1, 2. (a) Ɛzɩma Yehowa hɛzɩɣ ɖa-laŋɩyɛ ɖa-kʋñɔmɩŋ taa? (b) Nɛ lidaʋ ŋgʋ Bibl haɣ-ɖʋ?

PAYAƔ koobu nɔɔyʋ se Eduardo (ɖɩlɛɣzɩ ɛ-hɩɖɛ). Ɛkɛ ɛɖanɛ. Eheyi ɛ-taa tɔm ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ weyi payaɣ se Stephen yɔ. Ɛlɛ kaaɖɔkɩ nesi pɩlakɩ pɩnzɩ cabɩ. Eduardo kaawɛɛ nɛ ɛmaɣzɩɣ tɔm ndʋ tɩwɛ 1 Kɔrɛntɩ 7:28 taa yɔ tɩ-yɔɔ: “Mba pakpakɩɣ halaa yɔ, pakaɣ ɛjaɖɛ yɔɔ cɩnɛ kʋñɔmɩŋ naʋ.” Eduardo pɔzɩ Stephen se: “Ɛbɛ ‘kʋñɔmɩŋ’ ɛnɩ ɩkɛnaa? Nɛ ye mɔnɖɔkɩ nesi ɛzɩma manpɩzɩɣ nɛ malʋbɩnɩ-ɩ?” Pʋcɔ nɛ Stephen cosi-i tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ lɛ, eheyi-i se ɛmaɣzɩ ɖɔɖɔ tɔm lɛɛtʋ ndʋ apostoloo Pɔɔlɩ mawa yɔ tɩ-yɔɔ. Ɛmawa se Yehowa kɛ “laŋhɛzɩyɛ kpeekpe tɛ Ɛsɔ, Weyi ɛhɛzɩɣ ɖa-laŋɩyɛ kʋñɔmɩŋ kpeekpe taa yɔ.”—2 Kɔr. 1:3, 4.

² Yehowa kɛ Caja sɔɔlɩm tʋ nɛ ɛhɛzɩɣ ɖa-laŋa alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkatɩɣ kʋñɔmɩŋ yɔ. Pʋtɔma ŋtɛm katʋʋ kala naayɛ nɛ Yehowa tɩŋnɩ Bibl yɔɔ nɛ ɛsɩnɩ-ŋ nɛ ɛwɩlɩ-ŋ nʋmɔʋ. Ðɩɩpɩtɩɣ se ɛsɔɔlaa se piɖeni-ɖʋ ɛzɩ ɛɛsɔɔlʋʋ se piɖeni ɛ-sɛyaa ɖooo caanaʋ taa yɔ.—Kalɩ Yereemii 29:11, 12.

3. Tɔm ndʋ taa ɖɩkaɣ tazʋʋ?

 ³ Ye ɖɩsɩm mbʋ pɩ-cɔlɔ kʋñɔŋ nakʋyʋ lɩnaa yɔ, pɩsɩɣnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩpɩzɩ ɖɩlʋbɩnɩ-kʋ camɩyɛ. Mbʋ ɖɔɖɔ pɩwɛ kʋñɔmɩŋ weyi ɛyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛkatɩ nesi ɖɔkʋʋ taa yɔ ɩ-hɔɔlʋʋ taa. Ye mbʋ, ɛbɛ cɔlɔ “ɛjaɖɛ yɔɔ cɩnɛ kʋñɔmɩŋ” weyi ɩ-tɔm Pɔɔlɩ yɔɔdaa yɔ ɩpɩzɩɣ ɩlɩɩna? Bibl taa nɛ ɖa-alɩwaatʋ taa kɩɖaŋ weyi pɩzɩɣ ɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖihiɣ laŋɩyɛ hɛzʋʋ? Tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ cosuu pɩzɩɣ nɛ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩkaɖɩnɩ kʋñɔmɩŋ.

4, 5. Ɛbɛ pɩzɩɣ nɛ pɩkɔnɩ “kʋñɔmɩŋ” hɔʋ taa?

