MARIA fukamaka sambu na mpasi ya ngolo yina yandi waka. Yandi vandaka kuwa bidilu ya nsuka ya mwana na yandi mutindu yandi ke fwa na nima ya kumona mpasi ya ngolo. Mpimpa bwaka na midi. Ntoto nikanaka ngolo kibeni. (Matayo 27:45, 51) Ziku Maria bakisaka nde Yehowa yandi mosi me bika bantu kuzaba mpasi ya ngolo yina yandi waka kuluta bantu ya nkaka sambu na lufwa ya Yezu Kristu.

Ntangu nsemo ya nima-midi katulaka mpimpa yina bwaka na Golgota, to na Kisika ya Mukwa ya Ntu, Maria waka mpasi mingi sambu na mwana na yandi. (Yoane 19:17, 25) Ntembe kele ve nde Maria yibukaka diaka mambu mingi. Yandi yibukaka diaka mambu yina bo zabisaka yandi bamvula 33 na ntwala. Ntangu Maria ti Yozefi nataka mwana na bo ya bo vandaka kuzola mingi na tempelo na Yeruzalemi, Simeoni, bakala mosi ya mununu tubaka na ntwala mambu yina ta salama na ngolo ya mpeve santu. Yandi bikulaka mambu ya nene sambu na Yezu mpi yandi yikaka nde kilumbu mosi Maria ta wa mpasi sambu mbele ya nda ya kunwanina ta tobula yandi. (Luka 2:25-35) Yandi bakisaka mbote-mbote ntendula ya bangogo yai kaka na ntangu yina ya mpasi.

Bantu ke tubaka nde lufwa ya mwana ke vandaka diambu ya kuluta mpasi yina muntu lenda kutana ti yo. Lufwa kele mbeni mosi ya nku mpi yo ke pesaka beto yonso mpasi na mutindu mosi buna. (Baroma 5:12; 1 Bakorinto 15:26) Keti beto lenda kanga ntima na bampasi yina yo ke nataka? Ntangu beto ke tadila luzingu ya Maria yantika na kisalu ya kusamuna ya Yezu tii na lufwa na yandi mpi na nima, beto ta longuka mambu mingi na yina me tala lukwikilu ya Maria yina sadisaka yandi na kukanga ntima na mpasi ya ngolo.

Bika beto tadila diaka mambu yina lutaka bamvula tatu ti ndambu: Maria bakisa nde mambu ta soba. Ata na Nazareti yina vandaka mbanza ya fioti, bantu vandaka kutubila nsangu ya kitoko ya Yoane Mbotiki ya kubalula ntima. Ziku Maria bakisaka nde mwana na yandi ya ntete ke zaba nde nsangu yai kele kidimbu ya ke monisa nde ntangu me lunga sambu yandi yantika kisalu na yandi ya kusamuna. (Matayo 3:1, 13) Kukatuka ya Yezu na nzo nataka mpasi mingi sambu na Maria mpi na bantu ya dibuta na yandi. Sambu na nki?

Yo ke monana pwelele nde Yozefi, bakala ya Maria vandaka me fwa dezia. Kana yo kele mutindu yina, yai kele mbala ya ntete ve yina Maria me fwila muntu. * Ntangu yai, bo vandaka diaka ve kubinga Yezu “mwana ya sharpantie” kansi “sharpantie.” Ya kieleka, Yezu kumaka kusala kisalu ya tata na yandi sambu na kulungisa bampusa ya mama na yandi ti ya baleke na yandi kiteso ya sambanu. (Matayo 13:55, 56; Marko 6:3) Ata Yezu longaka Yakobo, ziku yina butukaka na nima na yandi kisalu sambu na kulungisa bampusa ya dibuta, kukatuka ya mwana ya ntete na dibuta vandaka ve diambu ya pete. Maria vandaka dezia ti mikumba ya nene sambu na dibuta; keti yandi kudiyangisaka sambu na nsoba yai? Beto me zaba mpenza ve. Kansi ngiufula mosi ya mfunu yo yai: Inki mutindu yandi kudiwaka ntangu Yezu ya Nazareti kumaka Yezu Kristu, Mesia yina Biblia silaka banda ntama? Disolo mosi na Biblia ke tubila diambu yango.—Yoane 2:1-12.

