Atalii aingĩ nĩmokaa kwĩloela vandũ vethĩawa na kĩwʼũ kĩvaũũkĩte vakuvĩ na taoni ya Pagsanjan, nthĩ ya Philippines. Vau nĩ vo ĩthe-akwa, Nardo Leron, weanĩie. Ĩvinda yĩu athĩnaa mũno. Kwona ũlũsani ũla waendeee silikalĩnĩ, volisi, o na vala wathũkũmaa nĩkwatumaa athata mũno.

 Nũndũ asyai makwa maĩ na syana nyanya, nĩmathũkũmaa na kĩthito nĩ kana matũee. Mavinda maingĩ mayenũkaa mũsyĩ kwa ĩvinda ĩasa maisunga lĩu ũla wavandĩtwe iĩmanĩ. Mavinda maingĩ nĩ na mũkũũwa, Rodelio, nithyĩ tweyuĩaa, na kaingĩ twatindaa na nzaa. O na tũyakwataa mwanya wa kũthaũka. Twavikya myaka mũonza yaĩ no nginya tũkathũkũme mũũndanĩ. Twakuaa mĩio mĩito ya nathi tũtheeete ivaũũkonĩ sya iĩma. Ethĩwa ve kĩndũ kĩlĩtu tũtakuĩkya, twalasimĩkaa kũkĩkusya.

 Ĩthe-akwa nĩwatũvũaa mũno, ĩndĩ kĩndũ kĩla kyambĩwʼĩthasya woo mũno nĩ kũmwona aivũa inyia-akwa. Mavinda maingĩ nĩtwatataa kũmũsiĩĩa, ĩndĩ waĩ ũndũ wa mana. Nĩ na Rodelio nĩtwavangie kũmũaa twaneneva. Nĩnendaa mũno kwĩsa kwona nĩ na ĩthe ũtwendete.

 Nĩnatolokile mũsyĩ nĩ na myaka 14. Neekie ũu nũndũ naĩ nĩnoetwʼe nĩ kũtinda tũthĩnĩtwʼe nĩ ĩthe-akwa. Kwa kavinda natũlũlaa sokonĩ nde na nyũmba nĩkala na nĩnambĩĩie kũnywʼa vangi. Ĩtina, nĩnakwatie wĩa wa kũtwaa ĩsiwa nditembesya atalii vandũ kĩwʼũ kyavaũũkĩte.

 Ĩtina wa myaka kauta, nĩnambĩĩie kũsoma yunivasiti, taoninĩ ya Manila. Ĩndĩ nũndũ nathũkũmaa Pagsanjan wikendi, naĩ na ĩvinda ĩnini ya kũsoma. Maũndũ makwa maĩ momũ mũno na ndyoonaa nĩ na kĩtumi kya kwĩkala. Ĩndĩ o na nanywʼa vangi ndyeewʼaa kavaa. Ũu nĩwatumie nambĩĩa kũtũmĩa ndawa ingĩ sya kũmila (methamphetamines), cocaine, na heroin. O na nĩneelikilye maũndũnĩ ma ũlaalai. Nathĩnaa mũno na nonaa kũte ũsili wa katĩ. Kĩu nĩkyatumaa nĩmena silikalĩ nũndũ nonaa nĩyo ĩtumĩte nĩkwatwa nĩ maũndũ asu. O na nĩnamũkũlasya Ngai ũũ, “Nĩkĩ maũndũ mailye ũũ?” Ĩndĩ ndyaakwata ũsũngĩo wa ĩkũlyo yĩu ndĩninĩ ila naendie. Na ũu watuma nĩtũmĩa ndawa sya kũmila mũnango nĩ kana nĩvithe ũndũ neewʼaa.

 Mwaka wa 1972, amanyĩwʼa ma sukulu sya Philippines nĩmavangie maandamano maileana na silikalĩ. Nĩneelikilye maandamanonĩ asu, na veethĩwa nduuthĩ mbingĩ. Andũ aingĩ nĩmakwatiwe nĩ volisi, na ĩtina wa myei kauta, silikalĩ ya nthĩ ĩsu nĩyaumisye mwĩao wa kũtũmĩa ita.