⁴ Alɩwaatʋ ndʋ Ɛsɔ lɩzɩ halʋ nɛ abalʋ kiɖe tɛɛ nɛ eyele nɛ pɔɖɔkɩ nesi yɔ, ɛyɔɔdaa se: “Mbʋ yebina nɛ abalʋ yeki ɛ-caa nɛ e-ɖoo nɛ ɛñɔɔnɩ ɛ-halʋ nɛ papɩsɩ tomnaɣ kʋyʋmaɣ.” (Kiɖe 2:24) Ɛlɛ ɛzɩma ɖɩtɩtalɩ pilim sɔnɔ yɔ pʋyɔɔ lɛ, nesi ɖɔkʋʋ nɛ hɔʋ kɩfalʋʋ ɖʋʋ pɩzɩɣ piyele nɛ ɖɩkatɩ kʋñɔmɩŋ. (Roma 3:23) Ðoŋ ɖoŋ pɛlɛ walɩɣ lɛ, ɛ-lʋlɩyaa ɩɩtasɩɣ wɛnʋʋ ɖoŋ ɛ-yɔɔ, ɛlɛ ɛ-walʋ wɛɣnɩnɩ ɖoŋ ɛ-yɔɔ. Ɛsɔ hanɩ abalʋ waɖɛ se ɛkɛ halʋ ñʋʋdʋ. (1 Kɔr. 11:3) Mba pɔɖɔkɩ nesi nɛ pitileɖi yɔ, pɩfɛyɩ-wɛ yɔɔɔ yɔɔɔ se petisi tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ. Ɛzɩ Masɩ yɔɔdʋʋ yɔ, pɩcɛyaa se halʋ eluzi ɛ-tɩ nɛ etisi nɛ ɛ-walʋ ɖiyi-i, pɩtɩmʋna se ɛ-lʋlɩyaa eɖiyini-i. Hɔʋ taa lɛɣzɩtʋ tʋnɛ tɩpɩzɩɣ tiyele nɛ tɔm kɔɔ ɛyʋ nɛ ɛ-yɩtɩnaa pɛ-hɛkʋ taa nɛ piyele nɛ mba pɔɖɔkɩ nesi pitileɖi yɔ, pakatɩ kʋñɔmɩŋ.

⁵ Kʋñɔmɩŋ lɛɛŋ paɣzɩɣ alɩwaatʋ ndʋ halʋ heyiɣ ɛ-walʋ se: “Fenaɣ ɖɛ mɔ-yɔɔ” yɔ. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, paa halʋ nɛ ɛ-walʋ pa-taa ɛwɛ leleŋ se pakaɣ wɛnʋʋ pɩɣa yɔ, pamaɣzɩɣ ɖɔɖɔ kala wena pakaɣ katʋʋ tɔnʋʋ taa alaafɩya hɔɔlʋʋ taa, hoɣa alɩwaatʋ taa nɛ pʋwayɩ yɔ a-yɔɔ. Pɩkaɣ pɔzʋʋ ɖɔɖɔ se pala akɔnta nɛ pana liidiye nɖɩ pakaɣ tʋmɩyɛ labɩnʋʋ hoɣa alɩwaatʋ taa nɛ pʋwayɩ yɔ. Pɩkaɣ pɔzʋʋ lɛɣzɩtʋ sakɩyɛ ɖɔɖɔ alɩwaatʋ ndʋ halʋ lʋlʋʋ pɩɣa yɔ. Halʋ pɩsɩɣ asɔnʋʋ lɛ, ɛ-pɩɣa yɔɔ cɔnʋʋ kpakɩɣ-ɩ alɩwaatʋ nɛ ɛkaŋ ɛ-lɩmaɣza siŋŋ kɔ-yɔɔ. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, walaa sakɩyɛ maɣzɩɣ se pa-halaa ɩɩtasɩɣ-wɛ kemnuu. Pɩtasɩ lɛ, caja kɩfalʋ ɖaɣnɩ wɛnʋʋ sʋʋtʋ kɩfatʋ. Ɛ-tʋma tasɩɣ ɖɔʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛyʋ lɛlʋ ɖaɣnɩ sɔzʋʋ hɔʋ taa nɛ pɩpɔzʋʋ se ɛcɔnɩ ɛ-yɔɔ ɖɔɖɔ.

