1, 2. Na nki dibaku Yezu waka makasi, mpi sambu na nki?

YO KE MONANA nde Yezu vandaka na makasi mpenza—mpi yandi vandaka ti bikuma ya mbote. Ziku yo lenda yitukisa nge sambu yandi vandaka muntu mosi ya mawete. (Matayo 21:5) Ya kieleka, yandi kudiyalaka kibeni, mpi makasi na yandi vandaka ya lunungu. * Kansi nki pesaka muntu yai ya ngemba makasi mpidina? Diambu mosi ya kukonda lunungu mpenza.

² Yezu vandaka kuzola tempelo ya Yeruzalemi mingi. Na ntoto ya mvimba, yo vandaka kisika mosi kaka ya santu yina bantu vandaka kusambila Tata na yandi ya zulu. Bayuda vandaka kukatuka ntama na bansi mingi sambu na kukwenda kusambila kuna. Bantu ya makanda ya nkaka yina vandaka kuwa nzambi boma, vandaka mpi kukwenda kusambila na kibansala ya tempelo, na kisika yina bo yidikilaka bo. Kansi na luyantiku ya kisalu na yandi, Yezu kotaka na kibansala ya tempelo mpi monaka mambu yina pesaka yandi mpasi mpenza. Yo vandaka diaka ve kisika ya kusambila, kansi yo kumaka zandu ya kufuluka ti bantu ya mumbongo mpi bantu ya kushanze mbongo! Mambu ya kukonda lunungu vandaka kusalama pana. Bantu yai kumisaka tempelo ya Nzambi kisika mosi ya kukusa bantu to ya kuyiba bo. Inki mutindu?—Yoane 2:14.

3, 4. Inki mutindu bantu ya mumbongo vandaka kukusa bantu ya nkaka na nzo ya Yehowa, mpi Yezu salaka nki sambu na kusungika mambu?

³ Bantwadisi ya dibundu tulaka nsiku nde bo fwete sadila mutindu ya mbongo mosi kaka ya kibende sambu na kufuta mpaku ya tempelo. Yo lombaka nde banzenza kushanze mbongo na bo sambu na kuzwa mbongo ya mutindu yina. Yo yina, bantu yina vandaka  kushanze mbongo kotisaka bamesa na bo na kati ya tempelo; bo vandaka kubaka matabisi na konso mbongo yina bo vandaka kushanze. Mumbongo ya bambisi vandaka kupesa bo mpi mbongo mingi. Banzenza yina vandaka na luzolo ya kupesa makabu ya bambisi, lendaka kusumba bambisi na bantu ya mumbongo yina vandaka kuteka na mbanza; kansi bantwadisi na tempelo lendaka kubuya yo nde yo kele ya mbote ve. Bo vandaka kundima kukonda mpasi bambisi yina bantu vandaka kuteka na tempelo. Bantu ya mumbongo kumaka kumatisa ntalu ya bima sambu bo zabaka nde bantu ta sumba kaka bima yina bo ke teka. * Yo vandaka mumbongo mosi ya lukasi mpi ya muyibi.

⁴ Yezu lendaka ve kuyambula mambu yina ya kukonda lunungu. Yo vandaka nzo ya Tata na yandi! Yandi salaka fimbu mosi ya bansinga mpi kulaka bibuka ya mameme ti bangombe na tempelo. Na nima, yandi kwendaka nswala na ndambu ya bantu yina vandaka kushanze mbongo mpi panzaka bamesa na bo. Yindula mutindu bambongo yina yonso ya bibende panzanaka-panzanaka na ntoto! Yandi zabisaka na kikesa yonso bantu yina vandaka kuteka bapizio nde: “Beno katula bima yai awa!” (Yoane 2:15, 16) Ata muntu mosi ve kukaka kutelamina muntu yai ya kikesa.

