Maglakat sa ‘Banas sang Pagkatadlong’

“MAGMAAYO ang matarong,” siling ni manalagna Isaias, “kay kaunon nila ang bunga mismo sang ila mga pagpakig-angot.” Nagsiling man si Isaias: “Ang banas sang matarong amo ang pagkatadlong.” (Isaias 3:10; 26:7) Maathag nga agod ang aton mga pagpakig-angot magapamunga sing maayo, dapat naton himuon kon ano ang matarong sa mata sang Dios.

Nian, paano kita makalakat sa banas sang pagkatadlong? Ano nga mga pagpakamaayo ang aton mapaabot sa paghimo sini? Kag paano ang iban makabenepisyo sa pagsunod naton sa matarong nga mga talaksan sang Dios? Sa kapitulo 10 sang tulun-an sang Hulubaton sa Biblia, ginasabat ni Hari Solomon sang dumaan nga Israel ini nga mga pamangkot samtang ginapaanggid niya ang matarong sa malaut. Sa paghimo sini, ginagamit niya ang ekspresyon nga “[mga] matarong” sing 13 ka beses. Siam sa sini mabasa sa mga bersikulo 15 tubtob 32. Kon amo, ang pagbinagbinag sa Hulubaton 10:15-32 makapalig-on gid.⁠ *

Manguyapot sing Hugot sa Disiplina

Ginapatalupangod ni Solomon ang pagkaimportante sang pagkamatarong. Sia nagsiling: “Ang bilidhon nga mga butang sang tawo nga manggaranon amo ang iya mabakod nga banwa. Ang kalaglagan sang mga imol amo ang ila kaimulon. Ang hilikuton sang matarong nagadul-ong sa kabuhi; ang patubas sang malauton nagadul-ong sa sala.”​​—⁠Hulubaton 10:​15, 16.

Ang manggad mahimo mangin pangamlig batok sa pila ka walay kapat-uran sa kabuhi, subong nga ang nakutahan nga banwa nagahatag sing kalig-unan sa mga nagapuyo sa sini. Kag ang kaimulon mahimo mangin malaglagon kon may mga hitabo sa wala ginapaabot nga pagbaylo sang kahimtangan. (Manugwali 7:12) Apang ang maalam nga hari mahimo man nagapahangop sang katalagman sang manggad kag kaimulon. Ang manggaranon nga tawo mahimo mahuyog sa pagsalig sing bug-os sa iya manggad, nagahunahuna nga ang iya bilidhon nga mga butang “kaangay sang nagaamlig nga pader.” (Hulubaton 18:11) Kag mahimo tamdon sing sayop  sang imol nga tawo nga bangod sang iya kaimulon nga wala na sia sing paglaum sa palaabuton. Gani, lunsay sila napaslawan sa paghimo sing maayo nga ngalan sa Dios.

Sa pihak nga bahin, may madamo man ukon diutay nga materyal nga butang ang matarong nga tawo, ang iya matadlong nga buhat nagadul-ong sa kabuhi. Paano? Ti, kontento sia sa kon ano ang ginapanag-iyahan niya. Wala niya ginatugutan nga maapektuhan sang iya pinansial nga kahimtangan ang iya kalahamut-an nga tindog sa Dios. Manggaranon man ukon imol, ang dalanon sa kabuhi sang matarong nga tawo nagahatag sa iya sing kalipay karon kag sing paglaum nga kabuhi nga walay katapusan sa palaabuton. (Job 42:10-13) Ang malaut indi magkaayuhan bisan pa may manggad sia. Sa baylo nga apresyahon ang nagaamlig nga balor sini kag magkabuhi suno sa kabubut-on sang Dios, ginagamit niya ang iya manggad sa pagkabuhi sa sala.

“Sia nga nagapanguyapot sa disiplina amo ang banas padulong sa kabuhi,” padayon sang hari sang Israel, “apang sia nga nagabiya sang pagsabdong nagatalang.” (Hulubaton 10:17) Ang isa ka iskolar sang Biblia nagapanugda nga ini nga bersikulo mahimo hangpon sa duha ka paagi. Ang isa amo nga ang tawo nga nagapasakop sa disiplina kag nagahimud-os sang pagkamatarong nagalakat sa banas padulong sa kabuhi, apang ang isa nga nagabiya sang pagsabdong nagapahilayo sa sina nga banas. Ang bersikulo mahimo man hangpon nga “sia nga nagapamati sang disiplina nagapakita sang dalan padulong sa kabuhi [sa iban bangod ang iya maayo nga halimbawa nagabulig sa ila], apang ang bisan sin-o nga wala nagasapak sang pagtadlong nagapatalang sa iban.” (Hulubaton 10:​17, New International Version) Diin man sini, daw ano ka importante nga manguyapot kita sing hugot sa disiplina kag indi pagsikwayon ang pagsabdong!