6-8. Ye ɛyʋ ɛɛwɛnɩ lidaʋ se ɛwɛɣnɩ piya nɛ pɩtɩkɔɔ pɩ-taa yɔ, ɛzɩma pɩpɩzɩɣ nɛ pɩlabɩ-ɩ?

⁶ Halaa lalaa nɛ pa-walaa pakatɩɣ kʋñɔmɩŋ lɛɛŋ. Nabɛyɛ sɔɔlaa se pɛwɛɛnɩ piya, ɛlɛ paahikiɣ-sɩ. Alɩwaatʋ ndʋ halʋ ɖɔkʋʋ nesi nɛ pɩnzɩ ɖɛɣ nɛ ɛɛlʋlʋʋ yɔ, nabʋyʋ taa ɛpɩzɩɣ nɛ ɛnɩɩ wɩzasɩ siŋŋ. Toovenim taa lɛ, pɩtɩkɛ nesi ɖɔkʋʋ yaa piya wɛnʋʋ kɔŋnɩnɩ laŋhɛzɩyɛ, ɛlɛ ye nabɛyɛ ɩɩwɛnɩ lidaʋ se pɛwɛɣnɩ piya nɛ lidaʋ ŋgʋ kɩtɩkɔɔ pɩ-taa yɔ, pɩkɛɣnɩ-wɛ ‘kʋñɔŋ.’ (Adu. 13:12) Ðooo caanaʋ taa lɛ, ye nɔɔyʋ ɛkɛ kaalʋlaɣ yɔ, pɩkɛnɩ-ɩ fɛyɛ. Yakɔɔb halʋ Rasɛɛlɩ lakaɣ sʋsɩ alɩwaatʋ ndʋ ɛnawa se e-kɔɔ wɛnɩ piya nɛ ɛnʋ ñɛfɛyɩna yɔ. (Kiɖe 30:1, 2) Ɛsɔtɔm tiyiyaa mba pɛwɛ ajɛɛ wena a-taa ɛyaa lʋlʋʋ piya sakɩyɛ yɔ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ ɛyaa pɔzʋʋ-wɛ se ɛbɛ yɔɔ pɛfɛyɩnɩ piya. Paa Ɛsɔtɔm tiyiyaa ɩñakɩ pana nɛ palɩzɩɣ-wɛ lɩmaɣza kɩbana wena a-yɔɔ pɛfɛyɩnɩ piya yɔ a-taa yɔ, ɛyaa heyiɣ-wɛ se: ‘Ðɩtɩmɩɣ mɩ-yɔɔ se ɩlɛɣzɩ mɩ-lɩmaɣza ana.’

⁷ Aŋgletɛɛrɩ ɛjaɖɛ taa koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ kaasɔɔlɩ kpem se ɛwɛɛnɩ pɩɣa, ɛlɛ e-lidaʋ ɖʋ lɩm. Ɛlɩzɩ pɩ-taa se alɩwaatʋ ndʋ ɛnawa se ɛnʋ tɩtasɩ wɛnʋʋ lidaʋ se ɛwɛɣnɩ pɩɣa ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-yɔɔ lɛ, ɛnɩ wɩzasɩ siŋŋ. Peeɖe ɛ nɛ ɛ-walʋ pakpaɣ lɩmaɣza se pamʋʋ pɩɣa nakɛyɛ nɛ pɔcɔnɩ kɔ-yɔɔ. Paa mbʋ yɔ, ɛyɔɔdaa se: “Halɩ nɛ sɔnɔ menɖiɣni wɩzasɩ nɩʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ maasɔɔlaa se ma-maɣmaɣ mɛwɛɛnɩ pɩɣa.”

