Ena veigauna sa oti, era vakabauta e levu e duidui nodra isususu ni ivurevure ga ni ka dina na iVolatabu. Vica vata tale ga na milioni nikua era tokona na rai qori, ia eso era kaya ni sega ni yaga se dina. Cava o nanuma? O rawa ni kila na ka dina ena iVolatabu?

O na kila vakacava ni dodonu mo nuitaka na iVolatabu? Kena ivakaraitaki, ke dina tu ga na ka e tukuna nomu itokani ena veiyabaki sa sivi, o na nuitaki koya. E va tale ga qori na iVolatabu ni dina na ka e volai kina. Raica mada eso na kena ivakaraitaki.

Era Vola na ka Dina

Era daudina na dauvola iVolatabu, era vakaraitaka nodra cala kei na nodra malumalumu. Kena ivakaraitaki, a vola na parofita o Jona nona talaidredre. (Jona 1:1-3) Ni tinia nona ivola, e vakamacalataka ni cudruvi koya na Kalou, ia e sega ni via vakacerecerei koya me kaya ni a vakadodonutaki koya ga. (Jona 4:1,4, 10, 11) Nodra daudina va qori na dauvola iVolatabu e vakaraitaka nira kauaitaka na ka dina.

Yaga ni ka Dina

Vakacava e yaga na ivakasala ena iVolatabu ena veika e vauca noda bula? Io. Kena ivakaraitaki, dikeva na ka e kaya me baleta na veiwekani vinaka: “Na ka kece dou vinakata mera cakava vei kemudou na tamata, dou cakava tale ga vei ira.” (Maciu 7:12) “Na vosa vakayalovinaka e vakaseavutaka na cudru, ia na vosa kaukaua e vakatubura na cudru.” (Vosa Vakaibalebale 15:1) Io, se yaga tiko ga nikua na iVolatabu me vaka na gauna e volai kina.

 iTukutuku Dina ena Gauna Makawa

E vakadeitaki ena levu na vakekeli ena veiyabaki sa sivi na dina ni tukutuku vakaivolatabu me baleti ira na tamata, na vanua, vaka kina na donu vinaka ni veika e yaco. Kena ivakaraitaki, dikeva na ivakadinadina ni itukutuku lailai qo. E vakamacalataki ena iVolatabu nodra “kauta tiko mai na ika kei na veimataqali ivoli” na lewe i Taia (qo o ira kai Finisia mai Taia) era vakaitikotiko e Jerusalemi ena gauna i Niemaia.—Niemaia 13:16.

E laurai na ivakadinadina ni tikinivolatabu qori, nira kunea na dauvakekeli eso nodra iyaya na kai Finiasi e Isireli, kilai kina ni rau dau veivoli na matanitu qo ena gauna makawa. Era kune tale ga e Jerusalemi na sui ni ika mai na wasawasa na Mediterranean. Era vakabauta na dauvakekeli nira kauta mai vakayawa na dauveivoli na ika qori. Ni dikevi oti na ivakadinadina qori, e kaya e dua na dauvakadidike: “E dina na ka e tukuni ena Niemaia 13:16 nira dau mai volitaki ika na kai Taia e Jerusalemi.”

iTukutuku Dina Vakasaenisi

Na iVolatabu e ivola ga ni lotu kei na itukutuku makawa. Ia ni vakamacalataki kina na veika vakasaenisi, e tokona vinaka na dina vakasaenisi. Dikeva mada e dua na kena ivakaraitaki.

Rauta na 3,500 na yabaki sa oti, e kaya na iVolatabu ni ‘lili wale tu’ na vuravura. (Jope 26:7) E veicalati qori kei na itukuni e vakamacalataki ni ciri tu na vuravura e dela ni wai, se ni cola tiko e dua na vonunivanua vakaitamera. Ni oti mada ga e 1,100 na yabaki na volai ni ivola i Jope era sega tiko ga ni vakabauta eso ni lili wale tu noda vuravura, era kaya ni dodonu me dabe tiko ena dela ni dua na ka. Ena 300 na yabaki sa oti, donuya na yabaki 1687, e kaya o Isaac Newton ena nona ivola me baleta na idre kei vuravura, ni sowiri tiko na vuravura ena dua na igu tawarairai. Na cavuikalawa ena vakadidike vakasaenisi qori, e vakaraitaka sara ga na ka e volai ena iVolatabu ena sivia na 3,000 na yabaki sa oti!