რა არის თორა?

მოსმენა

რა არის თორა?

ბიბლია გვპასუხობს

სიტყვა „თორა“ მომდინარეობს ებრაული სიტყვიდან „თორაჰ“, რომელიც შეიძლება ითარგმნოს როგორც მითითება, დარიგება, სწავლება ან კანონი a (იგავები 1:8 „ბიბლიური საზოგადოების გამოცემა“, „ბსგ“; 3:1; 28:4). ქვემოთ მოცემული მაგალითებიდან დავინახავთ, რა გაგებით არის გამოყენებული ბიბლიაში ეს ებრაული სიტყვა.

ხშირ შემთხვევაში სიტყვა „თორაჰ“ ბიბლიის პირველ ხუთ წიგნზე მიუთითებს. ეს წიგნებია: „დაბადება“, „გამოსვლა“, „ლევიანები“, „რიცხვები“ და „მეორე კანონი“. ამ წიგნებს აგრეთვე ეწოდება პენტატევხი, რომელიც ბერძნული სიტყვაა და ნიშნავს „ხუთ გრაგნილს“. თორა მოსემ დაწერა, ამიტომ მას მართებულად შეიძლება ეწოდოს „მოსეს კანონის წიგნი“ (იესო ნავეს ძე 8:31; ნეემია 8:1). როგორც ჩანს, თავიდან ხუთწიგნეული ერთ გრაგნილს წარმოადგენდა, თუმცა მოგვიანებით დაყვეს, რათა მკითხველს მისი გამოყენება გაადვილებოდა.
სიტყვა „თორაჰ“ ისრაელი ერისთვის მიცემულ ისეთ კანონებსაც მოიაზრებს, როგორიცაა „კანონი ცოდვის შესაწირავზე“, „კანონი კეთრზე“ და „კანონი ნაზირზე“ (ლევიანები 6:25; 14:57; რიცხვები 6:13).
ზოგჯერ სიტყვა „თორაჰ“ მშობლების, ბრძენი ადამიანების და ღმერთის მითითებას, დარიგებასა და სწავლებას გულისხმობს (იგავები 1:8, „ბსგ“; 13:14, „საქართველოს საპატრიარქოს გამოცემა“; ესაია 2:3).

რის შესახებ მოგვითხრობს თორა ანუ ხუთწიგნეული?

ის შემოქმედებაზე და პირველი ადამიანის შექმნიდან მოსეს სიკვდილამდე მომხდარ მოვლენებზე მოგვითხრობს (დაბადება 1:27, 28; კანონი 34:5).
თორაში ვკითხულობთ მოსეს კანონთა კრებულში შესულ წესებსა და კანონებს (გამოსვლა 24:3). მოსეს კანონთა კრებული 600-ზე მეტი კანონისგან შედგება. მათ შორის ყველაზე ცნობილია შემა, რომელიც იუდეველთა რწმენის სიმბოლოა. მასში ნათქვამია: „გიყვარდეს იეჰოვა, შენი ღმერთი, მთელი გულით, მთელი სულითა და მთელი ძალით“ (კანონი 6:4—9). იესომ ამ კანონს „პირველი და უდიდესი მცნება“ უწოდა (მათე 22:36—38).
თორაში ღვთის სახელი იეჰოვა დაახლოებით 1 800-ჯერ გვხვდება. თორა არ კრძალავს ღვთის სახელის გამოყენებას. პირიქით, მასში არაერთ ადგილას ვკითხულობთ, რომ ღვთის ხალხს უნდა წარმოეთქვა ღვთის სახელი (რიცხვები 6:22—27; კანონი 6:13; 10:8; 21:5).

მცდარი შეხედულებები თორას შესახებ

მცდარი შეხედულება: კანონები, რომლებსაც თორაში ვხვდებით, მარადიული და უცვლელია.

სინამდვილე: ბიბლიის ზოგ თარგმანში შაბათთან, სამღვდელოებასთან და გამოსყიდვის დღესთან დაკავშირებული კანონები მოხსენიებულია როგორც „მარადიული“ და „სამარადისო“ (გამოსვლა 31:16; 40:15; ლევიანები 16:33, 34). თუმცა ებრაული სიტყვა, რომელიც ნათარგმნია როგორც „სამარადისო“ ან „მარადიული“, შესაძლოა აგრეთვე მიუთითებდეს პერიოდზე, რომელიც განუსაზღვრელი დროით გრძელდება და არა უსასრულოდ, მარადიულად. b კანონის შეთანხმების დადებიდან 900 წლის შემდეგ იეჰოვამ იწინასწარმეტყველა, რომ ამ შეთანხმებას „ახალი შეთანხმება“ შეცვლიდა (იერემია 31:31—33). «„ახალი შეთანხმება“ რომ ახსენა, ამით აჩვენა [ღმერთმა], რომ წინანდელმა [შეთანხმებამ] თავისი დრო მოჭამა» (ებრაელები 8:7—13). კანონის შეთანხმება ახალი შეთანხმებით დაახლოებით 2 000 წლის წინ შეიცვალა ქრისტეს სიკვდილის საფუძველზე (ეფესოელები 2:15).