 ⁸ Bibl yɔɔdɩ halʋ Krɩstʋ tʋ tɔm se ɛkaɣ ‘ɛ-ñʋʋ yabʋ pɩtɩŋnɩ piya lʋlʋʋ yɔɔ.’ (1 Tim. 2:15) Ɛlɛ pɩtɩwɩlɩ se piya lʋlʋʋ yekina nɛ ehiɣ wezuu maatɛŋ. Tɔm tʋnɛ tɩ-tɔbʋʋ lɛ se ye halʋ ɛkpakɩɣ alɩwaatʋ nɛ ɛcɔŋnɩ piya yɔɔ nɛ ɛlakɩ ɖɩɣa taa tʋma lɛɛna yɔ, ɛɛtasɩɣ hiɣu alɩwaatʋ se ɛla mbʋ pɩtɩmʋna yɔ. Pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɩ nɛ ɛɛɖʋʋ ɛ-nɔɔ lalaa tɔm taa nɛ ɛɛyɔɔdʋʋ lalaa yɔɔ tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ. (1 Tim. 5:13) Ɛlɛ pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛkaɣ katʋʋ kala ɛ-hɔʋ taa.

9. Ɛbɛ yɔɔ ɛyʋ walʋ yaa ɛ-halʋ kʋsɔɔlʋ sɩm kɛnɩ kaɖɛ sɔsɔɖɛ siŋŋ?

⁹ Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩɩmaɣzɩɣ kʋñɔmɩŋ weyi ɛyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛkatɩ nesi ɖɔkʋʋ taa yɔ ɩ-yɔɔ lɛ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ, ɖɩsɔʋ kʋñɔŋ nakʋyʋ yɔɔ. Ŋgʋ lɛ ɖa-halʋ yaa ɖa-walʋ kʋsɔɔlʋ sɩm. Toovenim lɛ, ɛyʋ walʋ yaa ɛ-halʋ kʋsɔɔlʋ sɩm kɛnɩ kaɖɛ sɔsɔɖɛ siŋŋ; mbʋ pʋyɔɔ pɩtɩla weyi elesiɣ ɛ-ɛyʋ kʋsɔɔlʋ yɔ, ɛtaamaɣzɩ se ɛkaɣ katʋʋ kaɖɛ nɖɩ. Krɩstʋ mba wɛnɩ tisuu siŋŋ sɩɖaa femtu lidaʋ ŋgʋ Yesu ha-wɛ yɔ kɩ-yɔɔ. (Yoh. 5:28, 29) Ɛzɩma lidaʋ tɔm tʋnɛ tɩpɩzɩɣ nɛ tɩsɩnɩ weyi elesi ɛ-ɛyʋ kʋsɔɔlʋ yɔ? Pɩtʋʋ fɛyɩ se tɩhɛzɩɣ ɛ-laŋɩyɛ. Nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ ɖa-Caa kʋsɔɔlʋ tɩŋɩɣna nɛ ɛsɩɣnɩ-ɖʋ nɛ ɛhɛzɩɣ ɖa-laŋa alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkatɩɣ kʋñɔmɩŋ yɔ, ɩ-taa lɛɛkʋ lɛ Bibl taa lidaʋ tɔm. Lɛɛlɛɛyɔ, iyele nɛ ɖɩtazɩ Ɛsɔ sɛyaa nabɛyɛ kɩɖaŋ taa nɛ ɖɩna mbʋ pɩɩtalɩ-wɛ, nɛ ɛzɩma peyeba nɛ laŋɩyɛ hɛzʋʋ mbʋ pɩlɩnɩ Yehowa cɔlɔ yɔ pɩwazɩ-wɛ yɔ.

10. Ɛzɩma Hana laba nɛ ehiɣ laŋɩyɛ hɛzʋʋ kʋñɔŋ alɩwaatʋ taa? (Cɔnɩ kiɖe tɛɛ kɩlɛmʋʋ.)