 Nũndũ wa kwĩthĩwa maandamanonĩ asu, nĩnambĩĩie kũtũlũlaa sokonĩ ĩngĩ nde na nyũmba nĩkala ndikĩa kũkwatwa nĩ asikalĩ. O na nĩnambĩĩie kũngʼea nĩ kana nĩkwate mbesa sya kũũa ndawa sya kũmila, na mũthya nesa kwambĩĩa kwĩka ũlaalai na andũ athwii na andũ ala mokaa kũtembea kũu nĩ kana nĩkwate mbesa isu. Ndyendaa kũmanya nĩngũkwʼa kana nĩngũvĩta.

 Ĩvindanĩ yĩu, inyia-akwa na mwanake tũsyaanĩwʼe nĩmambĩĩie kwĩmanyĩsya Mbivilia na Ngũsĩ sya Yeova. Ĩthe-akwa athatie mũno nginya avĩvya mavuku ala maĩ namo. Ĩndĩ nĩmomĩĩisye na mavatiswa.

 Mũthenya ũmwe, Ngũsĩ ĩmwe nĩyatavisye ĩthe-akwa kĩla Mbivilia yathanĩte ĩũlũ wa ĩvinda yũkĩte, yĩla kũkethĩwa na ũsili wa katĩ nthĩ yonthe. (Savuli 72:12-14) Ũndũ ũsu nĩwamũtanĩthisye ĩthe wakwa mũno nginya atwʼa kũmantha ũvoo mwingangĩ. Yĩla wasomie Mbivilia, nĩwamanyie ĩũlũ wa silikalĩ ĩla ĩkaete ũsili wa katĩ, o na amanya kĩla Ngai wendaa aũme na aa-ĩthe meke. (Aeveso 5:28; 6:4) Ĩtina wa ĩvinda ĩkuvĩ, nĩwatwʼĩkie Ngũsĩ, vamwe na syana ila ingĩ tũsyaanĩwʼe. Ĩvinda yĩu ndyekalaa mũsyĩ, na kwoou ndyeesĩ kĩla kyaendeee.

 Mwaka wa 1978 nĩnathamĩĩe nthĩ ya Australia. Ĩndĩ o na kau nthĩ ĩsu nĩyauĩtye na yaĩ na maendeeo maingĩ, nyie ndyaĩ na mũuo wa kĩlĩko. Nũndũ wa ũu, no nanyusaa na kũtũmĩa ndawa sya kũmila. Mwakanĩ o ũsu, Ngũsĩ sya Yeova nĩsyavikie kwakwa. Nĩnendie mũno kĩla mambonisye Mbivilianĩ ĩũlũ wa ĩvinda yĩla kũkethĩwa na mũuo kũũ nthĩ, ĩndĩ nĩnakĩaa kwĩkwatanyʼa namo.

 Ĩtina wa kavinda, nĩnasyokie Philippines nĩkalange syumwa kauta. Ala tũsyaanĩwʼe nĩmandavisye ũndũ ĩthe-akwa weekĩĩte kĩthito atwʼĩke mũndũ mũseo. Ĩndĩ nũndũ nooveee woo mwingĩ ngoonĩ, ndyendaa tũikomana.

 Kelĩtu kalinawa nĩkatũmĩie Mbivilia kũmbelesya nĩkĩ kusĩe mathĩna na sila ũte wa katĩ. Nasengʼie kwona kelĩtu o na katavikĩtye myaka 20 kesĩ mosũngĩo ma makũlyo ala neekũlasya. Ndanamba kũsyoka kũla nekalaa, ĩthe-akwa nĩwanengie ĩvuku Unaweza Kuishi Milele Katika Paradiso Duniani. a Ambĩie: “Eka kũmantha kĩla ũũmantha vala vataĩle. Ĩvuku yĩĩ nĩyĩũkũtetheesya ũkĩkwate.” Nĩwambĩkĩie vinya nĩmanthe Ngũsĩ sya Yeova nasyoka Australia.

