1. Ou som piipl gwaan wen dem ier di ting dem we Jeuova se waiz? (Pravorbz 1:20, 21)

 IINA nof konchri, it naamal fi wi si uol iip a wi breda an sista dem pan di ruod said a gi out wi buk an pamplet dem tu di piipl dem we a paas, an dem luk api wen dem a dwi’it tu. Ef yu eva du da kain-a priichin wok ya, yu mait-a tingk bout wa Pravorbz taak bout​—wen it se wen yu waiz it komiin laik wan uman we de outa ruod a baal out fi piipl ier wa shi a se. (Riid Pravorbz 1:20, 21.) Jeuova yuuz di Baibl an di buk an pamplet dem fi shuo wi di ting dem we wi niid fi du fi bi waiz. An a dem ya, a di ting dem we piipl niid fi ier so dat dem kyan staat fi du di ting dem we kyan mek dem liv fi eva. An das wai wi wel api wen sumadi tek wan a wi buk ar pamplet dem. Bot a no evribadi waahn fi du dat, kaa som piipl no riili waahn fi ier wa di Baibl av fi se. An som a dem onggl laaf aafa wi kaa dem fiil se di Baibl na’av notn fi du wid wi ya nou ya. An yu av som ada piipl we fiil se wa di Baibl se bout seks sin an dem ting de no mek no sens, an dem kliem se di wan dem we a du wa di Baibl se lov fi joj piipl. Bot kaa Jeuova lov evribadi, im mek dem kyan get di sitn dem we kyan mek dem waiz. Ou im du dat?

2. Wa’a som a di sitn dem we Jeuova Gad gi wi nowadiez fi mek piipl nuo di ting dem we waiz, bot wa uol iip a piipl du?

² Di Baibl a wan a ting dem we Jeuova yuuz fi mek piipl nuo di ting dem we waiz. Aalmuos evribadi kyan get wan. An kaa Jeuova a bles di wok, wi buk an pamplet dem iina muor dan 1,000 difrant difrant langwij. An di piipl dem we riid dem an du wa it se dem fi du, it mek tingz wok out gud  fi dem. Bot nof piipl no waahn fi ier di waiz sitn dem we de iina di Baibl. So wen dem afi mek op dem main bout wa fi du, dem prefa du wa dem waahn fi du ar lisn tu ada piipl. An som a dem tingk se wi na’av no sens kaa wi a du wa di Baibl se wi fi du. Iina da lesn ya, wi a-go luk pan wa mek som piipl du dem sitn ya. Bot bifuo wi du dat, mek wi luk pan wa Jeuova tel wi fi du so dat wi kyan riili waiz.

3. Wa sumadi afi du fi bi riili waiz?

³ Wen wi se sumadi waiz, dat miin tu se dem nuo ou fi yuuz we dem nuo iina wan wie we mek sens. Bot di sumadi we riili waiz du muor dan dat, kaa di Baibl se: “Wen yu av nof rispek fi Jeuova an no waahn du notn fi ort im, a so yu a-go staat fi get waiz, an wen yu get fi nuo di Gad we a di Muos Uoli Wan, a dat a-go mek yu kyan andastan tingz.” (Pr. 9:10) So wen wi afi mek op wi main fi du sitn we impuotant, wi fi chrai fi nuo wa Jeuova tingk bout it an dwi’it. A so wi shuo se wi “nuo di Gad we a di Muos Uoli Wan.” An a das wai wi luk iina di Baibl an iina di buk an pamplet dem we wi av bifuo wi mek op wi main fi du sitn. Wen wi du dat, a so wi shuo se wi waiz.​—Pr. 2:5-7.

4. Wa mek wi nuo se Jeuova a di onggl wan we kyan mek wi waiz fi chuu?

⁴ A Jeuova a di onggl wan we kyan mek wi waiz fi chuu. (Ruo. 16:27) Si chrii riizn ya wa mek wi se so. Di fos wan, a dat im a di wan we mek evriting, so im nuo evriting bout di sitn dem we im mek. (Sa. 104:24) Di sekan riizn, a dat evriting we Jeuova du shuo se im waiz. (Ruo. 11:33) An di tord wan, a dat evriting we Jeuova tel wi fi du, wen wi dwi’it it wok out fi wi uona gud. (Pr. 2:10-12) So ef wi waahn fi bi riili waiz, wi afi nuo dem chrii sopm ya bout Jeuova. An wen wi a mek op wi main fi du sitn, wi fi tingk bout dem chrii sitn ya bifuo wi du notn.

