Owhe 17 wẹ onọ̀ ṣie tindo to whenue n’yin jiji to 1960. Otọ́ ṣie ko jo onọ̀ ṣie do whẹpo n’do yin jiji. Yẹn po onọ̀ ṣie po nọ baba daho ṣie dè to Burg, yèdọ tòpẹvi de to République démocratique allemande dai tọn mẹ, kavi to Allemagne de l’Est. Mẹsusu wẹ ma tindo yise to Jiwheyẹwhe mẹ podọ nuhe whẹndo ṣie lọsu yise niyẹn. Jiwheyẹwhe ma nọ di nudepope to nukun mítọn mẹ.

Dile n’to whinwhẹ́n, n’yiwanna lehe baba daho ṣie nọ penukundo go e do. E nọ zọ́n azọ́n susu mi, taidi atin lẹ ji hihẹ nado sán alà yetọn. Taidi yọpọvu de, n’yiwanna azọ́n mọnkọ lẹ. N’ma nọ kiyananu bọ gbẹzan ṣie sọ gọ́ na ayajẹ.

To gbèdopo, nujijọ ylankan de jọ do go e to whenue n’tindo owhe ṣinawe. N’ṣẹṣẹ bẹ owhe awetọ jẹeji to wehọmẹ poun wẹ. To whenue n’to aliji jei whégbè, n’hẹ poto-tin de ji. N’ko yiaga na mẹtlu 8 bọ lẹtliki-kàn klẹ́n miyọ́n bo dlan mi bọ n’bu do dee. To whenue n’yín fọ́n to dotowhé, alọ ṣie lẹ ma sọgan ze ba. Alọ ṣie lẹ jimiyọ́n sọmọ bọ yè dona sán yé na ohùn he pò lẹ ni ma do gble blo. Dile a sọgan lẹn do, onọ̀ ṣie po mẹjitọ daho ṣie lẹ po jẹflumẹ tlala. Ṣigba taidi yọpọvu de, n’ma yọ́n lehe alọ he n’hẹnbu lẹ sọgan wá yinuwado gbẹzan ṣie ji do.

To whenue n’tọ́n sọn dotowhé, n’lẹkọyi wehọmẹ. Ovi lẹ nọ ṣàn mi ko, nọ sisẹ́ mi bosọ nọ dlannú do mi na n’ma sọgan yiavùnlọna dee wutu. Nuyiwa kanyinylan tọn po hogbe mẹdèpo tọn yetọn lẹ po nọ vẹna mi taun. To nukọn mẹ, n’yin didohlan Wehọmẹ Birkenwerder tọn Na Sẹkunọ lẹ, ehe taidi wehọmẹ he nọ wleawu núdùdù po adọtẹn po tọn na yọpọvu he tindo oblọ agbasa go tọn lẹ. Na wehọmẹ lọ dẹn wutu, onọ̀ ṣie po mẹjitọ daho ṣie lẹ po ma sọgan nọ wá dla mi pọ́n. Gbọjẹ whenu lẹ kẹdẹ janwẹ n’nọ mọ yé. Na owhe ao he bọdego lẹ, n’whẹ́n to fie onọ̀ po mẹjitọ daho ṣie lẹ po ma te.

Todin, n’plọn nado nọ yí afọ ṣie lẹ do wazọ́n susu. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n lehe e na ko vẹawu nado nọ yí afọvi lẹ do hẹn ṣivi nado dùnú do sọ! N’plọn to aliho de mẹ nado nọ wàmọ. N’sọ plọn nado nọ yí afọ ṣie lẹ do klọ́ nùmẹ podọ nado nọ vún-dà. N’nọ yí afọ ṣie lẹ do basi dohia, eyin n’to  hodọna gbẹtọ lẹ. Na nugbo tọn, afọ ṣie lẹ wá lẹzun alọ ṣie lẹ.

Dile n’to owhe aflanmẹ tọn mẹ biọ, n’yiwanna nado nọ hia nuhe gando lẹnunnuyọnẹn go lẹ. To whedelẹnu, n’nọ yí nukun homẹ tọn do pọ́n dee taidi mẹhe tindo alọ he yin bibasi he na hẹn mi penugo nado wà nulẹpo. To whenue n’tindo owhe 14, n’jẹ siga nù ji. N’mọdọ e nọ na mi adọgbigbo bọ n’nọ lẹndọ n’sọzẹn hẹ mẹhe pò lẹ. E nọ taidi dọ n’to didọ dọ: ‘Gbau, yẹnlọsu gán wàmọ ga. Siga-nùtọ lẹ ma yin yọpọvu, vlavo yé tindo alọ kavi lala.’

