Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Mɛɛ Be Afɔ Yesu?

Mɛɛ Be Afɔ Yesu?

Hetoo ni Biblia lɛ kɛhãa

 Biblia lɛ etsɔɔɔ gbi pɔtɛɛ nɔ ni afɔ Yesu Kristo. Woji ni nyiɛ sɛɛ nɛɛ hu maa nɔ mi nakai:

  •   “Aleee gbi pɔtɛɛ ni afɔ Kristo.”—New Catholic Encyclopedia.

  •   “Aleee gbi tuuntu ni afɔ Kristo.”—Encyclopedia of Early Christianity.

 Eyɛ mli akɛ Biblia lɛ etsɔɔɔ gbi tuuntu ni afɔ Yesu moŋ, kɛ̃lɛ, etsɔɔ nibii enyɔ komɛi ni tee nɔ yɛ be ni afɔ Yesu lɛ mli ni hãa mɛi babaoo muɔ sane naa akɛ afɔɔɔ Yesu yɛ December 25.

Afɔɔɔ lɛ yɛ fɛ̃i be mli

  1.   Mɛi akanemɔ. Bei fioo dani abaafɔ Yesu lɛ, Kaisare Augusto wo mla akɛ “aŋma shikpɔŋ lɛ nɔ bii fɛɛ agbɛ́ii.” Esa akɛ mɔ fɛɛ mɔ aya “lɛ diɛŋtsɛ emaŋ” koni aŋma egbɛ́i yɛ jɛmɛ. Ni no baanyɛ ahe otsi gbɛfãa loo nɔ ni fe nakai. (Luka 2:1-3) Ekɔɔɔ he eko afi lɛ mli be ni awo akpɔ nɛɛ—ekolɛ kɛhã toowoo kɛ asraafoi anitsumɔ lɛ—maŋbii lɛ ebanyaŋ he; no hewɔ lɛ, ebaawa akɛ yɛ le ni Augusto le enɛ lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, ebaanyɛ maŋbii lɛ anɔ koni amɛfã gbɛ kakadaŋŋ yɛ fɛ̃i be mli kɛwo sane lɛ mli wu.

  2.   Tooi lɛ. Biblia lɛ kɛɛ akɛ, tookwɛlɔi komɛi ‘eyahi ŋa nɔ ni amɛmiibu amɛtookui ahe nakai nyɔɔŋ’ lɛ mli. (Luka 2:8) Wolo ni ji Daily Life in the Time of Jesus lɛ tsɔɔ akɛ, tooi hiɔ ŋa nɔ kɛjɛ “otsi dani Hehoo lɛ baashɛ [March naagbeegbɛ]” kɛyashi November teŋgbɛ. Wolo lɛ kɛfata he akɛ: “Kɛ́ eshɛ fɛ̃i be lɛ, akɛ tooi lɛ woɔ tooi atsũi amli koni akɛbu amɛhe kɛjɛ fɛ̃i lɛ he; ni enɛ kɛkɛ po hãa wɔnaa akɛ gbi ni akpɛlɛ nɔ ni akɛyeɔ Blonya, ni ji yɛ fɛ̃i be mli lɛ ejaaa, ejaakɛ Sanekpakpa lɛ tsɔɔ akɛ no mli lɛ, tookwɛlɔi lɛ yɛ ŋa lɛ nɔ.”

Nyɔŋ nɔ ni afɔ lɛ

 Wɔbaanyɛ wɔle be ni afɔ Yesu kɛji wɔkane kɛjɛ be ni egbo lɛ kɛba sɛɛ. Egbo yɛ Hehoo gbi lɛ nɔ, yɛ Nisan nyɔŋ lɛ (March/April), gbi ni ji 14, afi 33. (Yohane 19:14-16) Be ni Yesu je esɔɔmɔ nitsumɔ lɛ shishi lɛ, no mli lɛ eye aaafee afii 30, ni ekɛ afii etɛ kɛ fã tsu sɔɔmɔ nitsumɔ lɛ. Enɛ tsɔɔ akɛ afɔ lɛ aaafee September naagbee kɛmiimɔ October shishijee gbɛ, afi 2 D.Ŋ.B.—Luka 3:23.

Mɛni hewɔ ayeɔ Blonya yɛ December 25 lɛ?

 Akɛni nɔ ko bɛ ni tsɔɔ akɛ afɔ Yesu Kristo yɛ December 25 lɛ, mɛni hewɔ mɔ ni mɛi yeɔ Blonya yɛ nakai gbi lɛ nɔ lɛ? Wolo ni ji Encyclopædia Britannica lɛ kɛɛ akɛ, eeenyɛ efee akɛ jamɔŋ hiɛnyiɛlɔi hala nakai gbi lɛ “koni ekɛ gbi ni Romabii ni jaa amaga lɛ, kɛyeɔ ‘hulu ni ayeko enɔ kunim lɛ fɔmɔgbi lɛ’ he gbi jurɔ lɛ akpã gbee,” ni amɛyeɔ gbi jurɔ nɛɛ yɛ fɛ̃i be mli. Wolo ni ji The Encyclopedia Americana lɛ hu tsɔɔ mli akɛ, woloŋlelɔi babaoo heɔ amɛyeɔ akɛ, afee nakai “bɔ ni afee ni wɔŋjalɔi ni ebatsɔmɔ Kristofoi lɛ anya Kristofoi lɛ anifeemɔi ahe waa.”