Keti nge ke yibuka diaka kilumbu yina mwana na nge butukaka? Ntembe kele nde nge vandaka na kiese ya kubaka bebe na nge. Kansi sambu na bibuti ya nkaka, bonso Carlo mpi Mia, kiese na bo kumaka mawa ntangu bo zabisaka bo nde mwana na bo kele ti maladi to ti kifu na nitu.

Keti nge kele ti mwana yina kele ti kifu? Mbala ya nkaka nge lenda kudiyula kana nge lenda nunga. Kansi kana yo kele mpidina, kulemba nitu ve. Bibuti ya nkaka yina kele ti diambu ya mutindu mosi me nungaka. Bika beto tadila mambu tatu ya mpasi yina nge lenda kutanaka ti yo, mpi mutindu bandongisila ya Biblia lenda sadisa nge.

Bibuti mingi ke lembaka nitu kana bo me zabisa bo nde mwana na bo kele ti maladi. Juliana, mama mosi na  Mexico ke tuba nde: “Ntangu badoktere zabisaka mono nde mwana na beto ya bakala, Santiago, kele ti maladi na butomfu yina ta kumisa yandi paralize, mono ndimaka ve. Mono kudiwaka bonso nde nzasi me bwila mono.” Bibuti ya nkaka lenda kudiwa bonso Villana, mama mosi na Italie yina tubaka nde: “Mono vandaka na mfunu ya kubuta mwana, ata yo vandaka kigonsa sambu na bankento ya bamvula na mono. Bubu yai, ntangu mwana na mono ya bakala ke niokwamaka na maladi sambu yandi me kumaka kiyungu, mono ke kudipesaka foti.”

Kana nge ke kudiwa nde nge me lemba nitu to ke kudipesa foti, zaba nde yo kele mbi ve. Maladi vandaka ve na lukanu ya Nzambi ya luyantiku. (Kuyantika 1:27, 28) Yandi gangaka ve bibuti ti makuki ya kundima kukonda mpasi diambu yina kele mbote ve. Yo yina, yo kele mbi ve na kuwa “mawa” sambu na mavimpi ya mwana na nge. Yo ta lomba nge mwa ntangu sambu na kununga diambu yina me kumina nge mpi kuyikana ti yo.

Inki nge lenda sala kana nge ke kudiwa nde nge kele na kisina ya maladi ya mwana na nge? Yibuka nde ata muntu mosi ve ke zabaka mbote-mbote mutindu mambu yina beto ke bakaka na ba-nkaka na beto, kisika ya beto ke zinga, to mambu ya nkaka ke vandaka ti bupusi na mavimpi ya mwana. To na ndambu ya nkaka, nge lenda yantika kupesa nkwelani na nge foti. Telamina mawi yina. Yo ta vanda mbote nde beno sala kumosi ti nkwelani na nge mpi beno kudipesa sambu na kusadisa mwana na beno.​—Longi 4:9, 10.

MAMBU YINA NGE LENDA SALA: Sosa kuzaba maladi ya mwana na nge. Biblia ke tuba nde: “Yo ke lombaka mayele sambu na kuvanda ti dibuta ya mbote, mpi yo ke lombaka luswasukusu sambu na kukumisa yo ngolo.”​—Bingana 24:3, New Century Version.

Nge lenda longuka mambu mingi na minganga mpi na mikanda ya mbote. Nge lenda fwanisa kulonguka maladi ya mwana na nge ti kulonguka ndinga ya mpa. Na luyantiku, yo ta vanda mpasi, kansi nge lenda longuka yo.

Carlo mpi Mia, yina beto tubilaka na luyantiku, sosaka kuzaba mambu ya nkaka na minganga mpi na kimvuka mosi yina ke tadilaka maladi ya mwana na bo. Bo ke tuba nde: “Yo sadisaka beto na kuzaba bampasi yina beto ta kutana ti yo, mpi mambu ya ‘mbote’ yina muntu yina ke belaka maladi yango lenda sala. Beto monaka nde na mambu mingi, mwana na beto lendaka kuvanda ti luzingu ya me fwanana ti ya bantu yonso. Yo pesaka beto kikesa mingi.”

Nge lenda mona nde kutanina mwana yina ke bela ke manisa nge ngolo yonso. Jenney, mama mosi na Nouvelle-Zélande ke tuba nde: “Bamvula fioti na nima ya kuzaba nde mwana na mono ya bakala vandaka ti maladi mosi na mukwa ya mukongo (spina-bifida), mono vandaka kulemba nitu mpi kudila kana mono sala mingi bisalu ya nzo kuluta mutindu mono vandaka kusala yo.”

Diambu ya nkaka ya mpasi lenda vanda nde nge ke kudiwa nge mosi. Ben kele ti mwana yina ke belaka maladi yina ke lembisaka misisa (dystrophie musculaire) mpi maladi ya butomfu yina ke salaka nde muntu kukonda makuki ya kuwakana ti bantu ya nkaka (syndrome d’Asperger). Yandi ke tuba nde: “Bantu mingi ke bakisaka ve luzingu yina beto ke vandaka ti yo.” Nge lenda sepela na kusolula ti muntu ya nkaka. Ata mpidina, banduku na nge mingi kele ti bana yina kele na mavimpi ya mbote. Na mutindu yina nge lenda vanda ti baketi-keti sambu na kuzabisa bo mutindu yina nge ke kudiwa.