 Yezu kwendaka na Yoane sambu na kubaka mbotika, ebuna yandi kumaka Mesia to Muntu yina Nzambi tulaka mafuta. (Luka 3:21, 22) Na nima, yandi yantikaka kupona balongoki na yandi. Ata yo lombaka nde kisalu na yandi kusalama nswalu, yandi sadilaka mabaku ya mbote sambu na kulutisa ntangu ti dibuta mpi banduku na yandi. Yezu, mama na yandi, balongoki na yandi mpi bampangi na yandi ya dibuta kwendaka na fete ya makwela na mbanza ya Kana. Ntembe kele ve nde mbanza yina vandaka na zulu ya ngumba na kitamina ya bakilometre 13 ti Nazareti. Ntangu fete vandaka kusalama, Maria bakisaka diambu mosi. Ziku yandi bakisaka nde bantu ya nkaka ya dibuta ya bankwelani yina vandaka kusala fete kumaka kudiyangisa mpi kutuba na nsi-nsi sambu malafu manaka! Na mutindu na bo ya kuzinga, kukonda kikalulu yai ya kuyamba banzenza vandaka diambu ya nsoni sambu na dibuta yina me yidika fete mpi yo vandaka kubebisa fete. Maria wilaka bo mawa mpi songaka Yezu diambu yango.

Yandi songaka mwana na yandi nde: “Bo kele ti vinu ve.” Yandi zolaka nde mwana na yandi kusala nki? Beto lenda yindula nde Maria zabaka nde mwana na yandi vandaka muntu ya nene yina lendaka kusala mambu ya kuyituka. Ziku yandi yindulaka nde mwana na yandi zolaka kusala bimangu na ntangu yina. Na kutuba ya mbote, Maria zabisaka yandi nde: “Mwana, kana nge zola sala kima mosi!” Yo fwete vanda nde mvutu ya Yezu yitukisaka yandi. Yezu tubaka nde: “Na nki yo ke tala mono ti nge?” Bangogo ya Yezu ke monisaka ve kukonda luzitu, ata bantu ke tubaka yo mutindu yina. Kansi, bangogo na yandi monisaka mutindu ya mbote ya kusungika yandi. Yezu vandaka kuyibusa mama na yandi nde yandi vandaka ve ti kiyeka ya kusonga yandi mutindu yandi fwete twadisa kisalu na yandi ya kusamuna; kansi yo vandaka mukumba ya Yehowa Nzambi, Tata na yandi.

Maria ndimaka mambu yina mwana na yandi sungikaka yandi sambu yandi vandaka muntu ya kudikulumusa mpi vandaka kubakisa mambu mbote. Maria songaka bantu yina vandaka kukabula madia na fete nde: “Konso diambu yina yandi ta songa beno, beno sala yo.” Maria monaka nde yandi vandaka diaka ve ti kiyeka ya kutwadisa mwana na yandi; kansi yo lombaka nde Yezu kutwadisa yandi ti bantu ya nkaka. Yezu monisaka nde yandi wilaka bakala ti nkento yina katukaka kukwela mawa mutindu mama na yandi wilaka bo mawa. Yandi salaka kimangu na yandi ya ntete, mutindu yandi kitulaka masa vinu. Yo butaka nki mbuma? Biblia ke tuba nde: “Balongoki na yandi tulaka lukwikilu na bo na yandi.” Maria mpi tulaka lukwikilu na Yezu. Yandi kumaka kutadila diaka ve Yezu bonso mwana na yandi, kansi bonso Mfumu mpi Ngulusi na yandi.

Bubu yai bibuti lenda longuka mambu mingi na lukwikilu ya Maria. Ya kieleka, ata muntu mosi ve me sansaka mwana bonso Yezu. Kansi, yo ke vandaka mpasi na kusansa mwana ya kukonda kukuka yina me yela. Kibuti lenda landa kusadila mwana yango mambu bonso mwana-fioti, ata yo ke fwana ve nde yandi sadila yandi mambu mutindu yina. (1 Bakorinto 13:11) Inki mutindu kibuti lenda sadisa mwana na yandi ya kuyela? Sambu na kusadisa yandi, kibuti fwete tula ntima na masonga yonso nde mwana na yandi ya bakala to ya nkento yina kele ya kwikama ta landa kusadila malongi ya Biblia mpi ta baka balusakumunu ya Yehowa. Kana kibuti ke monisaka lukwikilu na kudikulumusa yonso mpi ke tudila bana na yandi ya kuyela ntima, yo lenda sadisa bana yango mingi. Ntembe kele ve nde Yezu sepelaka na lusadisu yina Maria pesaka yandi na bamvula yina landaka.

Na nsungi ya bamvula tatu ti ndambu yina Yezu salaka kisalu ya kusamuna, Baevanzile ke tuba mambu mingi ve sambu na Maria. Ntembe kele ve nde Maria vandaka mufwidi na ntangu yina, ziku yandi vandaka diaka ti bana ya fioti na dibuta. Yo ke pwelele nde Maria vandaka ve ti makuki ya kulanda Yezu ntangu yandi vandaka kusamuna na nsi na bo. (1 Timoteo 5:8) Diaka, Maria landaka na kuyindulula mambu ya  kimpeve yina yandi longukaka sambu na Mesia mpi vandaka kukwenda na balukutakanu na sinagoga bonso vandaka kikalulu ya dibuta na bo.—Luka 2:19, 51; 4:16.

