1, 2. Azọngban he ma bọawu tẹwẹ Elija dona hẹndi, podọ aliho tẹlẹ mẹ wẹ ewọ gbọnvo na Ahabi te?

ELIJA jlo vẹkuvẹku nado hodẹ̀ hlan Otọ́ olọn mẹ tọn etọn to fie mẹdepope ma tin te. Ṣigba, gbẹtọgun he lẹdo e lọ ṣẹṣẹ mọ bọ yẹwhegán nugbo ehe ylọ miyọ́n sọn olọn mẹ, podọ matin ayihaawe susu to yé mẹ jlo nado pà ẹ bo mọ nukundagbe etọn. Whẹpo Elija nado hẹ Osó Kalmẹli ji bo dọnsẹpọ Jehovah Jiwheyẹwhe to odẹ̀ mẹdetiti tọn mẹ, e dona hẹn azọngban he ma bọawu de di. E dona dọhona Ahọlu Ahabi whẹ́.

² Dawe awe lọ lẹ gbọnvo na yede taun. Ahabi he do aṣọ́vọ̀ dagbedagbe ahọlu tọn, yin dawe atẹṣitọ, nukunkẹnnọ podọ butọnọ de. Ṣigba, Elija do tewu yẹwhegán tọn, yèdọ tewu tata de he yè yí ayú kanlin tọn kavi ofún kanklosọ́ kavi gbọgbọẹ tọn do basi. Dawe adọgbotọ, tenọglinọ, podọ yisenọ de wẹ ewọ. Nususu wẹ ko jọ to azán he jei vivọnu enẹ ji, ehe dohia dọ yé omẹ awe lẹ gbọnvo na yede taun.

3, 4. (a) Naegbọn Ahabi po Baali sẹ̀ntọ devo lẹ po do duwinyan to azán enẹ gbè? (b) Kanbiọ tẹlẹ wẹ mí na gbadopọnna?

³ Ahabi po Baali-sẹ̀ntọ devo lẹ po ko duwinyan to azán enẹ gbè. Sinsẹ̀n kosi tọn he Ahabi po asi etọn, Ahọsi Jezebẹli po zedaga to ahọluduta whẹndo ao Islaeli tọn mẹ ko jai. Baali yin didegbà taidi yẹwhe lalo. Yẹwhe ovọ́ enẹ gboawupo nado flọ miyọ́n tata to whenue yẹwhegán etọn lẹ vẹ̀ ẹ vẹkuvẹku bo dúwe na ẹn bosọ gbleawuna yedelẹ sọgbe hẹ aṣa yetọn. Baali ko gboawupo nado whlẹn sinsẹ̀n-basitọ etọn 450 lẹ sọn whẹdida okú tọn he yé jẹna lọ mẹ. Ṣigba, yẹwhe lalo lọ ko sọ gboawupo nado wà nudevo de, podọ awugbopo enẹ na họnwun gblegede to madẹnmẹ. Na nuhe hugan owhe atọ̀n wẹ yẹwhegán Baali tọn lẹ to vẹvẹna yẹwhe yetọn nado doalọtena akú he do to otò lọ mẹ, ṣigba Baali ma penugo nado wàmọ. To ojlẹ vude godo, Jehovah na dohia dọ emi wẹ yin Jiwheyẹwhe nugbo lọ gbọn alọdidotena akúdido lọ dali.—1 Ahọ. 16:30–17:1; 18:1-40.

⁴ Ṣigba, whetẹnu wẹ Jehovah na wàmọ? Etẹwẹ Elija na to  wiwà kakajẹ whenẹnu? Podọ etẹwẹ mí sọgan plọn sọn apajlẹ dawe yisenọ ehe tọn mẹ? Mì gbọ mí ni dín gblọndo na kanbiọ ehelẹ dile mí to dogbapọnna kandai lọ.—Hia 1 Ahọlu lẹ 18:41-46.

