụk n̄ka emi ẹkekotde Free German Youth, emi ukara ẹkesede ẹban̄a. Ami n̄kedi ewetn̄wed mmọ. Mma nnyụn̄ ntiene ndụk n̄ka emi ẹsikwọde ikwọ, nsiwet uto, nnyụn̄ nsitiene mbre mbuba emi mbon n̄kpọnnam ẹsibrede. Ke mma n̄kekpep utom n̄kụre, mma n̄kanam utom ke kọmpeni kiet ke obio nnyịn. Mma nsiwak ndisịne ubọk-ọkpọ man mbiet ọyọhọ erenowo.

Usen kiet ke ini n̄kadade mbet tren man ndụk n̄ka utom, ete kiet ama asan̄a ebịne mi. Enye ama obụp mi m̀mê mmenịm ke Abasi ekeme ndinam mfiak nnyene ubọk mi mbiba. Idem ama akpa mi. Ama ọdọn̄ mi ndifiak nnyene ubọk, edi n̄kenịmke ke oro ekeme nditịbe. N̄kenịmke ke Abasi do. Toto ke usen oro, n̄kesidedịbe mbak ete oro idikụt mi.

Owo itieutom nnyịn ama okot mi ufọk usen kiet. Ke ini ikosụk in̄wọn̄de kọfi, ete esie ye eka esie ẹma ẹtọn̄ọ nditịn̄ mban̄a Jehovah Abasi. Usen oro ke n̄kokop ke Abasi enyene enyịn̄. (Psalm 83:18) Edi n̄kenịmke se mmọ ẹketịn̄de. Mma n̄kere ke esịt mi nte: ‘Ẹmekeme ndisiak enyịn̄ ekededi oro ẹmade, edi mmọn̄ n̄wụt mbufo ke Abasi idụhe.’ Mma nnyịme ndisineme nneme Bible ye mmọ sia n̄kekere ke nyekeme ndiwụt mmọ ke Abasi idụhe, edi n̄kekemeke. Se n̄kokụtde ke Bible ama akpa mi idem.

Nte n̄kodụn̄ọrede mme prọfesi Bible, mma ntọn̄ọ ndikere ke ekeme ndidi Abasi mmọdo. Ediwak prọfesi emi ẹsu kpa ye oro ẹkewetde mmọ ata ediwak isua ko ke edem. Nte ikosụk inemede Bible usen kiet, ima imen se itịbede ke ererimbot idomo ye mme prọfesi oro ẹdude ke Matthew ibuot 24, Luke ibuot 21, ye 2 Timothy ibuot 3. Kpa nte dọkta ekemede ndida nsio nsio n̄kpọ emi afịnade owo ndiọn̄ọ udọn̄ọ esie, nsio nsio n̄kpọ oro ẹtịn̄de ke mme prọfesi oro anam ndiọn̄ọ ke nnyịn idu uwem ke ini emi Bible okotde “mme akpatre usen.” * Idem ama akpa mi ndikụt nte mme prọfesi Bible ẹsude mfịn.

Mma nnen̄ede nnịm ke se n̄kpepde edi akpanikọ. Mma ntọn̄ọ ndisibọn̄ akam nnọ Jehovah Abasi nnyụn̄ ntre ndin̄wọn̄ sika, kpa ye oro edide ama ebe isua duop n̄kọtọn̄ọ ndisin̄wọn̄ sika. Mma n̄ka iso n̄kpep Bible ke n̄kpọ nte isua kiet. Ke April 27,  1986, mma nna baptism. Ẹkededịbe ẹnịm mi baptism ke akwa uyeremmọn̄ sia ẹma ẹkpan Mme Ntiense Jehovah ndinam utom mmọ ke East Germany ini oro.

Sia ẹkekpande utom nnyịn ini oro, ikesisop idem ke n̄kpri otu ke ufọk owo, ndien n̄kọdiọn̄ọke ediwak nditọete. Esịt ama enem mi ke ini ukara ẹkenyịmede mi n̄ka West Germany, emi owo mîkakpanke Mme Ntiense Jehovah. Akpa ini emi n̄kodụkde akamba mbono ekedi oro. Esịt ama enem mi ndikụt ata ediwak nditọete nnyịn.

