Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

YELIKƐBUAMƆ KƐHÃ WEKU LƐ

Kɛ́ Ahiɛ Susumɔi Srɔtoi

Kɛ́ Ahiɛ Susumɔi Srɔtoi

 Kɛ́ gbalashihilɛ mli hefatalɔi eyakpãaa gbee yɛ nibii ni amɛsumɔɔ kɛ nibii ni amɛfɔɔ feemɔ lɛ ahe lɛ, ebaanyɛ efee naagba kɛhã amɛ. Shi kɛ́ amɛyakpãaa gbee yɛ nibii tamɔ nɔ ni nyiɛ sɛɛ nɛɛ ahe lɛ, no lɛ eji naagba wulu diɛŋtsɛ:

  •   Bei abɔ ni esa akɛ aye yɛ wekumɛi aŋɔɔ

  •   Bɔ ni esa akɛ akɛ shika atsu nii ahã

  •   Kɛ́ abaafɔ loo afɔɔɔ

 Mɛni obaanyɛ ofee kɛ́ okɛ ohefatalɔ lɛ kpãaa gbee?

 Nɔ ni esa akɛ ole

 Wu kɛ ŋa ni sumɔɔ amɛhe waa lɛ po kpãŋ gbee yɛ nɔ fɛɛ nɔ he. Jeee be fɛɛ be wu kɛ ŋa ni sumɔɔ amɛhe waa lɛ po baakpã gbee, ni saji ni yɔɔ hiɛdɔɔ po fata he.

 “Mida yɛ weku ni sumɔɔ ni amɛfee ekome be fɛɛ be lɛ mli. Kɛ́ eshɛ Hɔɔ kɛ Hɔgbaa lɛ, wɔkɛ miniimɛi kɛ minaamɛi, kɛ mitsɛkwɛmɛi, kɛ minyɛkwɛmɛi, kɛ amɛbii lɛ fɔɔ wɔhenaabuamɔ. Weku mli ni miwu lɛ jɛ efeee nakai. No hewɔ lɛ, esoro susumɔ ni wɔhiɛ yɛ bei abɔ ni esa akɛ wɔye yɛ wɔwekumɛi amasɛi loo bei abɔ ni esa akɛ wɔkɛ wɔwekumɛi ni kɛ wɔ teŋ jekɛ lɛ agba sane lɛ he.”​—Tamara.

 “Bɔ ni atsɔse wɔ ahã lɛ hewɔ lɛ, esoro susumɔ ni miŋa hiɛ yɛ bɔ ni esa akɛ akɛ shika atsu nii ahã lɛ yɛ minɔ lɛ he. Be ni wɔbote gbalashihilɛ mli nyɔji fioo komɛi asɛɛ lɛ, wɔtaa saji anaa yɛ he. Ehe wɔ be babaoo dani wɔnyɛ wɔtsu naagba nɛɛ he nii.”​—Tyler.

Mɛi enyɔ baanyɛ akwɛ nɔ kome shi amɛbaanyɛ amɛná susumɔi srɔtoi yɛ he. Nɔ ko tamɔ nɛkɛ baanyɛ aba yɛ wu kɛ ŋa gbɛfaŋ kɛ́ amɛmiisusu sane ko he

 Jeee naagba fɛɛ naagba saji ahe ŋmɛɛmɔ tsuɔ he nii. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, kɛ́ hela mɔ oshaayoo loo oshaanuu ni ebi ni ayakwɛ lɛ lɛ mɛni obaafee? Aloo kɛ́ nyɛ ateŋ mɔ kome miitao ni afɔ shi mɔ kroko lɛ sumɔɔɔ ni afɔ lɛ mɛni nyɛbaafee? a

 “Mikɛ miŋa wieɔ bifɔmɔ he be komɛi. Daanɛɛ eejwɛŋ he, ni wɔnyɛko wɔkpã gbee yɛ he. Minaaa nɔ hewɔ ni esa akɛ makpɛlɛ esusumɔ lɛ nɔ.”​—Alex.

 Kɛ́ nyɛkpãaa gbee lɛ no etsɔɔɔ akɛ nyɛgbãla lɛ yeŋ omanye. Gbalashihilɛ he ŋaawolɔi komɛi kɛɔ akɛ, kɛ́ okɛ ohefatalɔ kpãaa gbee yɛ saji ni yɔɔ hiɛdɔɔ ahe lɛ, feemɔ nɔ fɛɛ nɔ ni obaanyɛ koni onine ashɛ nɔ ni otaoɔ lɛ nɔ​—kɛ́ no baabi ni okɛ ohefatalɔ lɛ akpa po. Shi nɔ ni akɛɛ no ji tsabaa nɛɛ hãa ofoɔ bo pɛ onɔ mli, ni ehãaa ona kitã ni okã yɛ Nyɔŋmɔ hiɛ akɛ, ekɔɔɔ he eko nɔ ni baaba lɛ, oshiŋ ohefatalɔ lɛ akɛ ehe miihia.

 Nɔ ni obaanyɛ ofee

 Nyɛbɔa mɔdɛŋ nyɛyea nyɛgbalashihilɛ kitakamɔ lɛ nɔ. Enɛ baaye abua nyɛ ni nyɛnyɛ nyɛfee ekome kɛtsu naagbai ahe nii moŋ fe ni nyɛbaataa saji anaa.