5. Etẹwẹ Elija dọna Ahabi nado wà, podọ be Ahabi plọn nude sọn nujijọ azán lọ gbè tọn lẹ mẹ ya?

⁵ Elija dọnsẹpọ Ahabi bo dọna ẹn dọmọ: “Hẹji yì, dù bosọ nù; na gbèlili ogege jikun tọn tin to finẹ.” Be ahọlu ylankan ehe plọn nude sọn nujijọ azán lọ gbè tọn lẹ mẹ ya? Kandai lọ ma dọ, ṣigba mí ma mọdọ ahọlu lọ do lẹnvọjọ hia to hodidọ etọn mẹ kavi biọ alọgọ yẹwhegán lọ tọn nado dọnsẹpọ Jehovah bo biọ jona do ota etọn mẹ gba. Kakatimọ, Ahabi “yiaga nado dù podọ nado nù” poun. (1 Ahọ. 18:41, 42) Etẹwẹ dogbọn Elija dali?

6, 7. Etẹwẹ Elija biọ to odẹ̀ etọn mẹ, podọ etẹwutu?

⁶ “Elija sọ hẹaga yì adadanù Kalmẹli tọn; e sọ dẹ́ ede do odò to aigba ji, bo yí nukunmẹ etọn do kligo etọn lẹ ṣẹnṣẹn.” To whenue Ahabi yì núdù gbé, Elija yí ojlẹ enẹ zan nado hodẹ̀ hlan Otọ́ olọn mẹ tọn etọn. Doayi ninọmẹ whiwhẹ tọn he zẹẹmẹ etọn yin bibasi tofi go—Elija jẹklo do kọmẹ bo dẹ́ ota etọn do odò sọmọ bọ nukunmẹ etọn sẹpọ kligonu. Etẹ wà wẹ Elija te? E ma vẹawu  nado yọnẹn. Biblu dọna mí to Jakọbu 5:18 mẹ dọ Elija hodẹ̀ na akúdido lọ nido doalọte. E yọnbasi dọ odẹ̀ enẹ hò wẹ e te to Osó Kalmẹli ji.

⁷ Jehovah ko dọ jẹnukọn dọmọ: “Yẹn nasọ do jikun hlan aigba lọ ji.” (1 Ahọ. 18:1) Enẹwutu, Elija hodẹ̀ dọ ojlo Jehovah tọn ni yin wiwà, kẹdẹdile Jesu plọn hodotọ etọn lẹ nado nọ hodẹ̀ do to nudi owhe fọtọ́n to nujijọ enẹ godo.—Mat. 6:9, 10.

8. Etẹwẹ apajlẹ Elija tọn plọn mí gando odẹ̀ go?

⁸ Apajlẹ Elija tọn plọn nususu mí gando odẹ̀ go. Nuhe duahunmẹna Elija hugan wẹ yindọ ojlo Jiwheyẹwhe tọn ni yin wiwà. To whenue mí to dẹ̀ho, nujọnu wẹ e yin nado flindọ: “Nudepope he mí biọ sọgbe hẹ ojlo [Jiwheyẹwhe tọn], ewọ nọ sè mítọn.” (1 Joh. 5:14) Enẹwutu, e họnwun dọ mí dona yọ́n nuhe ojlo Jiwheyẹwhe tọn yin na odẹ̀ mítọn lẹ nido sọgan yin alọkẹyi, podọ whẹwhinwhẹ́n dagbe de wẹ ehe yin nado hẹn Biblu pinplọn zun apadewhe gbẹzan mítọn egbesọegbesọ tọn. Ayihaawe ma tin dọ Elija lọsu jlo dọ akúdido lọ ni doalọte, na oyà he tòmẹnu hatọ etọn lẹ to jiji wutu. Ahun etọn na ko gọ́ na pẹdido, na azọ́njiawu he e mọ bọ Jehovah wà to azán enẹ gbè. Mílọsu nọ jlo dọ odẹ̀ mítọn ni dohia dọ mí tindo pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn ahundopo tọn bọ dagbemẹninọ mẹdevo lẹ tọn nọ duahunmẹna mí.—Hia 2 Kọlintinu lẹ 1:11; Filippinu lẹ 4:6.