MAMBU YINA NGE LENDA SALA: Lomba lusadisu mpi kana bo pesa nge, ndima yo. Juliana, yina beto tubilaka na luyantiku, ke tuba nde: “Bantangu ya nkaka, mono ti bakala na mono ke waka nsoni sambu na kulomba lusadisu. Kansi, beto monaka nde, beto kele kaka na mfunu ya lusadisu ya bantu ya nkaka. Ntangu ba nkaka ke sadisaka beto, beto ke monaka nde beto kele ve beto mosi.” Kana nduku mosi to muntu mosi ya dibuta me lomba na kuvanda kisika mosi ti mwana na nge na feti to na lukutakanu ya Bukristu, ndima na luzolo yonso. Kingana mosi ya Biblia ke tubaka nde: ‘Nduku ya kieleka ke zolaka ntangu yonso, mpi yandi kele mpangi yina me butuka sambu na ntangu ya mpasi.’​—Bingana 17:17.

Tula dikebi na mavimpi na nge mosi. Kaka mutindu yo ke lombaka kutula mbala na mbala mazuti na ambilanse sambu yo landa kunata bambefo na lupitalu, nge mpi fwete diaka mbote, kusala bangalasisi, mpi kupema sambu na kubaka ngolo ya kutanina mwana na nge. Javier, yina mwana na yandi ya bakala kele kikata ke tuba nde: “Mwana na mono lenda tambula ve, yo yina mono ke monaka nde mono fwete dia mbote. Nkutu, mono muntu ke tambwisaka yandi. Makulu na mono kele makulu na yandi!”

Inki mutindu nge lenda baka ntangu ya kutanina mavimpi na nge? Sambu na bibuti ya nkaka, ntangu kibuti mosi ke tanina mwana, kibuti ya nkaka lenda pema to kulungisa bampusa na yandi mosi. Yo lenda vanda mpasi, kansi nge lenda baka ntangu yina nge ke lutisaka na bisalu yina kele mfunu mingi ve mpi kusadila yo sambu na kupema to kulungisa bampusa na nge mosi. Kansi kaka mutindu Mayuri, mama mosi na Inde ke tuba: “Nsuka-nsuka nge ta yikana.”

 Solula ti nduku mosi yina nge ke tudilaka ntima. Ata banduku yina kele ve ti bana yina kele ti kifu lenda sadisa nge. Diaka, nge lenda samba Yehowa Nzambi. Keti kisambu lenda sadisa nge? Yazmin, yina kele ti bana zole yina ke belaka maladi ya mpema mpi ya divumu (mucoviscidose) ke tuba nde: “Bantangu ya nkaka mpasi ke vandaka ngolo mpenza na mpila nde mono ke kudiwaka bonso nde, mono ke zola kufwa.” Ata mpidina yandi ke yika nde: “Mono ke sambaka Yehowa sambu na kupesa mono kikesa mpi ngolo. Na nima, mono ke kudiwaka bonso nde mono lenda nunga mpasi yina.”—Nkunga 145:18.

Maladi ya mwana yina lenda soba mambu mingi na dibuta, mu mbandu madia yina beno ke diaka, bisika yina beno ke kwendaka, mpi ntangu yina bibuti ke lutisaka ti konso mwana. Mpidina, bana ya nkaka lenda mona nde bibuti ke tudilaka bo ve dikebi. Diaka, bibuti lenda kudipesa mingi na kutanina mwana yina ke bela mpi yo lenda basisa bampasi na makwela na bo. Lionel, tata mosi na Libéria ke tuba nde: “Bantangu ya nkaka, nkento na mono ke tubaka nde yandi ke salaka kisalu ya mingi yandi mosi kansi mono, mono ke taninaka ve mwana na beto. Mono ke monaka bonso nde yandi ke zitisaka mono ve mpi bantangu ya nkaka mono ke pesaka yandi mvutu ti makasi yonso.”

MAMBU YINA NGE LENDA SALA: Sambu bana yonso kumona nde nge ke tudilaka bo dikebi, sala mambu yina ke sepedisaka bo. Jenney, yina beto tubilaka na luyantiku ke tuba nde: “Bantangu ya nkaka, beto ke sadilaka mwana na beto ya ntete diambu mosi ya mbote mpenza, ata beto me katuka kudia na restora yina yandi ke zolaka.”

Sambu na kutanina makwela na nge, solulaka ti nkwelani na nge mpi beno sambaka kumosi. Aseem, tata mosi na Inde yina mwana na yandi ya bakala ke belaka maladi ya kukona (seizures), ke tuba nde: “Ata bantangu ya nkaka mono ti nkento na mono ke lembaka nitu mpi ke waka makasi, beto ke sosaka ntangu ya kusolula mpi kusamba kumosi. Konso suka, na ntwala nde bana na beto kutelama na mpongi, beto ke lutisaka ntangu kumosi sambu na kutadila verse mosi ya Biblia.” Bankwelani ya nkaka ke solulaka na ntwala ya kulala. Masolo yina ya beno zole mpi bisambu ya masonga ta kumisa ngolo makwela na beno na bantangu ya mpasi. (Bingana 15:22) Mutindu nkento mosi ti bakala na yandi monisaka yo, “bantangu ya mbote ya beto me lutisaka na luzingu kele bantangu yina beto vandaka na bampasi ya ngolo.”

Biblia ke sila nde kubika fioti, Nzambi ta katula maladi mpi bifu yonso ya nitu yina ke niokula baleke mpi bambuta. (Kusonga 21:3, 4) Na bilumbu yango, “ata muntu mosi ve . . . ta tuba diaka nde: ‘Mono ke bela.’” *​—Yezaya 33:24.

Kansi ata bubu yai, nge lenda nunga ata nge kele ti mwana yina kele ti kifu. Carlo mpi Mia, yina beto tubilaka na luyantiku ke tuba nde: “Kulemba nitu ve kana nge ke mona nde mambu yonso ke kwendila mbote ve. Tula dikebi na mambu ya mbote yina mwana na nge ke sala.”