 Biblia shishitoo mla: “Nɔ ni Nyɔŋmɔ kɛtsa lɛ, gbɔmɔ ko akagbála mli.”​—Mateo 19:6.

 Susumɔ nɔ ni baajɛ mli aba lɛ he. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, ŋɔɔ lɛ akɛ nyɛteŋ mɔ kome miisumɔ ni nyɛfɔ shi mɔ kroko lɛ sumɔɔɔ. Nibii babaoo yɛ ni esa akɛ nyɛsusu he, ekomɛi nɛ:

  •   Bɔ ni suɔmɔ kɛ ekomefeemɔ ni yɔɔ nyɛteŋ lɛ mli wa hã.

     Bɔ ni nyɛgbãla lɛ yɔɔ lɛ, ani kɛ́ bii ba mli lɛ efeŋ naagba kɛhãŋ nyɛ?

  •   Sɔ̃i ni esa akɛ nyɛtsu he nii akɛ fɔlɔi.

     Jeee niyenii, atade, kɛ wɔɔhe ni nyɛbaaná lɛ pɛ ji sane lɛ.

  •   Nyɛnitsumɔ.

     Ani nyɛbaanyɛ nyɛŋmɛ pɛpɛɛpɛ yɛ nyɛnitsumɔ, weku, kɛ sɔ̃i krokomɛi amli?

 Biblia shishitoo mla: “Nyɛteŋ namɔ ni kɛ́ eetao ema mɔɔ lɛ, klɛŋklɛŋ lɛ, etaŋ shi ni ebu naa ekwɛ?”​—Luka 14:28.

 Susumɔ nibii fɛɛ ni kɔɔ sane lɛ he lɛ ahe. Nyɛbaanyɛ nyɛtsu saji komɛi ni nyɛyakpãaa gbee yɛ he lɛ ahe nii. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, kɛ́ sane lɛ ji nyɛfɔ loo nyɛkafɔ lɛ, nyɛteŋ mɔ ni sumɔɔɔ lɛ baanyɛ abi ehe akɛ:

  •   ‘Kɛ́ mikɛɛ misumɔɔɔ ni mafɔ lɛ, ani miitsɔɔ akɛ misumɔŋ mafɔ kwraa aloo misumɔŋ mafɔ bianɛ?’

  •   ‘Ani misumɔɔɔ mafɔ akɛni misusuɔ akɛ minyɛŋ mafee fɔlɔ kpakpa lɛ hewɔ?’

  •   ‘Ani miishe gbeyei akɛ mihefatalɔ lɛ baashi mi?’

 Yɛ gbɛ kroko nɔ lɛ, hefatalɔ ni miitao efɔ lɛ baanyɛ abi ehe saji tamɔ:

  •   ‘Ani wɔfee klalo kɛhã sɔ̃i ni bii akwɛmɔ kɛbaa lɛ?’

  •   ‘Ani wɔyɛ shika bɔ ni sa ni wɔbaanyɛ wɔkɛkwɛ gbekɛ lɛ?’

 Biblia shishitoo mla: “Hiɛshikamɔ ni jɛ ŋwɛi lɛ . . . enuɔ nii ashishi.”​—Yakobo 3:17.

 Yɔsemɔ sɛɛnamɔ ni yɔɔ ohefatalɔ lɛ susumɔ lɛ he. Mɛi enyɔ baanyɛ akwɛ nɔ kome shi amɛbaanyɛ amɛná susumɔi srɔtoi yɛ he. Nakai nɔŋŋ wu kɛ ŋa ko baanyɛ asusu sane kome he shi ebaasoro amɛteŋ mɔ fɛɛ mɔ susumɔ yɛ he​—akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, ebaanyɛ esoro bɔ ni amɛteŋ mɔ fɛɛ mɔ baasumɔ ni akɛ shika atsu nii ahã. Kɛ́ nyɛbaasusu saji ni nyɛhiɛ susumɔi srɔtoi yɛ he lɛ ahe lɛ, nyɛkɛ saji ni nyɛkpãa gbee yɛ lɛ ajea shishi.

  •   Mɛɛ nibii komɛi nyɛkpãa gbee yɛ he?

  •   Mɛɛ sɛɛnamɔ yɔɔ nyɛsusumɔ lɛ eko fɛɛ eko he?

  •   Bɔ ni afee ni nyɛgbãla lɛ asɔ lɛ, ani nyɛteŋ mɔ kome loo nyɛ fɛɛ nyɛbaanyɛ nyɛtsake nyɛsusumɔ koni nyɛkpã gbee?

 Biblia shishitoo mla: “Mɔ ko mɔ ko akaya nɔ etao nɔ ni lɛ diɛŋtsɛ ebaaná he sɛɛ, shi moŋ nɔ ni mɔ kroko baaná he sɛɛ.”​—1 Korintobii 10:24.

a Esa akɛ asusu saji ni yɔɔ hiɛdɔɔ lɛ ahe dani abote gbalashihilɛ mli. Fɛɛ sɛɛ lɛ, nɔ ko ni akpaaa gbɛ baanyɛ aba, loo bɔ ni mɔ kome nuɔ nii ahe ehãa lɛ baanyɛ atsake.—Jajelɔ 9:11.