¹⁰ Ɛlkaana halʋ kʋsɔɔlʋ Hana kaakatɩ kʋñɔŋ nakʋyʋ. Alɩwaatʋ ndʋ Hana kaakɛ kaalʋlaɣ yɔ, Ɛlkaana halʋ naalɛ ñɩnʋ weyi payaɣ se Peniina yɔ, ɛlɛ lʋlaɣ piya. (Kalɩ 1 Samɩyɛɛlɩ 1:4-7.) Peniina hoŋaɣ Hana paa pɩnaɣ ŋga. Piiyeba nɛ Hana laŋɩyɛ wɛɛkɩ kpem. Hana ñɩnaɣ laŋɩyɛ hɛzʋʋ lɛ, ɛtɩmnɩ Yehowa alɩwaatʋ sakɩyɛ. Ɛzɩ ɛtaɣaɣ liu se Yehowa kaɣ ɛ-adɩma yɔɔ cosuu na? Ɛɛɛ, ɛɛwɛnɩ lidaʋ ŋgʋ. Mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛtɛm tɩmʋʋ lɛ, “ɛ-ɛsɩndaa taatasɩ wɛʋ ɛzɩ pɩɩwɛʋ yɔ.” (1 Sam. 1:12, 17, 18) Ɛɛta liu se Yehowa kaɣ-ɩ sɩnʋʋ nɛ ɛ-kaalʋlʋtʋ sɩɩ tɩnaɣ yaa Yehowa kaɣ tɩŋnʋʋ nʋmɔʋ nakʋyʋ yɔɔ se ɛlɩzɩ-ɩ kʋñɔŋ ŋgʋ kɩ-taa.

11. Ɛzɩma adɩma pɩzɩɣ nɛ ahɛzɩ ɖa-laŋɩyɛ?

¹¹ Kʋñɔmɩŋ nɛ tɩlasɩ kaɣ ɖɔ-yɔɔ kɔm mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩtɩtalɩ pilim; nɛ pɩtasɩ lɛ, ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa ɖɩwɛɛ yɔ Sataŋ ɖiyiɣni-ɖɩ. (1 Yoh. 5:19) Paa mbʋ yɔ, pɩkɛnɩ-ɖʋ taa leleŋ se Yehowa kɛnɩ “laŋhɛzɩyɛ kpeekpe tɛ Ɛsɔ.” Nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩpɩzɩ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ kpam kʋñɔmɩŋ nɛ tɩlasɩ taa yɔ, ɩ-taa lɛɛkʋ yɔ adɩma. Hana yeba nɛ Yehowa tɩlɩ kʋñɔŋ ŋgʋ kɩ-taa ɛɛwɛɛ yɔ kpayɩ kpayɩ. Ɛzɩ Hana labʋ yɔ, ɖɩɩlakɩ adɩma lɛ, ɖitaaheyi Yehowa mbʋ pɩcɛyɩɣ-ɖʋ yɔ pɩ-tɔm yem. Pɩpɔzʋʋ se ɖitendi-i, ɛɛɛ, ɖɩtɩmnɩ-ɩ kaahɛzaɣ nɛ ɖiheyi-i ɖa-laŋɩyɛ taa siziŋ.—Fil. 4:6, 7.

12. Ɛbɛ kaasɩnɩ lelu Ana nɛ ehiɣ taa leleŋ?

¹² Ye ɖɩfɛyɩnɩ pɩɣa yaa ɖɛ-ɛyʋ kʋsɔɔlʋ nɔɔyʋ ɛsɩba yɔ, pɩpɩzɩɣ pɩlabɩ-ɖʋ ɛzɩ ɖɩfɛyɩ nabʋyʋ taa yɔ, ɛlɛ pɩwɛɛ se ɖɩtaa liu se ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖihiɣ laŋɩyɛ hɛzʋʋ. Yesu alɩwaatʋ taa nayʋ halɩñɩnʋ Ana ɖɔkɩ nesi nɛ pɩla pɩnzɩ lʋbɛ lɛ, ɛ-walʋ sɩ. Bibl tɩyɔɔdɩ ɖoli se paawɛnɩ piya. Ɛlɛ paa pʋwayɩ Ana ɛɛkpadɩyaa nɛ ɛtalɩ pɩnzɩ 84 yɔ, ɛbɛ ɛɛlakaɣ? Luka 2:37 yɔɔdʋʋ se “ɛcakaɣ Ɛsɔ kuduyuu tɛɛ tam nɛ ɛlakɩ tʋmɩyɛ ɖoo nɛ wɩsɩ nɛ ɛsɔŋ tɔɔnaɣ nɛ ɛtɩmɩɣnɩ Ɛsɔ.” Toovenim, Ana hiɣ laŋɩyɛ hɛzʋʋ nɛ taa leleŋ siŋŋ Yehowa Ɛsɔ sɛtʋ taa.