5. Wa wi fain se apm kaa piipl no waahn fi biliiv se Jeuova a di onggl wan we kyan mek dem waiz fi chuu?

⁵ Nof a di piipl dem we wi priich tu se wen dem luk roun pan di tingz roun dem laik di son, an di muun, an di ort an dem sitn de, dem si se dem luk gud an dem mek gud fi chuu. Bot dem se a no Gad mek dem, dem jos kom bout so. An yu av som ada wan we se dem biliiv iina Gad, bot dem se di Baibl a wan oul buk so dem no bada du wa it se, dem du wa dem waahn fi du. A wa wi fain se apm kaa dem du wa dem waahn fi du insted-a du wa Gad waahn dem fi du? Yu tingk dis mek dem api an dem av sitn gud a luk faawod fi get? Wen wi luk pan wa’a gwaan roun wi, wi nuo se di Baibl neva tel no lai wen it se: “Nobadi no de we waiz, ar we nuo nof sitn, ar we kyan tel yu wa fi du we kyan mek wa Jeuova waahn fi apm no apm.” (Pr. 21:30) Dis mek wi si se a Jeuova wi fi aks fi mek wi waiz. Bot, wa mek nof piipl no du dat?

6. Azkaadn tu Pravorbz 1:22-25, a wa kain-a piipl no waahn fi tek iin di sitn dem we Jeuova se waiz?

⁶ Nof piipl no waahn fi tek iin di sitn dem we waiz aal wen dem sitn de “kyaahn aid. Dem komiin laik wen wan uman outa ruod a shout out loud.” Di Baibl tel wi se a chrii kain-a piipl ton dem bak pan wa Jeuova se waiz: di wan dem “we no go chuu nof an no nuo nof sitn,” di wan dem “we a laaf aafa piipl an a mek tingz aad fi dem,” an di wan dem “we fuul-fuul an no nuo nof sitn.” (Riid Pravorbz 1:22-25.) Wi a-go luk pan wa mek dem piipl de we tan so ton dem bak pan di sitn dem we Gad se waiz an wa kyan elp wi fi no gwaan laik dem.

7. Wa mek som piipl waahn fi tan laik di wan dem “we no go chuu nof an no nuo nof sitn”?

 ⁷ Di wan dem “we no go chuu nof an no nuo nof sitn” a di wan dem we piipl kyan chrik op iizi. (Pr. 14:15) Bot nof taim wen wi a priich wi taak tu dem kain-a piipl ya. Tingk bout di uol iip a piipl dem we di choch liida dem an di palitishan dem a tek mek fuul kaa dem a tel dem bie lai. An som a dem piipl ya fraitn wen dem fain out se a tek dem a tek dem fi fuul. Bot di wan dem we Pravorbz 1:22 a taak bout a di wan dem we no riili waahn fi nuo di sitn dem we Gad a tiich. (Jer. 5:31) Dem lov fi du wa dem waahn fi du an dem no waahn fi nuo wa di Baibl se, kaa dem fiil se ef dem no nuo wa di Baibl se dem na’afi ansa tu Gad. Nof a dem fiil laik da choch uman ya we did liv iina Kwibek we de iina Kyanada, we did tel wan Jeuova Witnis se: “Ef wi paasta tel wi lai, a im afi go ansa tu Gad, no wi!” Wi no waahn fi bi laik dem piipl ya uu mek op dem main se dem no waahn fi nuo di chuut bout Gad!​—Pr. 1:32; 27:12.

