Πώς εμφανίστηκε ο θεσμός της συναγωγής;

Η ΛΕΞΗ «συναγωγή» κυριολεκτικά σημαίνει «σύναξη» ή «συνάθροιση». Αυτό το όνομα είναι ταιριαστό επειδή οι συναγωγές ήταν χώροι συγκεντρώσεων για διδασκαλία και λατρεία στις ιουδαϊκές κοινότητες από την αρχαιότητα. Οι Εβραϊκές Γραφές δεν κάνουν σαφή αναφορά σε συναγωγές, αλλά είναι ξεκάθαρο από τις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές ότι τέτοιοι χώροι συγκεντρώσεων ήταν ήδη κάτι το καθιερωμένο τον πρώτο αιώνα Κ.Χ.

Οι περισσότεροι μελετητές πιστεύουν ότι οι συναγωγές έκαναν την εμφάνισή τους στη διάρκεια της ιουδαϊκής αιχμαλωσίας στη Βαβυλώνα. Η Εγκυκλοπαίδεια Τζουντάικα (Encyclopaedia Judaica) κάνει τον εξής συλλογισμό: «Οι Εξόριστοι, έχοντας στερηθεί τον Ναό, σε μια ξένη χώρα, νιώθοντας την ανάγκη παρηγοριάς στη θλίψη τους, συναθροίζονταν κατά καιρούς, πιθανότατα τα Σάββατα, και διάβαζαν τις Γραφές». Όταν ελευθερώθηκαν από την εξορία, οι Ιουδαίοι προφανώς συνέχισαν να συναθροίζονται για προσευχή και ανάγνωση των Γραφών και ίδρυαν συναγωγές οπουδήποτε εγκαθίσταντο.

Έτσι λοιπόν, τον πρώτο αιώνα Κ.Χ., οι συναγωγές αποτελούσαν το επίκεντρο της θρησκευτικής και της κοινωνικής ζωής των Ιουδαίων σε κοινότητες διασκορπισμένες σε όλη τη Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή, αλλά και στον ίδιο τον Ισραήλ. «[Η συναγωγή] ήταν χώρος για μελέτη, ιερά γεύματα, δίκες, φύλαξη των κοινοτικών πόρων, καθώς και για πολιτικές και κοινωνικές συγκεντρώσεις», λέει ο καθηγητής Λι Λεβίν του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ. Και προσθέτει: «Βέβαια, το πιο σημαντικό κομμάτι ήταν οι θρησκευτικές τελετές». Δεν είναι παράξενο λοιπόν που ο Ιησούς παρευρισκόταν συχνά σε συναγωγές. (Μάρκ. 1:21· 6:2· Λουκ. 4:16) Εκεί δίδασκε, συμβούλευε και ενθάρρυνε τους παρόντες. Παρόμοια, ο απόστολος Παύλος, μετά την ίδρυση της Χριστιανικής εκκλησίας, έκανε σε συναγωγές μεγάλο μέρος του κηρύγματός του. Όσοι ενδιαφέρονταν για τα πνευματικά πράγματα ήταν φυσικό να πηγαίνουν στη συναγωγή, γι’ αυτό όταν ο Παύλος έμπαινε σε μια πόλη, συνήθως πήγαινε πρώτα στη συναγωγή και κήρυττε εκεί.​—Πράξ. 17:1, 2· 18:4.