5-7. (a) Inki mutindu luzingu ya Yezu na zulu yedisaka kikalulu na yandi ya lunungu, mpi nki mambote beto lenda baka kana beto ke longuka mbandu na yandi? (b) Kristu salaka nki sambu na kumanisa mambu ya kukonda lunungu yina vandaka kutadila luyalu mpi zina ya Yehowa?

⁵ Kansi bantu yina ya mumbongo vutukaka diaka. Kiteso ya bamvula tatu na nima, Yezu salaka bo kaka bonso na mbala ya ntete; kansi na mbala yai yandi vutukilaka bangogo yina Yehowa sadilaka sambu na kumonisa nde yandi ke ndimaka ve bantu yina ke  kumisa nzo na Yandi “nzo ya miyibi.” (Matayo 21:13; Yeremia 7:11) Ee, ntangu Yezu monaka mutindu bo vandaka kukusa bantu na lukasi yonso mpi kubebisa tempelo ya Nzambi, yo pesaka yandi mpasi kaka bonso Tata na yandi. Yo ke yitukisa beto ve! Yezu bakaka malongi na Tata na yandi ya zulu na nsungi ya bamvula mingi. Yo yina yandi bakaka kikalulu ya lunungu ya Yehowa. Kana beto ke zola kuzaba mbote-mbote lunungu ya Yehowa, beto fwete longuka mbandu ya Yezu Kristu.—Yoane 14:9, 10.

⁶ Ntangu Satana bingaka Yehowa Nzambi muntu ya luvunu mpi tulaka ntembe na lunungu ya luyalu na Yandi, Mwana mosi kaka ya kubutuka ya Yehowa vandaka pana. Yo vandaka mambu ya luvunu mpenza! Mwana yai waka mpi ntangu Satana tulaka ntembe nde ata muntu mosi ve lenda sadila Yehowa na zola yonso, kukonda bwimi. Ntembe kele ve nde mambu yai ya luvunu pesaka Mwana yai ya lunungu mpasi na ntima. Yandi waka kiese mpenza ntangu yandi zabaka nde yandi muntu kele ti mukumba ya nene ya kusungika mambu yina ya luvunu! (2 Bakorinto 1:20) Inki mutindu yandi ta sungika yo?

⁷ Mutindu beto longukaka yo na Kapu 14, Yezu Kristu pesaka mvutu ya nsuka na ntembe yina Satana tulaka sambu na kwikama ya bansadi ya Yehowa. Na mutindu yina, Yezu salaka kima mosi yina sadisaka na kunungisa luyalu ya Yehowa mpi kusantisa zina na Yandi. Sambu Yehowa me tulaka Yezu Ntwadisi, Yezu ta tula lunungu ya Nzambi na luyalanganu ya mvimba. (Bisalu 5:31) Luzingu na yandi na ntoto monisaka kibeni lunungu yango. Yehowa tubaka sambu na Yezu nde: “Mono ta tula mpeve na mono na zulu na yandi, mpi yandi ta monisa lunungu na makanda.” (Matayo 12:18) Inki mutindu Yezu lungisaka bangogo yai?

8-10. (a) Inki mutindu bansiku yina vandaka ve ya kusonama, yina bantwadisi ya dibundu ya Bayuda tulaka, siamisaka kikalulu ya kumenga bantu yina vandaka ve Bayuda mpi bankento? (b) Inki mutindu bansiku yina vandaka ve ya kusonama kumisaka nsiku ya Yehowa ya Kisabatu kilo?

⁸ Yezu zolaka Bansiku ya Yehowa mpi zitisaka yo. Kansi  bantwadisi ya mabundu ya bilumbu na yandi sobaka Bansiku yina mpi sadilaka yo na mutindu ya mbi. Yezu zabisaka bo nde: “Mawa na beno, bansekudi mpi Bafarize, bantu ya luvunu! . . . Beno ke vwezaka mambu ya kuluta mfunu ya Nsiku, disongidila lunungu, mawa mpi kwikama.” (Matayo 23:23) Yo ke monana nde balongi yai ya Nsiku ya Nzambi ‘monisaka ve lunungu.’ Kansi, bo salaka nde lunungu ya Nzambi kumonana ve pwelele. Inki mutindu? Beto tadila mwa bambandu yai.