8. Wa kyan elp wi fi nuo di rait ting dem fi du?

⁸ Wi kyan si wa mek di Baibl tel wi se wi fi waahn fi go chuu nof an nuo nof sitn wen it se wi “fi tingk laik se [wi] a big piipl.” (1 Kor. 14:20) Wen wi riizn pan tingz we wi si iina di Baibl an du wa wi si se wi fi du, wi a-go get waiz an wi a-go si ou wen wi du dat it a-go elp wi fi du tingz we mek sens so dat wi no av no uol iip a prablem. Evridie yu fi luk an si ef yu a du beta. So ef wi a stodi di Baibl wid di Jeuova Witnis dem an wi a ga’a di miitn dem, wi kyan aks wiself wa mek wi no gi wi laif tu Jeuova an baptaiz yet. An ef wi baptaiz, wi kyan aks wiself ef wi a du beta wen wi a priich an tiich piipl bout di gud nyuuz. Di sitn dem we wi mek op wi main fi du shuo se wi a riizn pan tingz we di Baibl se? Wi chriit piipl iina wan gud wie wen wi a diil wid dem laik ou Jiizas wuda chriit dem? Ef wi si se wi kyan gwaan beta, wi fi tingk bout wa Jeuova tel wi fi du, kaa wa im se “mek di wan we no nuo nof, nuo wa fi du.”​—Sa. 19:7.

9. Ou di wan dem “we a laaf aafa piipl an a mek tingz aad fi dem” shuo se dem ton dem bak pan wa Jeuova se waiz?

⁹ Di sekan gruup a piipl uu no lisn tu di tingz dem we Jeuova se we mek wi waiz a di wan dem “we a laaf aafa piipl an a mek tingz aad fi dem.” Somtaim wen wi iina di priichin wok wi bok op dem kain-a piipl ya. Dem lov fi laaf aafa ada piipl an mek tingz aad fi dem. (Sa. 123:4) Di Baibl did tel wi se iina di laas die dem a uol iip a dem piipl ya wuda de bout. (2 Pii. 3:3, 4) Dem komiin laik di man dem we did fi marid tu Lat daata dem. Dem neehn tek di waanin we Jeuova did gi dem, an a siem so nowadiez piipl naa tek di waanin we Jeuova a gi dem niida. (Jen. 19:14) Di wan dem we a yuuz di Baibl fi luk pan tingz an a liv di wie ou dem si se di Baibl se dem fi liv, nof piipl a laaf aafa dem. Dem wan ya we a laaf aafa piipl an a mek tingz aad fi dem, dem a dwi’it kaa “dem [a] liv onggl fi di wikid sitn dem we dem waahn.” (Juud 7, 17, 18) So wen di Baibl tel wi bout dem wan ya we laaf aafa piipl an mek tingz aad fi dem, wi si se dem komiin laik di wan dem we ton dem bak pan Jeuova an a chrai aad fi mek ada piipl tap sorv Jeuova tu.

10. Ou wi kyan du laik wa Saam 1:1 se an no du laik di wan dem we a laaf aafa piipl an a mek tingz aad fi dem?

¹⁰ Wan wie wi kyan mek shuor se wi no komiin laik dem wan ya we a laaf aafa piipl an mek tingz aad fi dem a fi mek shuor se wi naa kip kompni wid piipl we lov fi fain faalt wid ada piipl an tingz. (Riid Saam 1:1.) Wi no fi lisn notn ar riid notn we kom fram piipl we ton dem bak pan Jeuova an uu a chrai aad fi mek ada piipl tap sorv Jeuova tu. Wi si se ef wi no main shaap, dem wan ya kyan mek wi staat fain faalt wid  Jeuova an wid wa im aaganaizieshan tel wi fi du. Fi mek shuor se wi no du dat, wi fi aks wiself dem kwestiyan ya: ‘Wen Jeuova aaganaizieshan tel wi sitn nyuu fi du ar eksplien sitn wan difrant wie, mi aalwiez a fain sitn rang wid it? Ar mi aalwiez a fain sitn rang wid di wan dem we a liid wi?’ Ef wi did a du eni a dem sitn ya wi fi tap it, den Jeuova a-go api wid wi.​—Pr. 3:34, 35.