N’nọ hẹn alọnu ṣie ján bo nọ tindo mahẹ to nuwiwa pọmẹ tọn lẹ mẹ. N’lẹzun hagbẹ Free German Youth tọn, yèdọ pipli jọja lẹ tọn de he otò lọ nọ nọgodona, podọ yẹn wẹ yin wekantọ yetọn, enẹ wẹ otẹn nukundeji de to pipli lọ mẹ. N’sọ biọ hànjigbẹ́ de mẹ, bo nọ pà ohàn, bosọ nọ tindo mahẹ to aihundida sẹkunọ lẹ tọn mẹ. To whenue n’fó azọ́npinplọn godo, n’jẹ azọ́nwa ji to azọ́nwhé de to tòpẹvi mítọn mẹ. To whenue n’whẹ́n, n’nọ saba do awà yẹblẹ tọn lọ na n’jlo na taidi mẹhe madoblọ.

To gbèdopo, n’to tepọn pinpán he n’na do yì azọ́nmẹ bọ dawe de dọnsẹpọ mi. E kanse mi dọ be n’lẹndọ Jiwheyẹwhe sọgan gọ̀ alọ ṣie lẹ do otẹn yetọn mẹ whladopo dogọ ya? N’biọ bẹwlu mẹ. Nugbo wẹ dọ ojlo ṣie wẹ yindọ alọ ṣie lẹ ni gọwá, amọ́ e taidi hójijlẹ podọ nuhe ma yọnbasi de! Na n’ma yise to Jiwheyẹwhe mẹ wutu, n’kudeji dọ Jiwheyẹwhe de ma tin. Sọn gbenẹgbe sọyi, n’nọ tẹnpọn nado họ̀nna dawe enẹ.

To ojlẹ de godo, azọ́nwatọgbẹ́ ṣie de basi oylọna mi nado wá dla whẹndo etọn pọ́n. To whenue mí to kafe nù, mẹjitọ etọn lẹ jẹ hodọ gando Jehovah Jiwheyẹwhe go ji. Whla tintan niyẹn he n’sè dọ Jiwheyẹwhe tindo oyín de. (Salmu lẹ 83:18) Etomọṣo, n’dọ to ahun ṣie mẹ dọ: ‘Vlavo e tindo oyín kavi lala, nue n’yọnẹn poun wẹ yindọ Jiwheyẹwhe de ma tin. N’na dohia yé dọ lalodo wẹ yé te.’ Na n’kudo pọndohlan ṣie ji wutu, n’yigbe nado dọhodo Biblu ji. Ṣigba, e paṣa mi dọ n’ma penugo nado dohia dọ Jiwheyẹwhe de ma tin.

Dile n’jẹ dọdai Biblu tọn lẹ plọn ji, pọndohlan ṣie dọ Jiwheyẹwhe de ma tin jẹ didiọ ji vudevude. Dọdai Biblu tọn susu wẹ ko mọ hẹndi, mahopọnna dọ yé ko yin kinkandai sọn owhe kanweko kavi fọtọ́n susu lẹ die. To gbèdopo he mí to hodọdo Biblu ji, mí yí ninọmẹ aihọn ehe tọn jlẹdo dọdai he tin to Matiu weta 24, Luku weta 21 po 2 Timoti weta 3 po go. Dile ohia voovo azọ̀n tọn lẹ sọgan gọalọna doto de nado yọ́n azọ̀n he jẹ awutunọ de te, ohia voovo he yin nùdego to dọdai enẹlẹ mẹ lẹ gọalọna mi nado mọdọ mí to gbẹnọ to nuhe Biblu ylọdọ “azán godo tọn lẹ” * mẹ. Ehe hẹn awuji mi taun. Dọdai enẹlẹ to hẹndi mọ to nukun ṣie lẹ mẹ.

N’wá kudeji dọ nugbo lọ plọn wẹ n’te. N’jẹ dẹ̀ho hlan Jehovah Jiwheyẹwhe ji bo jo siga nùnù do, mahopọnna dọ siga-nùtọ akonka de wẹ n’yin sọn owhe susu lẹ die. N’zindonukọn to Biblu pinplọn mẹ na nudi owhe dopo. To 27 avril 1986, n’yí baptẹm to  nuglọ to sinhẹnnú de mẹ, na Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tin to alọhẹndotenamẹ glọ to Allemagne de l’Est to ojlẹ enẹ mẹ wutu.

Na alọhẹndotenamẹ lọ wutu, mí omẹ kleun de wẹ nọ pli do owhé lẹ gbè to nuglọ podọ yisenọ hatọ kleun de poun janwẹ n’yọnẹn. To ajiji mẹ, Aṣẹpatọ lẹ nagbè mi nado yì Whèyihọ-waji Allemagne tọn, fie Kunnudetọ lẹ ma yin alọhẹndotena te. N’penugo nado sọgan yì plidopọ lẹ bo mọ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu fọtọ́n susu lẹ po whla tintan to gbẹzan ṣie mẹ. Numimọ vonọtaun de wẹ enẹ yin na mi.

