Kpehe ka ala ịlẹpwụ

Kpehe ka ẹga kị da egbeju nya ala ju

À Jẹ́ Ẹla Ọlẹ?

À Jẹ́ Ẹla Ọlẹ?

Ala iRom kaa myị ya iwe da nyọka ju ọngịnyị ọlẹ kị nwụ u-uhye nya okoji lala iJisọsị eji ụ-ụgbẹyị ọlam-ọlam?

IRU nya angịnyị jẹ́ nyori nyị gu iJisọsị iloo ba okoji ẹ-ẹpwarịrị nya aleyi imiiye bala o-ri nyị gbu ụ-ụwa. (Mat. 27:​35-38) Ma angịhyẹ tị kaa ya ká ẹla ọlẹ ká ịBayịbụụ ya nyori nyị nwụla ogu nya iJisọsị nọ bala ọ-kpa ka ju eji i-iworu nyị́ la kpakpa ka.​—Mak. 15:​42-46.

Angịhyẹ ịlẹ kị kaa da ịwẹẹ nya ẹla ịla Apwụ nya Ẹrụ Ọnyịịla ya nyori nyị́ ka jẹ́-ẹ ya iwe da ha ogu nya ọngọlẹ kị nwụ nyọka jwoo eji ọlam-ọlam i-iworu ka. Angịịwa ya nyori ụgbẹyị ọkịla nya-à kaa họ ogu nya angịlẹ kị nwụ-nwụ lẹ. Ọngọ da oja ọhẹ ká ẹnyị nyamwụ ri Ariel Sabar, ya ang odudu ká angịhyẹ kaa yọọ ịnyị, ẹ-ẹpwụ nya ụpwụ ọlẹ kị wụrụ nya Smithsonian. Ọ yẹkẹẹ: “Iloo o-gu ọngịnyị ba okoji ri akama ọlẹ kị kaa yẹ angịlẹ kị tịpyọ gụ́ wuu ẹ-ẹga, lẹ angị jẹ́ ang ịhyẹ ya nyori nyị ka ri ẹpẹpẹ nyọka kụ irya nyori Ala iRom nyị ka ya ihi ha angịlịnyị kpụ ọ-ka jwaa eji ọlam-ọlam.” Ala iRom kaa tịtọ nyọka chị oyoyi ju oluguru-ẹla ọlẹ kị ya eje wu, ị kaa ba hi ogu nyamwụ chajị ká iyo ịla ẹpwamẹ ka boo ri. Àpwụ̀ nya ịnyị kị hi lẹ, ị kaa taa ba awụlẹ kaka chị ụjẹ ju eji lẹlẹ.

Angị jẹ́ ang nya alene tị họ kahị jẹ́ ẹla ọdatị u-uhye nya egu nya Ala iJuu ịhyẹ ịlẹ kị nwụ. La 1968, ị yẹ ekpinegu nya ọlẹng ọhẹ kị nwụ la ịngịhyẹ nya ụka ọlẹ ká iJisọsị jam odehe ọlẹ. Ị yaa ẹ-ẹpwụ nya iworu ọhẹ ba iJerusalẹm ba kọ ri ịnya ugbiyegu ọhẹ bwu ẹpwụ nya Ala iJuu. Ekpinegu ịịwa juwa ẹ-ẹpwụ nya akpa ọlẹ kị kaa ya ekpinegu nya ogu ju. Ukpunogu ọla ẹpẹtẹ ri ọhẹ ẹ-ẹpwụ nya ịlẹ kị hi kị yẹ. I gwọọ iloo ba okoji ọpapịla ọhẹ. Iloo nya oje-oje ọọwa la udiyo lala inchisi ine ba ẹhya. Sabar yẹkẹẹ: “Ẹpẹtẹ ọọwa, kọ ri ịnya ọlẹng ọhẹ ká ẹnyị nyamwụ ri Yehochanan, ri ang ẹjẹẹ nyori ẹla ọlẹ ká Apwụ nya Ẹrụ Ọnyịịla ya nyori nyị ju iJisọsị eji i-iworu ri ẹlịlẹhị. Ẹpẹtẹ nya Yehochanan ọwẹ ri ọ-chụ pwokwita nya ọngịnyị ọlẹ kị nwụ o-okoji lụka nya iJisọsị ká Ala iRom ya iwe da nyọka jwọọ eji jaabwọ ká Ala iJuu kaa họ.”

Ang ọlẹ kị yẹ u-uhye nya ukpunogu ọla ẹpẹtẹ nya ọlẹng ọwẹ du ká angịnyị la irya datị-datị u-uhye nya abwọlẹ kị ya iJisọsị nọ gu iloo ba ang. Ẹla ọlẹ kọ tị la  gede-gede ri ị kaa ju ala uguru-ẹla ịhyẹ ịlẹ kị nwụ eji ọlam-ọlam, ị́ kaa taa tuu kaka ju eji lawụlẹ kem ka. Ọ la gede-gede nyori ẹla ọlẹ ká ịBayịbụụ ya nyori nyị ju ogu nya iJisọsị eji i-iworu ọlam-ọlam ju ọ-dahịhile. Ang ẹjẹẹ ọwẹ myị ọnụ ju ẹla ọlẹ ká ịBayịbụụ ya u-uhye nya abwọlẹ kị bwu ju iJisọsị eji.

Ọlẹ kọ tị baba gụ́ ri, iJihova ya neeji nyori nyị ka ju iJisọsị eji i-iworu nya  ọlụdụ, ọngọngọhẹ á tị ka jẹ́-ẹ wu omyi ẹla nya Ohe kpa la ọ-họ jịra kaka.​—Ayị. 53:9; 55:11.