11. Di wan dem “we fuul-fuul an no nuo nof sitn,” ou dem fiil bout wa Jeuova se bout seks sin an dem sitn de?

¹¹ Di tord gruup a piipl we ton dem bak pan wa Jeuova se waiz a di wan dem “we fuul-fuul an no nuo nof sitn.” Dem wan ya fuul-fuul kaa wen it kom aan tu seks sin an dem sitn de, dem no waahn fi liv di wie ou Jeuova se dem fi liv, bot dem du di sitn dem we dem waahn fi du. (Pr. 12:15) Dem wan ya ton dem bak pan Jeuova, di onggl Wan we kyan mek wi waiz fi chuu. (Sa. 53:1) Wen wi bok dem op iina sorvis, a dem av sitn bad fi se bout ou wi a liv kaa wi a liv di wie ou Jeuova se wi fi liv. Bot a no laik dem av wan beta wie fi tel wi ou fi liv. Di Baibl tel wi se: “Wen sumadi fuul-fuul, im kyaahn go waiz; wen di piipl dem we waiz miit op an a taak outa di siti giet, im na’av notn fi se.” (Pr. 24:7) Di piipl dem we fuul-fuul na’av notn fi se we mek sens. A das wai Jeuova tel wi se wi fi kip we fram piipl we fuul-fuul.​—Pr. 14:7.

12. Wa a-go elp wi fi no du laik di wan dem we fuul-fuul an no nuo nof sitn?

¹² Wi no komiin laik di piipl dem we iet di ting dem we Gad se wi fi du. Bot wi chrai fi lov di sitn dem we Gad se wi fi du, aal wa im se bout seks sin an dem ting de. Wi kyan get fi lov di ting dem we im se muor wen wi luk pan aal a di sitn dem an prablem dem we apm tu di piipl dem we no lisn tu im. Bot wen wi luk pan di wan dem we lisn tu im an du wa im se an si ou tingz wok out fi dem, it a-go mek wi get fi lov di sitn dem we Gad se wi fi du.​—Sa. 32:8, 10.

13. Jeuova fuos nobadi fi du di sitn dem we im se waiz?

¹³ Jeuova kyan mek enibadi we waahn fi waiz, waiz. Bot im no fuos it pan dem. Bot wa wi fain se a das im tel wi wa’a go apm tu di wan dem we no lisn tu di sitn dem we im se waiz. (Pr. 1:29-32) An im mek wi nuo se dem wan ya afi go pie fi di wikid sitn dem we dem du. So kaaz a di laif we dem a liv dem a-go av bie prablem an den afta dat Jeuova a-go get rid a dem. Bot yu si di wan dem we lisn tu di sitn dem we Jeuova se waiz an fala it, a dis di Baibl se bout dem, it se: “Yu si di sumadi we a lisn tu mi, dem a-go kip sief an dem naa go fried se sitn bad a-go apm tu dem.”​—Pr. 1:33.

14-15. Wa wi lorn se wi fi du fram Pravorbz 4:23?

¹⁴ Wen wi du di sitn dem we Jeuova se waiz, tingz aalwiez wok out gud fi wi. Jos laik wa wi did se aredi, Jeuova kyan mek enibadi we waahn fi waiz, waiz. Mek wi luk  pan fuo sitn we di buk a Pravorbz se ef wi dwi’it wi kyan liv wan beta laif.

¹⁵ Tek kier a yu aat. Di Baibl tel wi se: “Muor dan ou yu tek kier a notn els yu fi tek kier a yu aat an gyaad it, kaa ef yu aat kliin, a di sitn dem we kom outa it a-go kyan mek yu liv.” (Pr. 4:23) Tingk bout di aat we iina yu badi we pomp blod, an wa yu afi du fi tek kier a it. Fi tek kier a it wi afi nyam gud fuud, wi afi eksasaiz, an wi no fi jringk tu moch lika, an sumuok an dem ting de. A siem so wi fi tek kier a wi aat we Pravorbz did a taak bout. Wi du dat wen wi riid Gad Wod evridie. An bifuo wi ga’a wi miitn dem wi riid op an stodi di ting dem we wi a-go taak bout de. An wi mek shuor wi ga’a wi miitn dem, an wen wi go de wi put op wi an an ansa kwestiyan tu. An wi wok aad iina di priichin an tiichin wok. An wi mek shuor se wi no du notn we kyan doti op wi aat, laik fi wach doti muuvi an dem ting de, an wi no kip bad kompni.