⁹ Yehowa zabisaka bansadi na yandi na kuvukana ve ti makanda ya mimpani yina vandaka na nziunga na bo. (1 Bantotila 11:1, 2) Kansi, bantwadisi ya nkaka ya dibundu, yina vandaka kumenga bantu ya makanda, siamisaka bayuda na kuvweza bantu yonso yina vandaka ve Bayuda. Nkutu Mishna vandaka ti nsiku yai: “Muyuda lenda bika ve Ngombe na yandi na ka mwa nzo ya bantu yina kele ve Bayuda, sambu bo vandaka kuyindula nde bantu yango ke vukisaka nitu ti bambisi.” Kubakila bantu yonso yina vandaka ve Bayuda bangindu ya mbi mutindu yina vandaka diambu mosi ya kukonda lunungu mpi ya ke wakana ve mpenza ti Nsiku ya Moize. (Levi 19:34) Bansiku na bo ya nkaka vandaka kuvweza bankento. Bansiku yina vandaka ve ya kusonama tubaka nde, nkento fwete tambulaka na nima ya bakala na yandi, kansi na lweka ve. Bo vandaka kupimisa bakala na kusolula ti nkento na meso ya bantu mingi, ata nkento na yandi mosi. Bankento vandaka bonso bampika, mpi bo vandaka ve na nswa ya kuta kimbangi na tribinale. Nkutu yo vandaka ti kisambu mosi, yina babakala vandaka kutonda Nzambi sambu yandi salaka bo ve bankento.

¹⁰ Bansiku ti bantuma mingi yina bantwadisi ya mabundu tulaka fikaka Nsiku ya Nzambi. Mu mbandu, nsiku ya Kisabatu buyisaka bantu kaka kisalu na Kisabatu; yo vandaka kilumbu ya kusambila, ya kupesana kikesa na kimpeve, mpi ya kupema. Kansi Bafarize kumisaka nsiku yango kilo. Bo bakaka bo mosi lukanu ya kupesa ntendula ya siki-siki ya ngogo “kisalu.” Bo zengaka nde mambu 39 ya kuswaswana ke tendula kisalu; mu mbandu, kubuka bambuma to kuzomba. Mambu yai pusaka bantu na kudiyula bangiufula mingi. Kana muntu me fwa banzenga, keti yandi me zomba? Kana yandi ke luta na bilanga mpi me buka mwa bambuma sambu na kudia na nzila, keti yandi me sala kisalu ya kubuka bambuma? Kana yandi me sansa muntu mosi ya ke bela, keti yo kele kisalu? Bo tulaka  bansiku ya fioti-fioti mpi ya ngolo yina vandaka kutendula bangiufula yai.

11, 12. Inki mutindu Yezu telaminaka binkulu ya bafarize yina katukaka ve na Masonuku?

¹¹ Na mambu ya mutindu yai, nki mutindu Yezu zolaka kusadisa bantu na kubakisa pwelele lunungu? Na malongi mpi na mutindu na yandi ya kuzinga, yandi telaminaka ngolo bantwadisi yai ya mabundu. Beto tadila ntete malongi na yandi ya nkaka. Yandi tubaka nde bansiku yina bantu tulaka vandaka ya mbi, mpi yandi zabisaka bo nde: “Beno ke kumisaka ndinga ya Nzambi kukonda mfunu na kinkulu na beno yina beno me pesaka na bankaka.”—Marko 7:13.

