Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Yibaamɔ He Ehia!

Yibaamɔ He Ehia!

Yibaamɔ He Ehia!

NITSUMƆHE ko ni atsaa ŋãi yɛ jɛmɛ ni bɛŋkɛ Pittsburgh, yɛ Pennsylvania, U.S.A. lɛ yi trukaa kɛ nu ni naa shɛɔ galɔn akpekpei abɔ. Nitsulɔi nɛɛhu ka bu ko mli yɛ shikpɔŋ lɛ shishi aaafee mitai 73. Gbii etɛ sɛɛ lɛ, ajie amɛ kɛjɛ nakai bu lɛ mli ní nɔ ko nɔ ko efeko amɛ. Te fee tɛŋŋ ni abaa amɛyi lɛ?

Yibaalɔi lɛ kɛ shikpɔŋ ni atsaa ŋãi yɛ nɔ lɛ he mfoniri kɛ agbɛnɛ tsɔne ko ni akɛnyiɛɔ ŋwɛiniiaŋ kɛtaoɔ he tuuntu ni nɔ ko yɔɔ ni ji Global Positioning System lɛ tsu nii, ni amɛgbu bu ni naabu dalɛ ji sɛntimitai 65 kɛbote shikpɔŋ lɛ shishi ni amɛkɛ tsɔne ko ni akɛholeɔ mɛi tsɔ mli kɛtee he ni mɛi lɛ eka yɛ lɛ. Akɛ tsɔne lɛ jie nitsulɔi ni eka bu nɛɛ mli lɛ ekomekomei kɛjɛ bu ni kulɛ no baafee amɛgbonyobu lɛ mli. Amɛteŋ mɔ fɛɛ mɔ mii shɛ ehe, amɛhe jɔ amɛ, ni amɛhiɛ sɔ nɔ ni amɛyibaalɔi lɛ fee ha amɛ lɛ jogbaŋŋ.

Wɔteŋ mɛi babaoo ekaŋ bu ko mli yɛ shikpɔŋ lɛ shishi taakɛ ebalɛ yɛ nakai ŋãi tsalɔi nɛɛhu lɛ agbɛfaŋ lɛ, aloo ekolɛ wɔwala eyajeŋ oshara ko ni naa wa mli kɔkɔɔkɔ. Shi fɛɛ sɛɛ lɛ, ehe miihia ni abaa wɔyi, ejaakɛ wɔnyɛŋ wɔjo naagbai ni jɛɔ hela, gbɔlɛ kɛ naagbee kwraa lɛ gbele mli kɛbaa lɛ naa foi. Anɔkwafo Hiob ni hi shi yɛ blema lɛ kɛɛ akɛ: “Gbɔmɔ ni yoo fɔ́ lɛ yɔɔ nɛɛ, kukuoo kɛkɛ ji egbii lɛ, ni emli eyi tɔ́ kɛ haomɔ sɔŋŋ; ekwɛ̃ɔ tamɔ fɔfɔi, ni eŋãlaa; asaŋ ejoɔ foi tamɔ hɔ̃ɔŋ, ni etsɛɛɛ.” (Hiob 14:1, 2) Ŋmɛnɛ, aaafee afii 3,500 sɛɛ lɛ, wiemɔi nɛɛ kã he eji anɔkwale, ejaakɛ wɔteŋ namɔ baanyɛ ajo nɔ ni foɔ mɔ fɛɛ mɔ wala sɛɛ, ni ji gbele lɛ naa foi? Ekɔɔɔ he eko he ni wɔyɔɔ loo bɔ ni wɔkwɛɔ wɔ hewalɛnamɔ nɔ wɔhaa lɛ, ehe miihia ni akpɔ̃ wɔ kɛjɛ amanehulu, gbɔlɛ, kɛ gbele kpabuŋ mli.

Adebɔɔ nibii ahe nilelɔi kɛ nilelɔi krokomɛi miibɔ mɔdɛŋ koni amɛha afii abɔ ni mɛi kɛhiɔ shi lɛ aya hiɛ fioo. Gbɛjianɔtoo ko ni tsuɔ nitsumɔ nɛɛ eko lɛ kɛɛ akɛ, oti ni ma ehiɛ ji “ni eye nibii ni kɛ kpatu gbele baa lɛ anɔ kunim” ni agbɛnɛ hu “eye ebua gbɛjianɔtoo lɛ mlibii lɛ, koni kɛ́ aaahi lɛ, amɛhi shi daa ni amɛkagboi.” Shi kɛbashi amrɔ nɛɛ, yɛ bɔ ni adebɔɔ nibii ahe nilee etee hiɛ kɛ shwelɛ ni mli wa ni akɛtsuɔ yiŋtoi nɛɛ ahe nii lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, anyɛko aha adesai awala afii lɛ ateke afii 70 loo 80 ni Mose tsi tã afii 3,500 ni eho nɛ lɛ.—Lala 90:10.

Kɛji okɛ Hiob kpãa gbee yɛ bɔ ni etsɔɔ wala kɛ gbele mli eha lɛ jio, okɛ lɛ kpãaa gbee jio, ekã shi faŋŋ akɛ be ni afii lɛ hoɔ lɛ, bo hu ‘obaajo foi tamɔ hɔ̃ɔŋ,’ obaashi onanemɛi, oweku, oshĩa, kɛ nibii fɛɛ ni oná yɛ shihilɛ mli lɛ—ni obaayagbe naa yɛ gbohiiaje. Nilelɔ Maŋtsɛ Salomo ni hi shi yɛ blema Israel lɛ ŋma akɛ: “Hiɛkalɔi le akɛ amɛbaagboi; shi gbohii lɛ, amɛleee nɔ ko nɔ ko, ni amɛbɛ nyɔmɔwoo ko dɔŋŋ; ejaakɛ hiɛ eje amɛkaimɔ nɔ.”—Jajelɔ 9:5.

Taakɛ Biblia lɛ tsɔɔ lɛ, anɔkwa sane ko ni yɔɔ dɔlɛ ji akɛ gbele “eye maŋtsɛ,” akɛ nɔyelɔ yiwalɔ yɛ adesai anɔ. Hɛɛ, gbele ji naagbee henyɛlɔ, ni ebiɔ ni akpɔ̃ adesai aweku lɛ kɛjɛ edɛŋ. (Romabii 5:14; 1 Korintobii 15:26) Yibaalɔi ni he esa fe fɛɛ yɛ je lɛŋ ni yɔɔ yibaamɔ nibii ni hi fe fɛɛ lɛ po nyɛŋ aha ojo gbele naa foi kwraa. Kɛlɛ, Yehowa Nyɔŋmɔ ni ji adesai a-Bɔlɔ lɛ eto gbɛjianɔ kɛha yibaamɔ ni tamɔ nakai.

[He ni Mfoniri ni yɔɔ baafa 3 lɛ Jɛ]

Photo by Gene J. Puskar-Pool/Getty Images