13. Ha kɩɖaʋ ŋgʋ kɩwɩlɩɣ se paa ɖɔ-hɔʋ taa mba ɩtɩsɩnɩ-ɖʋ yɔ, taabalaa kɩbama pɩzɩɣ nɛ pɛhɛzɩ ɖa-laŋa yɔ.

 ¹³ Ye ɖɩlakɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ koobiya yɔ, ɖihikiɣ taabalaa nɛ ɛgbaɣdɩnaa kɩbama. (Adu. 18:24) Paula kɛdɩ ɛzɩma ɛɛsʋ laŋwɛɛkɩyɛ taa alɩwaatʋ ndʋ e-ɖoo kizi toovenim yɔ pɩ-tɔm. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, ɛɛwɛnɩ pɩnzɩ kagbanzɩ. Pɩɩlabɩ-ɩ kaɖɛ kpem. Pʋwayɩ lɛ, ɛgbɛyɛ taa koobu halɩñɩnʋ nʋmɔʋ lɩzɩyʋ weyi payaɣ-ɩ se Ann yɔ, ɛɖʋ sɔɔlɩm nɛ ɛsɩnɩ-ɩ fezuu taa. Paula kɛdaa se: “Ann tɩkɛ mɔ-hɔʋ taa tʋ, ɛlɛ sɔɔlɩm mbʋ ɛɛwɩlɩ-m yɔ, pɩsɩnɩ-m siŋŋ. Pɩɩkpazɩ-m ɖoŋ nɛ mowolo pɩ-yɔɔ nɛ mɛnsɛɛ Yehowa.” Paula ɖiɣni Yehowa sɛʋ nɛ laŋɩyɛ pilim halɩ nɛ sɔnɔ. Ɛ-taa wɛ leleŋ pɩdɩɩfɛyɩ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, lɛɛlɛɛyɔ ɛ nɛ e-ɖoo patasɩ labʋ kʋɖʋm Yehowa sɛtʋ taa. Ann ɖɔɖɔ taa wɛ leleŋ, mbʋ pʋyɔɔ ɛsɩnɩ Paula nɛ ɛwɛ ɖɔɖɔ ɛzɩ Paula ɖoo yɔ fezuu taa.

14. Wazasɩ nzɩ ɛyaa mba pasɩɣnɩ lalaa se pehiɣ laŋɩyɛ hɛzʋʋ yɔ papɩzɩɣ nɛ pehiɣ?

¹⁴ Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩɖʋʋ sɔɔlɩm nɛ ɖɩsɩɣnɩ lalaa yɔ, piyeki nɛ ɖɩsɔɔ ɖa-maɣmaɣ ɖa-kʋñɔmɩŋ nɛ ɖa-laŋa taa wɩzasɩ yɔɔ. Koobiya halɩñɩma mba pɔɖɔkɩ nesi nɛ mba patɩɖɔkɩ nesi yɔ, pa-tɩŋa pasɩm mbʋ se taa leleŋ wɛ tɔm kɩbandʋ susuu taa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɛkɛnɩ Ɛsɔ tʋmlaɖaa. Pa-kaɖʋwa lɛ se palakɩ Ɛsɔ sɔɔlɩm nɛ paɖʋ-ɩ hɩɖɛ.  Pa-taa lalaa kpaɣ tɔm kɩbandʋ susuu ɛzɩ kɔyɛ nɖɩ ɖɩwaɣ-wɛ yɔ. Toovenim taa lɛ, ye ɖa-tɩŋa ɖɩnaɣ mba ɖɩkatɩɣ tɔm susuu taa nɛ ɛgbɛyɛ taa mba lalaa pʋtɔdɩyɛ yɔ, ɖɩkaɣ yebu nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ wɛɛ ɛgbɛyɛ taa. (Fil. 2:4) Apostoloo Pɔɔlɩ kɛnɩ-ɖʋ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ. Ɛpɩsɩ ɛ-tɩ ɛzɩ ‘ɖoyo weyi ɛcalɩɣ e-piya’ yɔ koobiya mba paawɛ Tesalooniiki ɛgbɛyɛ taa yɔ; nɛ ɛɛkɛ-wɛ ɖɔɖɔ caja fezuu taa.—Kalɩ 1 Tesalooniiki 2:7, 11, 12.

