Ena ika7 ni Maji 2022, e dola e Isireli e dua na vanua ni sarasara me vakaraitaki kina na nodra yaloqaqa na tacida ena nodra tusaqati vei ira na Nazi. E vakaraitaki qori ena valeniyau maroroi na Center for Humanistic Education at the Ghetto Fighters’ House Museum e tiko ena ra kei Kalili. E vakamacalataki ena vosa vakaArapea, vakavalagi kei na vosa vakaIperiu. Ena dola tiko na vanua ni sarasara qori me yacova na Maji 2023. Era vakarautaka na vakailesilesi ni valeniyau maroroi, kei na sivia e le 50 na mataveitacini mai na veiyasa i vuravura na veika me biu ena vanua ni sarasara qori. Era veivuke na tacida qori ena kena vakarautaki eso na itukutuku makawa, na iyaloyalo, droini, kei na kena vakamacalataki ena so tale na vosa.

E vakatokai na vanua ni sarasara qo me “Wedontdothat,” e kena ibalebale keimami sega ni dau cakava qori. E yavutaki qori ena yaca e bulia o Brother Joachim Alfermann, a lewena tu i liu na tabana ni mataivalu e dau taqomaki ira na lewenivanua e Jamani. a Era mokulaki koya vakaca na sotia ni Jamani, qai vesu tu ena keba ni veivakararawataki. Ia e sega ga ni curu ena mataivalu, e kaya: “Keimami sega ni dau cakava qori.” Nona sega ni via taura na iyaragi, e kau kina ena keba ni veivakararawataki. E kaya o Mrs. Yaara Galor, e dau qarava na valeniyau maroroi: “Dina ni levu na Jiu era vakamatei, ia era mate tale ga e vica vata na milioni era sega ni Jiu. E tiko na veika era kilai tani kina o ira na vakamatei qori.”

E kenadau o Dr. Gideon Greif ena veika me baleta nodra veivakamatei na Nazi, qai daunitukutuku makawa me baleti Auschwitz. Gauna e dola kina na vanua ni sarasara, e vakamacalataka na nodra sega ni cakitaka na tacida na nodra vakabauta. E kaya: “E rawarawa nodra sere na [iVakadinadina i Jiova], ni dua ga na miniti mera sainitaka mera cakitaka nodra vakabauta. Dina nira donuya tu na gauna dredre duadua ni ivolatukutuku ni kawatamata, ia e laurai ena ka era cakava nira tokona tiko ga na ivakatagedegede savasava. E laurai qori ena nodra itovo kei na ka era tukuna. E veiganiti gona meda veivosakitaki ira, meda vakananuma na ka era cakava, da vuli mai vei ira, da qai vakavulica qori vei ira eso tale.”

E kaya e dua na tacida yalewa e veiqaravi ena valenivolavola ni tabana, a tiko tale ga ena vanua ni sarasara: “Au luluvu niu vakasamataka na kena vakarautaki e Isireli e dua na vanua ni sarasara va qo mera gole mai kina na lewenivanua . .  . E guiguilecavi dredre noda rogoci ira na vakailesilesi ni valeniyau maroroi mera cavuta mai na buturara na yaca i Jiova ena vosa vakaIperiu. E lagiti sara ga kina na yaca i Jiova.”

Eda nuidei ni o ira na gade ena vanua ni sarasara qori era na kila na nodra yaloqaqa, kei na nodra vakabauta na tacida era donuya na nodra veiliutaki na Nazi e Jamani. E uqeti keda na nodra ivakaraitaki ni vakabauta meda ‘cici tiko ga ena vosota.’—Iperiu 12:1.