9. Etẹwẹ Elija dọna mẹmẹsi etọn nado wà, podọ jẹhẹnu awe tẹlẹ wẹ mí na gbadopọnna?

⁹ Elija tindo jide dọ Jehovah na yinuwa nado doalọtena akúdido lọ, ṣigba e ma yọ́n whenue Jehovah na yinuwa taun. Enẹwutu, etẹwẹ yẹwhegán lọ to wiwà kakajẹ ojlẹ enẹ mẹ? Doayi nuhe kandai lọ dọ go: “E sọ dọhlan mẹmẹsi etọn dọmọ, Hẹaga yì dinvie, pọnhlan ohù dali. Ewọ sọ hẹaga yì, bo pọ́n, bo dọmọ, Nude ma tin to finẹ gba. Ewọ sọ dọmọ, Sọ vọ́ yì whla ṣinawe.” (1 Ahọ. 18:43) E whè gbau, apajlẹ Elija tọn plọn mí onú awe. Tintan, yẹwhegán lọ tindo jidide dọ Jehovah na yinuwa. Awetọ, ewọ họ́ali.

10, 11. (a) Aliho tẹ mẹ wẹ Elija do jide he e tindo to opagbe Jehovah tọn mẹ hia te? (b) Naegbọn mí sọgan tindo jide dopolọ?

¹⁰ Na Elija tindo jide to opagbe Jehovah tọn mẹ wutu, e yí jejejininọ do dín kunnudenu he dohia dọ Jehovah na yinuwa to  madẹnmẹ. E do mẹmẹsi etọn hlan fie yiaga taun de nado pọ́n eyin ohia jikun tọn depope tin to agahomẹ. To whenue mẹmẹsi lọ lẹkọ, e na linlin he ma fọnjlodotenamẹ de dọmọ: “Nude ma tin to finẹ gba.” Agahomẹ họ́n bọ aslọ depope ma sọawuhia. Todin, be hiẹ doayi nupaṣamẹ de go ya? Flindọ, Elija ṣẹṣẹ dọna Ahọlu Ahabi dọ: “Gbèlili ogege jikun tọn tin to finẹ.” Naegbọn yẹwhegán lọ sọgan dọ onú mọnkọ to whenue aslọ jikun tọn depope ma sọawuhia to agahomẹ?

¹¹ Elija yọ́n opagbe Jehovah tọn. Taidi yẹwhegán po afọzedaitọ Jehovah tọn po, e tindo jide dọ Jiwheyẹwhe emitọn na hẹn ohó Etọn di. Elija tindo jide sọmọ bọ e taidi dọ e ko to ogbè jikun tọn sè wẹ nkọ. Ehe sọgan flin mí nuhe Biblu dọ gando Mose go dọmọ: “E gbọṣi tenọgli mẹ taidi dọ e to Omẹ lọ he yin mayinukundomọ lọ mọ wẹ nkọ.” Be Jiwheyẹwhe yin omẹ nujọnu tọn na we jẹ obá enẹ mẹ ya? Jehovah na mí whẹwhinwhẹ́n susu nado tindo yise mọnkọtọn to ewọ po opagbe etọn lẹ po mẹ.—Heb. 11:1, 27.

12. Nawẹ Elija dohia dọ emi to alihọ́ gbọn, podọ nawẹ e yinuwa gbọn to whenue e sè dọ aslọ pẹvi de sọawuhia?

¹² Todin, pọ́n lehe Elija họ́ali do. E do mẹmẹsi etọn hlan, e ma yin whladopo kavi whla awe gba, ṣigba whla ṣinawe! Mí sọgan yí nukun homẹ tọn do pọ́n lehe yigọyigọ enẹ na ko hẹn nuṣikọna mẹmẹsi lọ do, ṣigba Elija gbẹ́ to jejeji nado mọ ohia de, podọ agbọ́ ma pé e. To godo mẹ, to whla ṣinawetọ godo, mẹmẹsi lọ na linlin dọmọ: “Doayi e go, aslọ de tite sọn ohù mẹ to finẹ, bo whè sọ [alọhomẹ] gbẹtọ de tọn.” Be hiẹ sọgan yí nukun homẹ tọn do mọ mẹmẹsi lọ, bọ e dlẹn awà etọn bo yí alọhomẹ etọn do to tedidi aslọ pẹvi he tite sọn aga Ohù Daho lọ tọn jlẹ ya? Enẹ sọgan ko taidi nutata de na mẹmẹsi lọ. Ṣigba na Elija, aslọ enẹ yin nujọnu taun. Todin, e na anademẹ niyaniya tọn lẹ mẹmẹsi etọn dọmọ: “Hẹaga yì, dọhlan Ahabi dọmọ, Wleawu kẹkẹ towe tọn dote, bo hẹn we jẹte, na jikun ma nado glọn we gba.”—1 Ahọ. 18:44.