15. Mba sʋʋtʋ pɩkɛnaa se pawɩlɩ piya toovenim?

¹⁵ Hɔɔlʋʋ lɛɛkʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ pɩwɛɛ se ɖɩmaɣzɩ yɔ lɛ ɛzɩma pɩwɛɛ se ɖɩhɛzɩ hɔʋ taa mba laŋa nɛ ɖɩsɩnɩ-wɛ yɔ. Nabʋyʋ taa lʋlɩyʋ weyi ɛkɛ Yehowa Aseɣɖe tʋ pitileɖi yɔ, ɛpɩzɩɣ ɛpɔzɩ tɔm susuyu weyi ɛpɩ fezuu taa yɔ se ɛsɩnɩ-ɩ nɛ ɛwɩlɩ Bibl taa tɔm e-piya. Paa mbʋ yɔ, Bibl wɩlɩɣ se lʋlɩyaa sʋʋtʋ pɩkɛnaa se pafalɩsɩ pe-piya nɛ pawɩlɩ-sɩ toovenim. (Adu. 23:22; Efɛz. 6:1-4) Ɛlɛ hɔɔlɩŋ nɩɩyɩ taa lɛ, pɩcɛyaa se ɖɩsɩnɩ-wɛ; nɛ ye ɖɩsɩnɩ-wɛ yɔ, pɩkɛdɩɣnɩ-wɛ. Ɛlɛ pɩtɩwɩlɩ se weyi ɛsɩɣnɩ-wɛ yɔ, ɛmʋʋ pa-sʋʋtʋ. Pɩcɛyaa se ɖoŋ ɖoŋ lɛ, pa nɛ pe-piya pɛkɛdɩɣ hɔʋ taa.

16. Ye ɖɩsɩɣnɩ nɔɔyʋ piya yɔ, tɔm ndʋ yɔɔ pɩfɛyɩ se ɖɩsɔɔ?

¹⁶ Ye lʋlɩyʋ nɔɔyʋ ɛpɔzɩ koobu nɔɔyʋ se ɛkpɛlɩkɩnɩ e-piya Bibl yɔ, pɩtɩpɔzɩ se pʋdʋ ɛtɩŋnɩ nʋmɔʋ nakʋyʋ yɔɔ nɛ ɛmʋ lʋlɩyaa lone hɔʋ taa. Papɩzɩɣ pɔpɔzɩ Yehowa Aseɣɖe Tʋ nɔɔyʋ se ɛkpɛlɩkɩnɩ piya nzɩ sɩ-lʋlɩyaa tɩkɛ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa yɔ. Pɩcɛyaa se Aseɣɖe Tʋ ɛnʋ ɛtɔzɩ se fezuu taa sɩnʋʋ mbʋ pɩtɩwɩlɩ se ɛpɩsɩ piya nzɩ sɩ-lʋlɩyʋ. Pɩwɛɣ ɖeu ɖɔɖɔ se ɛkpɛlɩkɩɣnɩ piya nzɩ sɩ-lʋlɩyaa tɛ, alɩwaatʋ ndʋ pɛwɛɛ yɔ; yaa alɩwaatʋ ndʋ Aseɣɖe Tʋ lɛlʋ weyi ɛpɩ fezuu taa yɔ ɛwɛɛ yɔ; yaa pɩwɛɣ ɖeu se pacaɣ lone nɖɩ ɖɩ-taa ɛyaa pɩzɩɣ nɛ panaɣ-wɛ yɔ. Ye ɛlabɩ mbʋ yɔ, nɔɔyʋ ɛɛkaɣ wɛnʋʋ lɩmaɣza kɩdɛkɛda yaa nɔɔyʋ ɛɛkaɣ yɔɔdʋʋ tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ ɛ-yɔɔ. Pɩtɩla yɔ alɩwaatʋ wɛɣ nɛ tɩɖɛɣ lɛ, lʋlɩyaa mba, pakaɣ ɖiɣzinuu se Ɛsɔ cɛlɩ-wɛ sʋʋtʋ se pawɩlɩ pe-piya Ɛsɔtɔm.