Isli ang Dumot sang Gugma

Masunod nga ginhatag ni Solomon ang duha-ka-bahin nga hulubaton nga may magkaanggid nga ideya, ang ikaduha nga bahin sini nagapalig-on sang nauna. Siling niya: “Kon diin may nagahinago sang dumot, dira may mga bibig sang kabutigan.” Kon ang tawo may pagdumot sa iban sa iya tagipusuon kag ginahinago niya ini sa matam-is nga mga pulong ukon panginto, malimbungon sia​​—⁠sia may “bibig sang kabutigan.” Sa sini ang maalam nga hari nagadugang: “Ang isa nga nagadala sang malain nga report buangbuang.” (Hulubaton 10:18) Sa baylo nga ihinago ang ila dumot, ang iban nga tawo nagasumbong sing butig ukon nagapalapta sing mapasipalahon nga mga komento tuhoy sa isa nga ila ginadumtan. Kabuangan ini bangod ang mapasipalahon nga report wala gid nagapabag-o sa kon ano ang isa ka tawo. Kag mahantop sang mahinantupon nga manugpamati ang tuyo nga pakalainon ang iban kag maganubo ang iya pagtahod sa nagapasipala. Gani, ang isa nga nagapalapta sing malain nga report nagahalit sang iya kaugalingon.

Ang maayo nga himuon amo nga likawan ang paglimbong ukon pagpasipala. Ang Dios nagsugo sa mga Israelinhon: “Indi mo pagdumtan ang imo utod sa imo tagipusuon.” (Levitico 19:17) Kag si Jesus naglaygay sa iya mga manugpalamati: “Padayon nga higugmaa ang inyo mga kaaway kag ipangamuyo ang mga nagahingabot sa inyo; agod mapamatud-an ninyo ang inyo kaugalingon sa inyo Amay nga yara sa mga langit.” (Mateo 5:​44, 45) Daw ano kaayo nga pun-on ang aton tagipusuon sang gugma sangsa dumot!

‘Punggi ang mga Bibig’

Sa pagpadaku sang kinahanglanon nga punggan ang dila, ang maalam nga hari nagasiling: “Sa kabuganaan sang mga pulong wala ginakulangi sing paglapas, apang ang nagapugong sang iya mga bibig nagapanghikot sing mainandamon.”​​—⁠Hulubaton 10:19.

“Ang buangbuang nagahambal sing madamo nga pulong.” (Manugwali 10:14) Ang iya baba “nagapamulong sang kabuangan.” (Hulubaton 15:2) Wala ini nagakahulugan nga ang tanan nga babaan nga tawo buangbuang. Apang daw ano kahapos para sa isa ka tawo nga palahambal nga mangin alagyan sang paglapta sang makahalalit nga kutsokutso ukon huringhuring! Ang naguba nga reputasyon, nasaklaw nga balatyagon, naguba nga mga relasyon, kag bisan pa ang pisikal nga halit mahimo mapasibangod sa binuang nga hambal. “Kon diin bugana ang mga pulong, ang sala indi madula.” (Hulubaton 10:​19, An American Translation) Subong man, makailinit nga makaupod ang isa ka tawo nga may mahambal sa tanan nga butang. Kabay nga indi kita mangin bugana sa mga pulong.

 Wala lamang nagalikaw sang kabutigan, ang isa nga nagapugong sang iya mga bibig nagagawi sing mainandamon. Nagapamensar sia anay antes maghambal. Bangod sang gugma sa mga talaksan ni Jehova kag sang matuod nga handum sa pagbulig sa iya isigkatawo, ginabinagbinag niya ang epekto sang iya ginahambal sa iban. Ang iya mga pulong mahigugmaon kag mainayuhon. Ginapamalandungan niya kon paano sia makahambal sing makagalanyat kag mabinuligon. Ang iya mga pulong kaangay sang “mga mansanas nga bulawan sa pinuna nga pilak”​​—⁠malantipon kag matinahuron sa tanan nga tion.​​—⁠Hulubaton 25:11.

“Nagabantay sa Madamo”

“Ang dila sang matarong pinili nga pilak,” padayon ni Solomon, “ang tagipusuon sang malaut diutay sing bili.” (Hulubaton 10:20) Ang matarong nagahambal sing putli​​—⁠subong sang pinili, inulay nga pilak, wala sing buay. Natuman ini sa mga alagad ni Jehova samtang ginapaalinton nila ang nagaluwas-kabuhi nga ihibalo sang Pulong sang Dios sa iban. Ang ila Dakung Instruktor, si Jehova nga Dios, nagtudlo sa ila kag ‘naghatag sa ila sang dila sang mga natudluan, agod mahibaluan nila kon paano sabton ang ginakapoy paagi sa pulong.’ (Isaias 30:20; 50:4) Sa pagkamatuod, ang ila dila daw pinili nga pilak samtang nagahambal ini sang kamatuoran sang Biblia. Mas hamili gid ang ila pulong sa mga bunayag sing tagipusuon sangsa mga tinutuyo sang isa nga malaut! Malangkagon kita sa paghambal tuhoy sa Ginharian sang Dios kag sa makatilingala nga mga binuhatan sang Dios.