16. Wa mek wa Pravorbz 23:4, 5 se stil mek sens tide?

¹⁶ Yu fi satisfai wid wa yu av. Di Baibl se: “No wok out yuself tu notn fi get rich. . . . Wen yu a luk fi si’it, it no di de, kaa it komiin laik se it put aan wing laik iigl an flai we iina di skai.” (Pr. 23:4, 5) Wen wi rich it no mos miin se wi a-go rich fi eva. An a no onggl di rich piipl dem wan a wok aad fi mek moni, aal di puor piipl dem tu. An wi fain se wen piipl a du evriting fi mek moni it kaaz dem fi du tingz we a-go mash op dem gud niem, an mek dem an dem brejrin an fambili no so kluos agen, an it aal sik dem aaf tu. (Pr. 28:20; 1 Tim. 6:9, 10) Bot wen a Jeuova mek wi waiz wi naa go ron dong moni. It a-go mek wi satisfai wid wa wi av an dat a-go mek wi api.​—Iik. 7:12.

17. Wa wi afi du fi komiin laik di “sumadi we av sens” we Pravorbz 12:18 taak bout?

¹⁷ Tingk bout wa yu a se bifuo yu chat, kaa di sitn dem we wi se kyan ort ada piipl bad bad. Das wai di Baibl se: “Wen piipl se tingz we ort yu, it komiin laik wen sumadi a stab yu op wid wan suod; bot yu si wen sumadi we av sens taak, it mek yu fiil beta.” (Pr. 12:18) Wen wi no chat bad bout ada piipl it mek wi an dem gwaan liv iina  piis. (Pr. 20:19) Ef wi a-go taak di sitn dem we mek piipl fiil beta an no ort dem, wi afi ful op wi aat wid di sitn dem we kom fram Gad Wod. (Luuk 6:45) Wen wi tingk bout di sitn dem we de iina Gad Wod, di sitn dem we wi se a-go komiin laik wan spring we ful op a bie waiz sitn we a-go mek piipl fiil gud wen dem ier it.​—Pr. 18:4.

18. Wen wi du wa Pravorbz 24:6 se wi fi du, ou it kyan elp wi iina di priichin an tiichin wok?

¹⁸ Du di sitn dem we dem se wi fi du. Dis a wa di Baibl se wi fi du ef wi waahn tingz fi wok out gud, it se: “Yu a-go kyan gwaan fait yu waar ef yu du di sitn dem we sumadi waiz tel yu fi du, an wen yu lisn tu di piipl dem we a tel yu di rait ting fi du, eniting we yu du a-go wok out gud.” (Pr. 24:6) Tingk bout ou da skripcha ya kyan elp wi wen wi a du di priichin an tiichin wok. So wen wi a du di priichin wok, wi no du di sitn dem we wi waahn fi du bot wi du wa dem tel wi fi du. An wen wi ga’a wi miitn dem wi ier taak an dem shuo wi wa fi du wen wi a priich tu piipl. An pan tap a dat, Jeuova aaganaizieshan gi wi di ting dem we wi niid fi elp piipl fi andastan di Baibl, laik wi buk an pamplet dem an vidiyo dem. Yu nuo ou fi yuuz dem sitn ya gud gud wen yu a tiich piipl?

19. Ou yu fiil bout di sitn dem we Jeuova se we mek wi waiz? (Pravorbz 3:13-18)

¹⁹ Riid Pravorbz 3:13-18. Wi tangk Jeuova fi di sitn dem we im tel wi iina im Wod we elp wi fi liv wan beta laif rait ya nou kaa wi no nuo wa wuda apm tu wi ef wi neehn av it. Iina da lesn ya, wi did luk iina di buk a Pravorbz an si som sitn we Jeuova tel wi we kyan mek wi waiz. An ye, wi nuo se evriting iina Gad Wod kyan mek wi waiz, so das wai wi a-go mek op wi main fi du evriting we im Wod tel wi fi du. So wi no bizniz wid ou di piipl dem iina di worl fiil bout di sitn dem we Jeuova se waiz kaa wi nuo fi shuor se di “sumadi we gwaan uol aan pan [di tingz dem we Jeuova se we mek wi waiz] a-go api.”