13, 14. (a) Nawẹ mí sọgan hodo apajlẹ Elija tọn nado nọ họ́ali gbọn? (b) Whẹwhinwhẹ́n tẹlẹ wẹ mí tindo nado nọ yinuwa po niyaniya-yinyin po?

¹³ Whladopo dogọ, Elija ze apajlẹ dagbe de dai na mí. Mílọsu to gbẹnọ to ojlẹ de mẹ to whenue Jiwheyẹwhe na yinuwa to madẹnmẹ nado hẹn lẹndai etọn di. Elija nọtepọn vivọnu akúdido lọ tọn; ṣigba to egbehe, devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ to tenọpọn vivọnu aihọn gblezọn ehe tọn. (1 Joh. 2:17) Kakajẹ whenue Jehovah Jiwheyẹwhe na yinuwa, mí dona to alihọ́ dile Elija wà do. Jesu, Visunnu Jiwheyẹwhe tọn na ayinamẹ hodotọ etọn lẹ dọmọ: “Enẹwutu, mì nọ họ́ali, na mì ma yọ́n azán he gbè Oklunọ mìtọn ja.” (Mat. 24:42) Be nuhe dọ Jesu te wẹ yindọ hodotọ  etọn lẹ na tin to wunvi mẹ gando ojlẹ he mẹ opodo lọ na wá go wẹ ya? Lala, na e dọ nususu na yé gando ninọmẹ he mẹ aihọn lọ na tin te to whenue opodo lọ na sẹpọ pete go. Dopodopo mítọn sọgan doayi lehe adà voovo ohia “vivọnu titonu lọ tọn” to hẹndi mọ do go.—Hia Matiu 24:3-7.

¹⁴ Adà dopodopo ohia enẹ tọn wleawuna kunnudenu dolido he dutomẹji de. Be kunnudenu mọnkọtọn ma ko pé nado whàn mí nado yinuwa po niyaniya-yinyin po to sinsẹ̀nzọn mítọn hlan Jehovah mẹ ya? Aslọ pẹvide he wá aga ko pé nado hẹn Elija kudeji dọ Jehovah na yinuwa to madẹnmẹ. Be yẹwhegán nugbonọ lọ duwinyan wẹ ya?

15, 16. Nujijọ tẹlẹ wẹ wá aimẹ debọdo-dego po awuyiya po, podọ etẹwẹ sọgan ko to ahunmẹduna Elija gando Ahabi go?

¹⁵ Kandai lọ dọna mí dọmọ: “E sọ wá jọ to osaa vude mẹ, wẹ olọn yí aslọ lẹ po jẹhọn po do súyu, jikun daho de sọ tin finẹ. Ahabi sọ dokẹkẹ, bo yì Jezleẹli.” (1 Ahọ. 18:45) Nujijọ lẹ wá aimẹ debọdo-dego po awuyiya po. To whenue mẹmẹsi Elija tọn to owẹ̀n yẹwhegán lọ tọn do na Ahabi, aslọ pẹvi lọ lẹzun susu bo gọ́ agahomẹ bosọ hẹn ẹn súyu. Enẹgodo, jẹhọn daho de yìn. Todin to owhe atọ̀n daa godo, jikun wá ja do aigba Islaeli tọn ji. Aigba húhú lọ jẹ jikun-sin lọ nù ji. Dile jikun lọ sinyẹn dogọ, tọ̀sisa Kiṣọni gọfla, podọ ayihaawe ma tin dọ e na ko klọ́ ohùn yẹwhegán Baali tọn he yin hùhù lọ lẹ tọn sẹ̀. Dotẹnmẹ hundote na Islaelivi atẹṣitọ lẹ lọsu nado de sinsẹ̀n-bibasi Baali tọn sọn aigba lọ ji bo mọ jonamẹ Jehovah tọn.

