ابن هِیثَم در سال ۹۶۵ م.‏ در بصره در عراق کنونی متولّد شد.‏ او به نجوم،‏ شیمی،‏ ریاضی،‏ پزشکی،‏ موسیقی،‏ نورشناسی،‏ فیزیک و شعر علاقه داشت.‏ از چه جهت باید بویژه از او قدردان بود؟‏

ماجرایی در مورد او از قدیم میان مردم معروف بوده است.‏ ابن هِیثَم طرحی ریخت تا جریان رود نیل را کنترل کند.‏ در سال ۱۹۰۲ سد اَسوان در مصر ساخته شد،‏ اما ایدهٔ ابن هِیثَم مربوط به هزار سال پیش از ساخت این سد بود.‏

ابن هِیثَم طرحی ریخت که مستلزم کوشش و مهارت بسیار بود.‏ او قصد داشت با سد کردن جریان آب نیل در آن منطقه راه‌حلی برای کاهش چرخهٔ سیلاب و خشکسالی بیابد.‏ وقتی حکمران قاهره،‏ خلیفه الحکیم ایدهٔ او را شنید از او دعوت کرد که برای ساختن سد به مصر برود.‏ وقتی ابن هِیثَم رود نیل را به چشم خود دید،‏ دانست که پیاده کردن آن طرح از عهدهٔ او خارج است.‏ او برای فرار از مجازات خلیفه که به بی‌ثباتی و دمدمی‌مزاجی معروف بود،‏ تا زمان مرگ خلیفه در سال ۱۰۲۱ برای ۱۱ سال خود را به دیوانگی زد.‏ در این دوران ابن هِیثَم به دلیل بیماری روانی ساختگی‌اش در حصر به سر می‌برد و وقت آزاد بسیاری داشت که علایق خود را دنبال کند.‏

زمانی که ابن هِیثَم مرخص شد،‏ قسمت اعظم هفت جلد کتابش با نام «المناظر» را نوشته بود.‏ این کتاب «یکی از مهم‌ترین کتاب‌ها در تاریخ فیزیک است.‏» در این کتاب او آزمایش‌هایش را در خصوص ماهیت نور توضیح می‌دهد،‏ از جمله چگونگی تجزیهٔ نور به طیف‌های مختلف،‏ انعکاس نور در آینه‌ها و انحراف آن هنگامی که از جسمی می‌گذرد.‏  همچنین او به مطالعهٔ کارکرد دستگاه بینایی و آناتومی و مکانیزم چشم پرداخت.‏

در قرن سیزدهم نوشته‌های ابن هِیثَم از زبان عربی به لاتین ترجمه شد و برای قرن‌ها پس از آن،‏ محققان اروپایی به عنوان مرجعی معتبر از آن نقل می‌کردند.‏ نوشته‌های ابن هِیثَم در مورد ویژگی‌های عدسی زیربنایی اساسی برای عینک‌سازان اروپایی بود که با قرار دادن عدسی‌ها جلوی یکدیگر تلسکوپ و میکروسکوپ را اختراع کردند.‏

در واقع می‌توان گفت ابن هِیثَم اولین اتاقک تاریک دوربین را ساخت که حاکی از این امر است که اصول پایه‌ای را که به عکس‌برداری انجامید،‏ تشخیص داده بود.‏ اتاقک تاریک محیطی بسته است که نور تنها از روزنه‌ای به کوچکی سر سوزن وارد می‌شود و تصویری معکوس از آنچه خارج از اتاقک است،‏ در داخل آن ایجاد می‌شود.‏

در سدهٔ ۱۸۰۰ برای ایجاد عکس‌هایی ماندگار صفحات عکاسی به اتاقک تاریک دوربین اضافه شد.‏ نتیجه چه بود؟‏ همان دوربین.‏ کارکرد تمامی دوربین‌های مدرن و حتی چشم نیز بنا بر همان اصل فیزیکی است که در اتاقک تاریک مشاهده می‌شود.‏ *

جنبهٔ برجستهٔ کار ابن هِیثَم این بود که او در پدیده‌های طبیعی تحقیقات موشکافانه و سازماندهی‌شده‌ای انجام داد.‏ چنین شیوه‌ای در تحقیق در زمان او معمول نبود.‏ او یکی از اولین محققینی بود که با آزمایش‌هایی تئوری‌هایش را امتحان می‌کرد.‏ همچنین اگر شواهد آنچه پذیرفته شده بود را ثابت نمی‌کرد،‏ از زیر سؤال بردن آن اِبایی نداشت.‏

اصل اساسی در علم مدرن را می‌توان اینچنین خلاصه کرد:‏ «اعتقاد خود را ثابت کنید.‏» برخی ابن هِیثَم را «پدر روش علم مدرن» می‌دانند.‏ از این رو بجاست از او قدردان باشیم.‏