Ebuna, yo vandaka ve mpasi sambu Maria kuvanda kisika mosi ti bawi ntangu Yezu vandaka kulonga na sinagoga ya Nazareti. Maria vandaka na kiese kibeni na kuwa mwana na yandi ke tuba nde bubu yai mbikudulu yina bo tubaka bamvu-nkama mingi na ntwala sambu na Mesia me lungana na mono! Yo fwete vanda nde yo yangisaka Maria na kumona bantu ya Nazareti ke buya mwana na yandi. Bo sosaka nkutu kufwa yandi!—Luka 4:17-30.

Yandi kudiyangisaka diaka mingi mutindu bana na yandi ya nkaka ya babakala monisaka ve lukwikilu na Yezu. Yoane 7:5 ke monisa nde bampangi ya Yezu iya monisaka ve lukwikilu bonso ya mama na bo. Beto ke tanga nde: “Bampangi na yandi vandaka kumonisa ve lukwikilu na yandi.” Biblia ke tubila ve bampangi ya Yezu ya bankento, mbala ya nkaka bo vandaka zole. * Yo ke kieleka nde Maria bakisaka mpasi ya kuzinga na dibuta yina kele ya kukabwana na mambu ya lusambu. Yandi vandaka kusala ngolo sambu na kuvanda ti bukati-kati na kubikala ya kwikama na kieleka ya Nzambi na ntangu yandi vandaka kusosa kusadisa bantu ya dibuta na yandi na mawete yonso.

Kilumbu mosi, bampangi ya Yezu ya dibuta, ziku bampangi na yandi ya babakala bakaka lukanu ya kukwenda sambu na “kukanga” Yezu. Bo vandaka kutuba nde: “Yandi me lauka.” (Marko 3:21, 31) Ya kieleka, Maria yindulaka ve diambu ya mutindu yina kansi yandi kwendaka ti bana na yandi ya babakala, ziku ti kivuvu nde bo ta longuka mambu yina ta sadisa bo na kuyedisa lukwikilu. Keti bo longukaka? Ata Yezu vandaka kusala mambu ya kuyituka mpi longaka bakieleka ya mfunu, bana ya nkaka ya Maria kwikilaka ve ata fioti. Keti Maria tubaka na makasi yonso nde nki mono ta sala sambu na kusimba bantima na bo?

Keti nge ke zingaka na dibuta yina kele ya kukabwana na mambu ya lusambu? Lukwikilu ya Maria lenda longa nge mambu mingi. Yandi lembaka nitu ve sambu na bana na yandi yina vandaka ve Bakristu. Kansi, Maria bikaka nde bo mona kiese mpi ngemba ya mabanza yina lukwikilu natilaka yandi. Diaka, yandi vandaka kupesa mwana na yandi ya kwikama maboko. Keti Maria vandaka kuwa mawa sambu yandi vandaka kumona diaka ve Yezu? Keti bantangu ya nkaka mpusa ya Maria vandaka nde Yezu kuvanda kaka na nzo ti yandi mpi dibuta na yandi? Kana mpidina, yandi yalaka mawi na yandi. Sambu na yandi, yo vandaka dibaku ya kupesa Yezu maboko mpi kikesa. Mutindu mosi, nge lenda sadisa bana na nge na kutula Nzambi na kisika ya ntete na luzingu na bo.

Keti lukwikilu ya Maria na Yezu natila yandi mambote? Yehowa ke kondaka ve kupesa matabisi na bantu yina ke monisaka lukwikilu na yandi, mpi ya kieleka yandi pesaka Maria matabisi. (Baebreo 11:6) Yindula mutindu Maria kudiwaka ntangu yandi monaka mwana na yandi ke longa to ke wa bantu ya nkaka ke tubila masolo yina bo waka na Yezu yandi mosi.

Na bambandu yina Yezu pesaka, keti Maria monaka Yezu ke vutukila mambu yina yandi monaka na Nazareti ntangu yandi vandaka mwana ya fioti? Ntangu Yezu vandaka kutubila nkento yina ke komba nzo sambu na kusosa drakime ya kibende yina vilaka, ke tuta bambuma sambu na kusala mampa, to ke pedisa mwinda mpi kutula yo na zulu ya kima ya kutudila mwinda, keti Maria yindulaka mwana ya fioti yina vandaka na lweka na yandi ntangu yandi vandaka kusala bisalu ya mutindu yai konso kilumbu? (Luka 11:33; 15:8, 9; 17:35) Ntangu Yezu tubaka nde vangu na mono kele mpasi ve na kunata mpi kizitu na mono kele kilo ve, Maria yibukaka bantangu ya kiese yina yandi vandaka kumona Yozefi ke longa Yezu mutindu ya kusala mpi ya kuyidika vangu ya mbote sambu mbisi kunata yo kukonda mpasi. (Matayo 11:30)  Ya kieleka, Maria sepelaka mingi na dibaku yina Yehowa pesaka yandi na luzingu disongidila kusansa mpi kulonga mwana yina kumaka Mesia. Yo fwete vanda nde Maria waka kiese na kuwidikila Yezu, longi ya kuluta nene yina sadilaka bambandu ya bima mpi mambu yina bantu vandaka kusadila na luzingu ya konso kilumbu sambu na kubasisa malongi ya mfunu!