¹² Yezu longaka na kikesa yonso nde Bafarize bakisaka ve mbote nsiku ya Kisabatu—yandi monisaka nkutu nde, bo vandaka kubakisa ve lukanu ya nsiku yango. Yandi tendulaka nde Mesia kele “Mfumu ya Kisabatu”; yo yina yandi vandaka ti nswa ya kubelula bantu na Kisabatu. (Matayo 12:8) Sambu na kumonisa bantu nde yandi vandaka ti nswa yina, yandi salaka bimangu ya kubelula bantu na Kisabatu. (Luka 6:7-10) Bimangu yai monisaka mwa fioti mutindu yandi ta gulusa bantu na ntoto ya mvimba na nsungi ya Luyalu na yandi ya Bamvula Funda. Luyalu ya Bamvula Funda ta vanda Kisabatu ya nene; na ntangu yina, bantu yonso ya kwikama ta pema kibeni na nima ya kuniokwama bamvu-nkama mingi na disumu mpi na lufwa.

13. Nki nsiku basikaka na nima ya kisalu ya Kristu na ntoto, mpi nki mutindu yo swaswanaka ti bansiku yina yitaka?

¹³ Yezu monisaka mpi lunungu na nzila ya nsiku mosi ya mpa, “nsiku ya Kristu,” yina bo yantikaka kusadila na nima ya kisalu na yandi na ntoto. (Bagalatia 6:2) Nsiku yai ya mpa swaswanaka ti Nsiku ya Moize yina yitaka, sambu yo simbamaka ve na bansiku mingi ya kusonama, kansi na minsiku. Ata mpidina, yo vandaka na mwa bantuma ya pwelele. Yezu bingaka ntuma mosi na kati ya bantuma yango nde, “nsiku ya mpa.” Yezu longaka balongoki na yandi yonso na kuzolana bo na bo kaka mutindu yandi zolaka bo. (Yoane 13:34, 35) Ya kieleka, zola ya kuditambika fwete vanda kidimbu ya kuzaba bantu yonso yina ke zingaka na kuwakana ti “nsiku ya Kristu.”

14, 15. Nki mutindu Yezu monisaka nde yandi zabaka bandilu ya kiyeka na yandi, mpi sambu na nki yo me fwana nde beto tudila yandi ntima?

¹⁴ Katula zola, Yezu longaka mambu mingi ya nkaka. Yandi zingaka na kuwakana ti “nsiku ya Kristu.” Yo monanaka na luzingu na yandi ya mvimba. Beto tadila mitindu tatu ya kuswaswana yina Yezu monisaka lunungu na bikalulu na yandi.

¹⁵ Ya ntete, Yezu buyaka mpenza kusala mambu ya kukonda lunungu. Ziku, nge me monaka nde bantu ya kukonda kukuka ke salaka mambu mingi ya kukonda lunungu, ntangu bo ke kumaka lulendo mpi ke lutisaka ndilu na kimfumu na bo. Yezu salaka ve mpidina. Na dibaku mosi buna, muntu mosi kwendaka pene-pene ya Yezu mpi tubilaka yandi nde: “Longi, songa mpangi na mono na kukabisa difwa ti mono.” Yezu vutulaka nde: “Nani me tulaka mono zuzi to nkabisi na beno zole.” (Luka 12:13, 14) Keti yo ke yitukisa nge ve? Ngangu ya Yezu, luswasukusu, mpi kiyeka yina Nzambi pesaka yandi lutaka ya bantu yonso na ntoto; kansi yandi buyaka kudikotisa na mambu ya bantu yina, sambu yandi vandaka ve na kiyeka ya kusala yo. Banda ntama, Yezu vandaka kusala mambu kukonda kulutisa ndilu, ata na nsungi ya bamvula mingi yina yandi vandaka na zulu na ntwala ya kukwisa na ntoto. (Yude 9) Mutindu Yezu kudikulumusaka mpi bikaka nde Yehowa yandi mosi kumonisa pwelele lunungu, Yezu monisaka nde yandi vandaka na bikalulu ya mbote.

16, 17. (a) Inki mutindu Yezu monisaka lunungu ntangu yandi vandaka kulonga nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi? (b) Inki mutindu Yezu monisaka nde lunungu na yandi vandaka ti mawa?