Ke ẹma ẹkewụri Ibibene Berlin, owo ikakpanke aba Mme Ntiense Jehovah ndikpono Abasi nte mmọ ẹmade. Ke akpatre, ima ikeme ndikpono Jehovah Abasi ifụre ifụre. Ama ọdọn̄ mi ndikwọrọ ikọ n̄kan nte n̄kesikwọrọde. Edi sia mmennyeneke ubọk, bụt ama esinam mi ke ini n̄kụtde esenowo. Ndien sia n̄kodude ke ufọk mbon n̄kpọnnam ke ini eyenọwọn̄, ekesitie mi nte ke ndịghe owo. Edi ke 1992, mma ndomo ndikwọrọ ikọ hour 60 ke ọfiọn̄ kiet. Esịt ama enem mi tutu. Ntre, mma mbiere ndisikwọrọ ikọ hour 60 kpukpru ọfiọn̄, nnyụn̄ n̄ka iso nnam ntre ke n̄kpọ nte isua ita.

Mmesiti ikọ Bible emi: “Anie okop mmemidem, ndien ami ntre nditiene n̄kop mmemidem?” (2 Corinth 11:29) Kpa ye oro mmennyeneke ubọk, mmenyene mfre ye uyo. Ntre, mmesidomo ndin̄wam mbon en̄wen kpa ye mfịna mi. An̄wan̄a mi nte esitiede mbon emi ebiomode ndo. Mmọdiọn̄ọ nte ekemede ndibiak owo edieke enen̄erede ọdọn̄ enye ndinam n̄kpọ, edi enye ikemeke ndinam. Mmesidomo ndin̄wam mbon emi utọ n̄kpọ emi ọwọrọde. Ndidọn̄ mme owo esịt ntem anam nnen̄ede n̄kop inemesịt.

Ke nditịn̄ akpanikọ, mmesifụhọ ndusụk ini. Esidọn̄ mi ndidi ọyọhọ erenowo. Mmekeme ndinam ediwak n̄kpọ ke idemmi, edi esida ini onyụn̄ akak mi akan nte ekpedide edieke n̄kpenyenede ubọk. Se nsidade nsọn̄ọ idem esịt edi emi: “Mmenyene ukeme ndinam kpukpru n̄kpọ ebe ke enye emi ọnọde mi odudu.” (Philippi 4:13) Jehovah esinọ mi odudu ndinam se anade nnam ke usen ke usen. Mmokụt ke Jehovah itreke ndin̄wam mi. Ami n̄ko nditreke ndinam n̄kpọ esie.

Jehovah anam mi nnyene eti ubon. Toto ke ini emi n̄kedide eyenọwọn̄, ama esidọn̄ mi ndidu ke utọ ubon emi. Elke an̄wan mi ọfọn uwem tutu onyụn̄ ama mi. Mme Ntiense Jehovah n̄ko ke ofụri ererimbot ẹdi nditọete mi.

N̄kpọ en̄wen emi esidọn̄de mi esịt edi Paradise emi Abasi ọn̄wọn̄ọde ndinam “kpukpru n̄kpọ ẹdi mbufa,” esịnede ndinam mfiak nnyene ubọk. (Ediyarade 21:5) Un̄wọn̄ọ Abasi emi enen̄ede an̄wan̄a mi ke ini n̄kerede se Jesus akanamde ke ini enye okodude mi ke isọn̄. Isan̄ kiet, enye ama ọkọk owo oro ubọk akakpade, onyụn̄ afiak adian utọn̄ owo emi ẹkesịbede. (Matthew 12:13; Luke 22:50, 51) Se Jehovah ọn̄wọn̄ọde ye se Jesus akanamde anam nnịm ke ibịghike nyafiak nnyene ubọk mi mbiba.

Edi se inemde mi ikan edi ndidi ndifiọk Jehovah Abasi. Enye akabade edi ete mi ye ufan mi. Enye ọdọn̄ mi esịt onyụn̄ ọnọ mi odudu. Onyụn̄ etie mi ke idem nte eketiede Edidem David emi ọkọdọhọde ete: “Jehovah edi odudu mi . . . Enye aman̄wam mi, anam esịt mi adara.” (Psalm 28:7) Mmenen̄ede mma akpanikọ emi n̄kpepde ke Bible. Nyaka iso mmụm enye n̄kama kpa ye oro mmennyeneke ubọk.