Ang matarong isa ka pagpakamaayo sa mga yara sa palibot niya. “Ang mga bibig sang matarong nagabantay sa madamo,” padayon ni Solomon, “apang bangod sang kakulang sing paghangop ang buangbuang mapatay.”​​—⁠Hulubaton 10:21.

Paano ang “matarong nagabantay sa madamo”? Ang Hebreong tinaga nga gingamit diri nagapaalinton sang ideya sang “pagbantay.” (Hulubaton 10:21) Nagapahangop ini sang pagtuytoy subong man sang pagpakaon, kasubong gid sang manugbantay sang dumaan nga panahon nga nagatatap sang iya karnero. (1 Samuel 16:11; Salmo 23:1-3; Ambahanon ni Solomon 1:7) Ang matarong nga tawo nagaubay ukon nagatuytoy sa iban padulong sa dalan sang pagkamatarong, ang iya pulong nagapabakod sa mga nagapamati sa iya. Subong resulta, nagakabuhi sila sing mas malipayon kag sing mas makaalayaw, kag mahimo pa gani makabaton sing kabuhi nga walay katapusan.

Apang, paano naman ang isa nga buangbuang? Bangod kulang sing paghangop, wala sia sing maayo nga motibo ukon kabalaka sa mga resulta sang iya ginahimo. Ginahimo sini nga tawo kon ano ang iya luyag, nga wala ginadumdom ang mga resulta. Gani, nagaantos sia sang mga silot sang iya mga buhat. Samtang ang matarong nagabulig sa iban nga mabuhi, ang tawo nga kulang sing paghangop indi gani makahupot sa iya kaugalingon nga buhi.

Likawi ang Lugak nga Paggawi

Ang personalidad sang isa ka tawo masami nga makita sa iya mga luyag kag mga indi luyag. Nagapamulong sining katunayan, ang hari sang Israel nagsiling: “Para sa isa ka buangbuang ang paghimo sing lugak nga paggawi kaangay sang hampang, apang ang kaalam para sa tawo nga mahinantupon.”​​—⁠Hulubaton 10:23.

Ginatamod sang iban ang lugak nga paggawi subong isa ka hampang kag ginahimo ini para sa “paglipaylipay” lamang. Ginbale-wala nila ang Dios subong ang isa nga sa iya ang tanan dapat manabat, kag nagpabilin sila nga bulag sa kasaypanan sang ila dalanon. (Roma 14:12) Nagtiko ang ila pangatarungan amo nga ginhaumhaum nila nga indi makita sang Dios ang ila sala. Paagi  sa ila mga buhat, sila nagasiling: “Wala sing Jehova.” (Salmo 14:1-3; Isaias 29:​15, 16) Daw ano nga kabuangan!

Sa pihak nga bahin, nahantop sang tawo nga mahinantupon nga ang lugak nga paggawi indi isa ka hampang. Nakahibalo sia nga wala ini nagapahamuot sa Dios kag mahimo makaguba sang iya relasyon sa Dios. Ini nga paggawi kabuangan kay ginadula sini sa tawo ang pagtahod sa kaugalingon, ginaguba ang pag-asawahay, ginahalitan ang hunahuna kag lawas, kag nagadul-ong sa pagkadula sang apresasyon sa espirituwal nga mga butang. Maalamon nga likawan naton ang lugak nga paggawi kag palambuon ang gugma sa kaalam subong nga sa isa ka pinalangga nga utod nga babayi.​​—⁠Hulubaton 7:4.

Magtukod sa Husto nga Sadsaran

Nagapatalupangod sang kabilihanan sang pagtukod sang kabuhi sa nagakaigo nga sadsaran, si Solomon nagasiling: “Ang butang nga ginakahadlukan sang malauton​​—⁠amo ini ang magaabot sa iya; apang ang handum sang matarong ihatag. Subong sang pag-agi sang bagyo, ang malauton mawala; apang ang matarong sadsaran tubtob sa tion nga walay latid.”​​—⁠Hulubaton 10:​24, 25.