 Nĩnaatĩĩie ũtao ũla ĩthe-akwa wanengie. Nasyoka kwakwa mũsyĩnĩ wa Brisbane, nĩnamanthie Nyũmba ya Ũsumbĩ ya Ngũsĩ sya Yeova ĩla yĩ vakuvĩ. Nĩneetĩkĩlile kũmanyĩwʼa Mbivilia ndeũtĩĩa. Mawathani ala me ĩvukunĩ ya Ndanieli kĩlungu kya 7 na ya Isaia kĩlungu kya 9, nĩmandetheeisye kwona kana silikalĩ ya Ngai ĩkatũsumbĩka ĩvinda yũkĩte, na kana ndĩkethĩwa na ũlũsani. Nĩnamanyie kana tũkatanĩa kwĩkala kũũ nthĩ yĩ nzaũ. O na nĩnamanyie kana nĩ kenda nĩtĩkĩlwe nĩ Ngai, naĩ no nginya nĩmanye kwĩsiĩĩa, nĩeke kũtũmĩa ndawa sya kũmila na kũnywʼa mũno, na ndiekana na mwĩkalĩle mũthũku. Nũndũ wa ũu, nĩnatianie na mwĩĩtu ũla twekalaa ĩmwe, na naeka kũtũmĩa syĩndũ isu. O ũndũ naendeeie kũmũĩkĩĩa Yeova, nowʼo namũvoyaa andetheesye nĩke moalyũku angĩ.

 O nĩendeee kwĩmanyĩsya, nĩnambĩĩe kwona kana kĩla nemanyĩasya no kĩalyũle mũndũ vyũ. Mbivilia yaĩtye kana mũndũ eekĩa kĩthito, no evwʼĩke “mwĩkalĩle mweũ.” (Akolosai 3:9, 10) Kũendeea kũtata kwĩvwʼĩka mwĩkalĩle mweũ kwatumie nĩmanya kaĩ yĩla neeawa ĩthe-akwa nũvĩndũkĩte, no kwĩthĩwa natavawʼa ũwʼo. Kwoou vandũ va kũendeea kũmũthatĩa, yu nendaa twĩthĩwe na mũuo. Ĩtina nĩnesie kũmũekea, na naveta woo ũla naĩ nawʼo ngoonĩ kuma nĩ kana.

 Nĩ wa mũika nĩnaatĩĩaa mwĩmbĩsĩ, na kĩu kĩkatuma nĩlika maũndũnĩ mathũku. O tondũ Mbivilia ĩwetete, itindo nthũku nĩsyatumĩte naa. (1 Akolintho 15:33) Ĩndĩ yu Ngũsĩ sya Yeova nitwʼĩkĩte anyanya makwa ma kũĩkĩĩka, na nĩmandetheetye kũtwʼĩka mũndũ mũseo. Katĩ wa asu nĩ kĩveti kyakwa, Loretta. Nĩ na Loretta nĩtũmanyĩasya angĩ ũndũ Mbivilia ĩtonya kũmatethya.

 Mbivilia nĩyatetheeisye ĩthe-akwa atwʼĩka mũũme mũseo, na Mũklĩsto wendete mũuo na wĩnyivĩtye. Ũsu nĩ ũndũ tene noonaa ũtatonyeka. Ĩtina wa kũvatiswa mwaka wa 1987, nĩnakomanie nake, na ĩvinda yĩu nĩwʼo wangumbatĩie ĩvinda ya mbee vyũ!

 Ĩthe-akwa nĩwaendeeie kũtavanyʼa na inyia-akwa mbee wa myaka 35, maitetheesya andũ kũmanya wĩkwatyo ũla wĩ Mbivilianĩ. Atwʼĩkie mũndũ wĩ kĩthito, na ũthĩnĩkĩaa ala angĩ na kũmatetheesya. Myakanĩ ĩsu nĩnemanyĩisye kũmũnenga ndaĩa na kũmwenda. Neewʼaa mũyo mũno kwĩtwa mwanae! Ĩthe-akwa akwie mwaka wa 2016. Ĩndĩ yu nĩwʼaa ndimũkosa mũno nũndũ nĩnĩsĩ twĩ ithyelĩ nĩtwatetheeiwʼe nĩ momanyĩsyo ma Mbivilia tweeka moalyũku manene mũno mwĩkalĩlenĩ witũ. Kĩmena kĩla naĩ nakyo nĩkyathelile vyũ. Nĩtanaa mũno kwĩthĩwa nakwatie Ĩthe wakwa wa ĩtunĩ, Yeova Ngai, ũla ũtwathĩte kũmina maũndũ onthe ala manyamaasya mĩsyĩ.