¹⁶ Matin ayihaawe, Elija tindo todido lọ dọ yé na wàmọ! Vlavo nuhe Ahabi na wà gando nujijọ ayidego tọn he wá aimẹ lọ lẹ go dona ko to ahunmẹduna Elija. Be Ahabi na lẹnvọjọ bo tọ́n sọn hẹnflu sinsẹ̀n-bibasi Baali tọn mẹ ya? Nuhe jọ to azán enẹ gbè lẹ ko na ẹn whẹwhinwhẹ́n susu nado basi diọdo mọnkọtọn lẹ. Na nugbo tọn, mí ma sọgan yọ́n nuhe Ahabi to linlẹn to ojlẹ enẹ mẹ. Nuhe kandai lọ dọna mí poun wẹ yindọ ahọlu lọ “dokẹkẹ, bo yì Jezleẹli.” Be e plọn nudepope ya? Be e magbe nado basi diọdo ya? Nujijọ he bọdego lẹ dohia dọ lala wẹ gblọndo lọ. Etomọṣo, nujijọ azán lọ gbè tọn lẹ ma ko nọte do finẹ na Ahabi, podọ na Elija.

17, 18. (a) Etẹwẹ jọ do Elija go to ali he yì Jezleẹli ji? (b) Etẹwẹ jẹna ayidego gando wezun he Elija họ̀n sọn Kalmẹli yì Jezleẹli go? (Sọ pọ́n nudọnamẹ odò tọn.)

 ¹⁷ Yẹwhegán Jehovah tọn dedo gbọn aliho dopolọ he Ahabi wle ji. E dona zingbejizọnlin gaa de gbọn zinvlu mẹ podọ to jikun nù. Ṣigba, nupaṣamẹ de jọ to aliji.

¹⁸ “Alọ OKLUNỌ tọn sọ tin to Elija go; e sọ gbàn adàja mẹ etọn lẹ, bosọ to wezundo to Ahabi nukọn jẹ bibiọ Jezleẹli tọn mẹ.” (1 Ahọ. 18:46) E họnwun dọ, “alọ OKLUNỌ tọn” to nuyiwa do Elija ji to aliho jiawu mẹ. Jezleẹli dẹn na nudi kilomẹtlu 30, podọ Elija ma yin jọja de. * Yí nukun homẹ tọn do pọ́n yẹwhegán enẹ dile e dọ̀n awugbó etọn lẹ daga bo sìn yé do alinmẹ na afọ etọn lẹ nido vò, bo jẹ wezundo ji to ali he osin gọ́ enẹ ji, podọ e họ̀nwezun po awuyiya po sọmọ bọ e plá osọ́-kẹkẹ ahọlu tọn bo zẹ̀ e go!

19. (a) Dọdai tẹlẹ wẹ huhlọn po linsinsinyẹn he Jiwheyẹwhe na Elija po sọgan flin mí? (b) Etẹwẹ Elija yọnẹn to whenue e to wezundo jei Jezleẹli?

¹⁹ Dona nankọ die enẹ na ko yin na Elija! Tulinamẹnu wẹ e na ko yin na ẹn nado mọ huhlọn, zohunhun po linsinsinyẹn mọnkọtọn po, vlavo hugan dehe e tlẹ tindo to jọja whenu. Enẹ sọgan flin mí dọdai Biblu tọn lẹ he na mí nujikudo dọ nugbonọ lẹ na tindo agbasalilo po huhlọn pipé po to Paladisi aigba ji tọn he to nukọn ja lọ mẹ. (Hia Isaia 35:6; Luku 23:43) Matin ayihaawe, dile Elija to wezundo to ali he osin gọ́ enẹ ji, e yọnẹn dọ emi tindo nukundagbe Otọ́ emitọn Jehovah tọn, yèdọ Jiwheyẹwhe nugbo dopo kẹdẹ lọ!

20. Nawẹ mí sọgan mọ dona Jehovah tọn lẹ yí gbọn?

²⁰ Jehovah tindo ojlo vẹkuvẹku nado dona mí. Dona etọn lẹ họakuẹ taun, enẹwutu, mì gbọ mí ni wà nuhe go mí pé lẹpo nado mọ dona etọn lẹ yí. Taidi Elija, mí dona nọ họ́ali bo nọ yí sọwhiwhe do dindona kunnudenu dolido he dohia dọ Jehovah na yinuwa to madẹnmẹ to ojlẹ owù tọn ehelẹ mẹ, yèdọ ojlẹ he mẹ mí dona yinuwa to niyaniya mẹ te. Taidi Elija, mí tindo whẹwhinwhẹ́n lẹpo nado deji mlẹnmlẹn do opagbe Jehovah tọn lẹ go, yèdọ “Jiwheyẹwhe nugbo tọn” lọ.—Ps. 31:5.