Ang malauton mahimo nga kahadlukan sang iban. Apang, sa ulihi, ang iya ginakahadlukan magaabot sa iya. Bangod wala napasad sa matarong nga mga prinsipio, kaangay sia sang isa ka mahuyang nga tinukod nga nagakapukan sa mabaskog nga bagyo. Indi sia makabato sa mabaskog nga hangin. Sa pihak nga bahin, ang matarong kaangay sang isa ka tawo nga nagapanghikot nahisanto sa ginapamulong ni Jesus. Sia isa ka “mainandamon nga tawo, nga nagtukod sang iya balay sa ibabaw sang igang.” “Kag,” siling ni Jesus, “nagbundak ang ulan kag nag-abot ang baha kag naghuyop ang hangin kag naghampak sa balay, apang wala ini mapukan, kay gintukod ini sa ibabaw sang igang.” (Mateo 7:​24, 25) Ini nga tawo malig-on​​—⁠ang iya panghunahuna kag mga buhat napasad sing malig-on sa diosnon nga mga prinsipio.

Antes padayunon ang pagpatuhay sang malaut kag matarong, ang maalam nga hari nagahatag sing malip-ot apang importante nga paandam. Sia nagasiling: “Subong nga ang langgaw sa mga ngipon kag ang aso sa mga mata, amo ang matamad nga tawo sa mga nagpadala sa iya.” (Hulubaton 10:26) Ang langgaw amo ang kabangdanan sang pagsakit sang ngipon. Ang acetic acid sini nagatuga sing maaslom nga sabor sa baba kag makapangilo sang ngipon. Ang aso nagapasakit ukon nagapapait sa mata. Sing nahisuno, ang sin-o man nga nagasugo sa isa ka matamad nga tawo ukon ginagamit sia subong tiglawas mahimo magaugtas kag magaagom sing kapierdihan.

“Ang Dalanon ni Jehova Isa ka Pamakod”

Ang hari sang Israel nagapadayon: “Ang kahadlok kay Jehova makadugang sang mga adlaw, apang ang mga tuig sang malaut palip-uton. Ang ginapaabot sang mga matarong kasadyahan, apang ang paglaum sang malaut madula.”​​—⁠Hulubaton 10:​27, 28.

Ang matarong ginatuytuyan sang diosnon nga kahadlok kag nagatinguha nga pahamut-an si Jehova paagi sa iya mga panghunahuna, mga pulong, kag mga buhat. Ang Dios nagaulikid sa iya kag ginatuman ang iya matarong nga mga ginalauman. Apang, ang malaut nagakabuhi sing di-diosnon. Ang iya mga paglaum kon kaisa daw nagakatuman apang temporaryo lamang, kay ang iya mga adlaw masami nga ginapalip-ot sang kasingki ukon balatian bangod sang iya estilo sang pagkabuhi. Sa adlaw sang iya kamatayon ang tanan niya nga mga paglaum nagakahapay.​​—⁠Hulubaton 11:7

“Ang dalanon ni Jehova pamakod sa walay kasawayan,” siling ni Solomon, “apang kalaglagan para sa mga manughikot sang butang nga makahalit.” (Hulubaton 10:29) Ang dalanon ni Jehova diri nagapatuhoy, indi sa banas sang kabuhi nga dapat naton laktan, kundi sa paagi sang Dios sa pagpakig-angot sa katawhan. “Ang Igang, himpit ang iya binuhatan,” siling ni Moises, “kay ang tanan niya nga mga dalanon matarong.”  (Deuteronomio 32:4) Ang matarong nga dalanon sang Dios mangin kalig-unan sa matarong kag kalaglagan sa malaut.

Pamakod gid si Jehova para sa iya katawhan! “Tuhoy sa matarong, tubtob sa tion nga walay latid indi sia mationg; apang tuhoy sa malaut, indi sia padayon nga magapuyo sa duta. Ang baba sang matarong​—⁠nagapamunga ini sang kaalam, apang ang dila sang balingag utdon. Ang mga bibig sang matarong​​—⁠nahibaluan sini ang maayong kabubut-on, apang ang bibig sang malaut balingag.”​​—⁠Hulubaton 10:30-32.

Ang matarong magamadinalag-on gid kag ginapakamaayo bangod sang paglakat sa banas sang pagkatadlong. Matuod, “ang pagpakamaayo ni Jehova​​—⁠amo ina ang nagapamanggad, kag wala sia nagadugang sing kasakit sa sini.” (Hulubaton 10:22) Kon amo, kabay nga pirme kita maggawi nahisuno sa diosnon nga mga prinsipio. Dapat man naton punggan ang aton mga bibig kag gamiton ang aton dila sa pag-atipan sa iban sing nagaluwas-kabuhi nga kamatuoran sa Pulong sang Dios kag tuytuyan sila sa dalanon sang pagkamatarong.

[Nota]

[Retrato sa pahina 26]

Ang dila mapaanggid sa “pinili nga pilak”