Kansi, Maria vandaka muntu ya kudikulumusa. Mwana na yandi pesaka yandi ve lukumu ya kuluta ndilu sambu bantu kusambila yandi. Ntangu Yezu vandaka na kisalu ya kusamuna, nkento mosi na kati ya kibuka ya bantu tubaka na ndinga ya ngolo nde kiese na mama yina butaka Yezu. Yezu vutulaka nde: “Ve, kansi, Kiese na bantu yina ke waka ndinga ya Nzambi mpi ke landaka yo!” (Luka 11:27, 28) Diaka, ntangu bantu ya nkaka na kibuka ya bantu songaka Yezu nde mama na nge ti bampangi na nge kele na nganda, yandi tubaka nde mama mpi bampangi na mono kele bantu yina ke monisaka lukwikilu. Na kisika ya kuwa kiseku, Maria bakisaka mbote-mbote dibanza ya Yezu disongidila yandi monaka nde bangwisana ya kimpeve vandaka mfunu mingi kuluta bangwisana ya kinsuni.—Marko 3:32-35.

Diaka, yo kele mpasi na kutendula mpasi ya ngolo yina Maria waka na ntima ntangu yandi monaka mwana na yandi ke niokwama na lufwa na zulu ya nti ya mpasi. Ntumwa Yoane yina vandaka ntangu bo fwaka Yezu sonikaka diambu yai na nima: Na ntangu yina ya mpasi Maria telemaka “pene-pene ya nti ya mpasi ya Yezu.” Ata kima mosi ve lendaka kukanga mama yai ya kwikama mpi ya zola nzila sambu na kutelema na lweka ya mwana na yandi na bantangu yina ya nsuka. Ata yo vandaka mpasi mingi na kufulumuna mpi na kubasisa ndinga ntangu yandi vandaka kulakana, Yezu tubaka ntangu yandi monaka mama na yandi. Yandi songaka ntumwa Yoane yina yandi vandaka kuzola mingi na kukeba mama na yandi. Sambu bampangi na yandi ya dibuta vandaka ve Bakristu, Yezu bikisaka Maria na maboko ya balongoki yonso ve kansi na longoki yina yandi vandaka kuzola mingi. Yo yina, Yezu monaka nde yo kele mfunu nde muntu ya lukwikilu kulungisa bampusa ya bantu ya dibuta na yandi, mingi-mingi bampusa ya kimpeve.—Yoane 19:25-27.

Ntangu Yezu fwaka, Maria waka mpasi yina Biblia bikulaka bamvula mingi na ntwala nde mbele ya nda ya kunwanina ta tobula yandi. Kana beto ke bakisa mpenza ve mpasi ya ngolo yina Maria waka ntangu mwana na yandi fwaka, beto lenda kuka ve kibeni kubakisa kiese ya mingi yina yandi waka bilumbu tatu na nima! Maria monaka lufutumuku ya Yezu yina vandaka kimangu ya kuluta nene! Na nima, yandi waka kiese mingi ntangu Yezu monikaka na kingenga na Yakobo mpangi na yandi ya mama mosi. (1 Bakorinto 15:7) Mutindu Yezu kutanaka ti Yakobo simbaka ntima na yandi mpi ya bampangi na yandi ya nkaka. Diaka, yo ke monisa nde bo kumaka kumonisa lukwikilu na Yezu bonso Kristu. Kukonda kusukinina bo kumaka kukwenda na balukutakanu ya Bukristu ti mama na bo mpi “kukwamina na kisambu.” (Bisalu 1:14) Bampangi na yandi zole, Yakobo ti Yude sonikaka Biblia.

Biblia ke tubila Maria na mbala ya nsuka ntangu yandi vandaka kusamba ti bana na yandi na balukutakanu. Disolo ya Maria ke suka na mutindu mosi ya me fwana kibeni mpi yandi bikaka mbandu ya mbote! Sambu na lukwikilu na yandi, yandi kangaka ntima na ngolo mpi yandi bakaka matabisi ya lukumu. Kana beto landa mbandu ya lukwikilu na yandi beto ta kanga ntima na konso mpasi yina nsi-ntoto yai ya mbi ke natila beto mpi beto ta baka matabisi ya kuluta yina beto lenda yindula.