¹⁶ Ya zole, Yezu monisaka lunungu na mutindu yandi vandaka kulonga nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi. Yezu vandaka kukabula-kabula ve. Nkutu yandi salaka ngolo sambu na kusolula ti bantu ya mintindu yonso, yo vanda bamvwama to bansukami. Kansi Bafarize vandaka kumona bansukami mpamba; bo vandaka kuvweza bo mpi kubinga bo nde, ʽam-ha’arèts, disongidila “bantu ya insi.” Yezu telaminaka ngolo kikalulu yina ya kukonda lunungu. Ntangu yandi vandaka kulonga bantu nsangu ya mbote—to ntangu yandi diaka ti bantu kisika mosi, disaka bo, belulaka bo, to  nkutu futumunaka bo—yandi monisaka lunungu ya Nzambi yina ke zolaka nde “bantu ya mitindu yonso” kuwa nsangu. *—1 Timoteo 2:4.

¹⁷ Ya tatu, lunungu ya Yezu vandaka kumonisa mawa ya ngolo. Yandi salaka bikesa ya ngolo sambu na kusadisa bantu ya masumu. (Matayo 9:11-13) Yandi vandaka ya kuyilama sambu na kusadisa bantu yina vandaka ve ti ngolo ya kuditanina. Mu mbandu, Yezu vukanaka ve ti bantwadisi ya mabundu sambu na kuvweza bantu yonso yina vandaka ve Bayuda. Na mawa yonso, yandi sadisaka, mpi longaka bantu yai, ata kisalu na yandi tadilaka ntete-ntete Bayuda. Yandi ndimaka na kusala kimangu sambu na kubelula mfumu mosi ya basoda ya Roma; yandi tubaka nde: “Mono me mona ve lukwikilu ya nene ya mutindu yai ata na muntu mosi na Izraele.”—Matayo 8:5-13.

18, 19. (a) Inki mutindu Yezu pesaka bankento lukumu? (b) Inki mutindu mbandu ya Yezu ke sadisa beto na kubakisa kuwakana yina kele na kati ya kikesa ti lunungu?

¹⁸ Diaka, Yezu vandaka ve kutadila bankento bonso bantu mingi ya ntangu na yandi. Kansi, yandi salaka mambu ya lunungu na kikesa yonso. Bayuda vandaka kumona bankento ya Samaria mvindu mutindu mosi ti bantu yina vandaka ve Bayuda. Ata mpidina, Yezu vandaka ve na keti-keti ya kulonga nkento ya Samaria na dibulu ya masa ya Sikare. Nkutu, Yezu kudimonisaka na mbala ya ntete nde yandi kele Mesia ya lusilu ntangu yandi vandaka kusolula ti nkento yai. (Yoane 4:6, 25, 26) Bafarize vandaka kutuba nde, yo ke lomba ve kulonga bankento Bansiku ya Nzambi, kansi Yezu lutisaka ntangu mingi mpi salaka bikesa mpenza sambu na kulonga bankento. (Luka 10:38-42) Ata bantu vandaka kutuba nde bo lenda ndima ve kimbangi ya bankento, Yezu pesaka bankento mingi lukumu ntangu yandi pesaka bo dibaku ya sipesiali ya kuvanda bantu ya ntete  ya kumona yandi na nima ya lufutumuku na yandi. Nkutu yandi songaka bo na kukwenda kuzabisa balongoki na yandi ya babakala diambu yai ya mfunu mingi mpenza!—Matayo 28:1-10.

¹⁹ Ya kieleka, Yezu monisaka lunungu na bantu ya makanda. Mbala mingi, yandi salaka yo ata luzingu na yandi vandaka na kigonsa. Mbandu ya Yezu ke sadisa beto na kubakisa nde, yo ke lombaka kuvanda kikesa sambu na kumonisa lunungu. Yo yina bo bingaka yandi “Ntambu ya dikanda ya Yuda.” (Kusonga 5:5) Kuvila ve nde ntambu kele kidimbu ya lunungu yina ke lombaka kikesa. Ntama mingi ve, Yezu ‘ta tula lunungu ya mingi diaka na nsi-ntoto’ ya mvimba.—Yezaya 42:4, NW.