მცდარი შეხედულება: იუდაური ზეპირგადმოცემული ადათ-წესები და თალმუდი ისევე მნიშვნელოვანია, როგორც თორა.

სინამდვილე: ბიბლიაში არსად წერია, რომ ღმერთმა მოსეს თორასთან ერთად ზეპირი კანონიც გადასცა. ღვთის სიტყვაში ვკითხულობთ: «უთხრა იეჰოვამ მოსეს: „ჩაიწერე ეს სიტყვები“» (გამოსვლა 34:27). ზეპირი კანონი (რომელმაც მოგვიანებით წერილობითი სახე მიიღო, მიშნას სახელით გახდა ცნობილი და საბოლოოდ თალმუდის ნაწილად იქცა) შედგება ფარისევლების მიერ მოგონილი ადათ-წესებისგან. ეს იუდაური ადათ-წესები ხშირად წინააღმდეგობაში მოდიოდა თორასთან. სწორედ ამიტომ უთხრა იესომ ფარისევლებს: „თქვენ თქვენივე ადათ-წესებით ძალა დაუკარგეთ ღვთის სიტყვას“ (მათე 15:1—9).

მცდარი შეხედულება: ქალებს ეკრძალებათ თორას სწავლა.

სინამდვილე: მოსეს კანონი მოითხოვდა, რომ კანონის ყოველი სიტყვა თითოეული ისრაელის, მათ შორის ქალებისა და ბავშვების წინაშე წაეკითხათ. კანონში ვკითხულობთ: „რათა მოისმინონ და ისწავლონ, ეშინოდეთ იეჰოვასი, შენი ღვთისა, და გულდასმით შეასრულონ ამ კანონის ყველა სიტყვა“ (კანონი 31:10—12). c

მცდარი შეხედულება: თორა შეიცავს ფარულ ცნობებს.

სინამდვილე: თორას დამწერს, მოსეს არ უთქვამს, რომ კანონში რაიმე გაუგებარი და დაფარული იქნებოდა, პირიქით ის ამბობს, რომ კანონში ჩაწერილი სიტყვები არც ძნელი შესასრულებელია და არც მიუწვდომელი (კანონი 30:11—14). თეორიას იმის შესახებ, რომ თორა კოდირებულ ინფორმაციას შეიცავს, ვხვდებით კაბალაში, იუდეველთა მისტიკურ ტრადიციებში, რომელიც ბიბლიურ აზრებს „ოსტატურად შეთხზული“ მეთოდებით გადმოსცემს d (2 პეტრე 1:16).

a იხილეთ The Revised Edition of „The Strongest Strong’s Exhaustive Concordance of the Bible“, entry 8451 in the section “Hebrew-Aramaic Dictionary-Index to the Old Testament“.

b იხილეთ „ძველი აღთქმის თეოლოგიური ლექსიკონი“, ტომი 2, გვ. 672, 673.

c თორასგან განსხვავებით, იუდაური ადათ-წესები ქალებს თორას სწავლას უკრძალავდა. მაგალითად, მიშნაში მოყვანილია ერთი რაბინის, ელიეზერ ბენ ჰირკანოსის, სიტყვები: „ვინც თავის ქალიშვილს თორას ასწავლის, ის რყვნის მას“ (სოტა 3:4). იერუსალიმის თალმუდში ვხვდებით ამავე რაბინის სიტყვებს: „უმჯობესია, თორას სიტყვები ცეცხლს მიეცეს, ვიდრე ქალები ეზიარონ მათ“ (სოტა 3:19ა).

d „იუდაურ ენციკლოპედიაში“ ვკითხულობთ, რა დამოკიდებულება აქვს კაბალას თორაზე: „თორას განსაკუთრებული ღირებულება არ გააჩნია, თუმცა ფაქტია, მასში მოცემული ინფორმაცია სხვადასხვა შემთხვევაში სხვადასხვა მნიშვნელობას იძენს“ (მეორე გამოცემა, ტომი 11, გვ. 659).