17. Ɛzɩma piya pɩzɩɣ nɛ sɩkpazɩ sɩ-hɔŋ taa mba ɖoŋ?

¹⁷ Piya evelisi nzɩ sɩsɔɔlɩ Yehowa nɛ sɩɖɔŋ ɛ-paɣtʋ yɔɔ yɔ, sɩpɩzɩɣ sɩhɛzɩ sɩ-hɔʋ taa mba laŋa. Sɩpɩzɩɣ sɩhɛzɩ pa-laŋa ye sɩñaŋ sɩ-lʋlɩyaa nɛ sɩsɩɣnɩ-wɛ tomnaɣ yɔɔ yɔ. Sɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ sɩsɩnɩ-wɛ fezuu taa. Pʋcɔ Tɛʋ Sɔsɔʋ paɣzɩ lɛ, Sɛɛtɩ liɖe taa tʋ weyi payaɣ se Laamɛɛkɩ yɔ ɛɛkɛ Yehowa sɛyʋ. Laamɛɛkɩ yɔɔdɩ ɛ-pɩyalʋ Noowa yɔɔ se: “Ɛkaɣ-ɖʋ kɔnʋʋ ɖa-tʋmɩyɛ taa nɛ ɖe-nesi tɛɛ tʋmɩyɛ taa laŋhɛzɩyɛ, nɖɩ ɖɩlɩnɩ tɛtʋ ndʋ [Yehowa] lɔ tɩ-yɔɔ nɔɔ yɔ tɩ-taa.” Natʋ tɔm tʋnɛ tɩkɔm pɩ-taa Tɛʋ Sɔsɔʋ wayɩ, alɩwaatʋ ndʋ Yehowa yɔɔdaa se ɛɛtasɩɣ nɔɔ kɩdɛkɛdaɣ lɔʋ tɛtʋ yɔɔ yɔ. (Kiɖe 5:29; 8:21) Mbʋ ɖɔɖɔ piya nzɩ siwoki pɩ-yɔɔ nɛ sɩsɛɣ Yehowa yɔ, sɩpɩzɩɣ nɛ sɩhɛzɩ sɩ-hɔʋ taa mba laŋa nɛ sɩsɩnɩ-wɛ nɛ palʋbɩnɩ kala wena pakatɩɣ sɔnɔ yɔ nɛ sɩkpazɩ-wɛ ɖoŋ nɛ papɩzɩ palʋbɩnɩ kala ɖoŋ ñɩna wena pakaɣ katʋʋ nɛ ɛsɩndaa yɔ.

18. Ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩwɛɛ abalɩtʋ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ kʋñɔmɩŋ weyi ɖɩkatɩɣ yɔ ɩ-taa?

¹⁸ Adɩma labʋ, Bibl taa kɩɖaŋ yɔɔ maɣzʋʋ nɛ taabalɩyɛ ɖʋʋ nɛ Yehowa samaɣ ɖiɣni sɩnʋʋ ɛyaa miiliyɔɔwaa sakɩyɛ sɔnɔ nɛ pehikiɣ laŋɩyɛ hɛzʋʋ pa-kʋñɔmɩŋ tɩŋa taa. (Kalɩ Keɣa 144:18, 19.) Ye ɖɩnawa se Yehowa kɛnɩ laŋhɛzɩyɛ kpeekpe tɛ Ɛsɔ yɔ, pɩsɩɣnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩwɛɛ abalɩtʋ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ kpam kʋñɔmɩŋ weyi ɖɩkatɩɣ sɔnɔ sɔnɔ yɔ ɩ-taa, nɛ pɩsɩɣnɩ-ɖʋ ɖɔɖɔ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ kʋñɔmɩŋ weyi ɖɩkaɣ katʋʋ nɛ ɛsɩndaa yɔ ɩ-taa.