To aijijẹ Adó Berlin tọn godo, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọ́n sọn alọhẹndotenamẹ glọ. To godo mẹ, mí tindo mẹdekannujẹ nado basi sinsẹ̀n hlan Jehovah Jiwheyẹwhe. N’jlo na hẹn lizọnyizọn ṣie gblodeji. Ṣigba, obu nọ di mi nado dọhona jonọ lẹ. Winyan nọ hù mi na n’tindo oblọ podọ suhugan ovu whenu ṣie tọn wẹ n’zan to owhé sẹkunọ lẹ tọn gbè wutu. Amọ́ to 1992, n’dovivẹnu nado dekunnu na gànhiho 60 to osun dopo mẹ. N’wàmọ bosọ tindo ayajẹ susu. Enẹwutu, n’de nado nọ wàmọ to osun lẹpo mẹ bo dovivẹnu nado zindonukọn domọ na nudi owhe atọ̀n.

N’nọ saba flin hogbe Biblu tọn lẹ dọmọ: “Mẹnu wẹ yin madogánnọ, bọ yẹn ma yin madogánnọ?” (2 Kọlintinu lẹ 11:29) Mahopọnna madogán ṣie, n’nọ dovivẹnu nado gọalọna mẹdevo lẹ, na n’gbẹ́ tindo ayiha bo gán sọ dọho wutu. Na n’ma do alọ wutu, n’nọ penugo nado vẹawu madogánnọ lẹ ganji. N’yọ́n nuhe e zẹẹmẹdo nado tindo ojlo vẹkuvẹku nado wà nude, ṣigba bo ma sọgan wà nulọ. N’nọ tẹnpọn nado na tuli mẹhe tindo numọtolanmẹ mọnkọtọn lẹ. Nunina mẹdevo lẹ to aliho enẹ mẹ nọ hẹn ayajẹ wá na mi.

Na nugbo tọn, n’nọ jẹflumẹ to whedelẹnu. Ojlo ṣie poun wẹ nado yin gbẹtọ-jọ-gbẹtọ. N’nọ wazọ́n susu na dee, amọ́ e nọ biọ whenu, vivẹnu po huhlọn susu po sọn asi e. Hodidọ he nọ na tuli mi to azán dopodopo ji wẹ: “To nulẹpo mẹ, yẹn tindo huhlọn lọ gbọn mẹlọ he nọ na mi huhlọn dali.” (Filipinu lẹ 4:13) Jehovah nọ na mi huhlọn he n’tindo nuhudo etọn na nuwiwa egbesọ tọn ṣie lẹ to azán dopodopo ji. N’mọdọ Jehovah ma jo mi do. Enẹwutu, yẹnlọsu ma na jo e do gbede.

Jehovah ko dona mi po whẹndo de po, yèdọ nude he n’jẹdò etọn to ovu whenu ṣie taun. N’tindo asi dagbe de he nọ yiwanna mi bosọ nọ vẹawu mi, enẹ wẹ Elke. Humọ, livi susu Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn wẹ ko lẹzun nọvisunnu po nọviyọnnu gbigbọmẹ tọn ṣie lẹ po, yèdọ whẹndo lẹdo aihọn pé de.

Opagbe Jiwheyẹwhe tọn gando Paladisi go sọ nọ miọnhomẹna mi, he dọ dọ ewọ na hẹn ‘nulẹpo zun yọyọ,’ kakajẹ alọ ṣie lẹ ji. (Osọhia 21:5) N’nọ mọnukunnujẹ opagbe ehe go to gigọ́ mẹ, eyin n’lẹnnupọndo nuhe Jesu wà to whenue e to aigba ji lẹ ji. To nukunwhiwhe dopo mẹ, e hẹnazọ̀ngbọna mẹhe alọ etọn kúsẹ́ de podọ e gọ̀ otó dawe he otó etọn yin pipà sẹ̀ de tọn do otẹn etọn mẹ. (Matiu 12:13; Luku 22:50, 51) Opagbe Jehovah tọn po azọ́njiawu Jesu tọn lẹ po ko hẹn mi kudeji dọ awutugonu ṣie lẹpo na pé to madẹnmẹ.

Ṣigba, dona daho hugan lọ wẹ yindọ n’wá yọ́n Jehovah Jiwheyẹwhe. Ewọ ko lẹzun otọ́ po họntọn ṣie po, homẹmiọnnamẹtọ ṣie podọ huhlọn ṣie. N’tindo numọtolanmẹ Ahọlu Davidi tọn nkọ, mẹhe wlan dọmọ: ‘Jehovah wẹ huhlọn ṣie. Yẹn ko mọ alọgọ etọn yí, bọ ahun ṣie gọ́ na ayajẹ.’ (Salmu lẹ 28:7) Ojlo ṣie wẹ nado tẹdo nugbo jiawu ehe go to gbẹzan ṣie blebu mẹ. N’kẹalọyi i matin alọ ṣie lẹ.