20, 21. Na ntangu na beto, nki mutindu Ntotila yina kele Mesia ke tulaka lunungu na nsi-ntoto mpi na dibundu ya Bukristu?

²⁰ Banda Yezu kumaka Ntotila yina kele Mesia na 1914, yandi ke tulaka lunungu awa na ntoto. Nki mutindu? Yandi ke twadisaka kulungana ya mbikudulu na yandi yina kele na Matayo 24:14. Balongoki ya Yezu yina kele na ntoto ke longaka bantu ya bansi yonso kieleka ya Kimfumu ya Yehowa. Bonso Yezu, bo ke longaka kukonda kupona-pona mpi na lunungu yonso; bo ke sosaka kupesa bantu yonso—bana to bambuta, bamvwama to bansukami, babakala to bankento—dibaku ya kuzaba Yehowa, Nzambi ya lunungu.

²¹ Yezu ke tulaka mpi lunungu na dibundu ya Bukristu, yina yandi kele Mfumu. Mutindu bo bikulaka yo, yandi ke pesaka “bantu bonso makabu,” disongidila, Bakristu ya kwikama yina kele bankuluntu ya ke twadisaka dibundu. (Baefezo 4:8-12) Bakristu yai ke landaka mbandu ya Yezu Kristu mpi ke tulaka lunungu ntangu bo ke gungulaka mameme ya mbalu ya Nzambi. Bo ke vilaka ve nde Yezu ke zolaka nde bo sadila mameme na yandi mambu na lunungu yonso—kukonda kutala kisalu to kiyeka na bo na luzingu, to mambu ya nkaka ya kinsuni.

22. Inki mutindu Yehowa ke tadilaka mambu ya kukonda lunungu yina me fuluka na ntoto bubu yai, mpi yandi me pesaka Mwana na yandi kiyeka ya kusala nki?

²² Kansi na bilumbu ke kwisa, Yezu ta tula ngemba na nsi-ntoto  na mutindu mosi ya me salamaka ntete ve. Mambu ya kukonda lunungu me fulukaka na nsi-ntoto yai ya kubeba. Mambu ya kukonda lunungu mpenza ke salaka nde bana mingi ya fioti kufwa sambu na nzala, mingi-mingi sambu bantu ke bebisaka mbongo mpi ntangu mingi sambu na kusala minduki ya bitumba mpi kulungisa bampusa ya bantu yina ke zolaka kaka biese. Bamilio ya bantu yai lendaka kuzinga diaka mwa ntangu mingi, kansi bo ke fwa konso mvula sambu na mambu mingi ya kukonda lunungu; mambu yai yonso ke pesaka Yehowa makasi mpenza. Yo yina, yandi me pesaka Mwana na yandi mukumba ya kunwanisa ngidika yai yonso ya bima ya mbi mpi kumanisa kimakulu mambu yonso ya kukonda lunungu.—Kusonga 16:14, 16; 19:11-15.

23. Na nima ya Armagedoni, nki mutindu Kristu ta tula lunungu kimakulu?

²³ Kansi, lunungu ya Yehowa ke sukaka kaka ve na kufwa bantu ya mbi. Yandi me ponaka mpi Mwana na yandi sambu na kuyala bonso ‘Mfumu ya Ngemba.’ Na nima ya bitumba ya Armagedoni, luyalu ya Yezu ta tula ngemba na nsi-ntoto ya mvimba, mpi yandi ta yala na lunungu. (Yezaya 9:6, 7) Yezu ta vandaka na kiese ya kumanisa mambu yonso ya kukonda lunungu yina me natilaka bantu bampasi ya mingi. Yandi ta monisa lunungu ya kukuka ya Yehowa mvula na mvula. Yo yina, beto fwete landa mbandu ya lunungu ya Yehowa banda bubu yai. Bika beto tala mutindu beto lenda sala yo.