Inda koshikalimo

Jehova oye lyelye?

Jehova oye lyelye?

Enyamukulo lopaMbiibeli

 Jehova oye Kalunga kashili kOmbiibeli, Omushiti woinima aishe. (Ehololo 4:11) Abraham nosho yo Moses ova li have mu longele, ngaashi ashike Jesus. (Genesis 24:27; Exodus 15:1, 2; Johannes 20:17) Oku li Kalunga, ke fi ashike kovanhu vonhumba, ndele ‘okombada yedu alishe.’ — Epsalme 47:2.

 Jehova edina laKalunga le likalekelwa ngaashi la tumbulwa mOmbiibeli. (Exodus 3:15; Epsalme 83:1) Ola dja koshityalonga shOshiheberi osho tashi ti “okuningifa,” novahongwanhu vahapu ova popya kutya edina olo otali ti, “Oha ningifa.” Efatululo olo otali wapalele onghandangala yaJehova oyo ta dana e li Omushiti nOmuwanifi welalakano laye. (Jesaja 55:10, 11) Ombiibeli otai tu kwafele tu shiive Omunhu oo e lilwe po kedina Jehova, unene tuu oukwatya waye wa tongomana wohole. — Exodus 34:5-7; Lukas 6:35; 1 Johannes 4:8.

 Edina Jehova mOshiheberi ola fikama po meendada nhee יהוה (YHWH). Kaku shiivike lela kutya ola li hali tumbulwa naanaa ngahelipi mOshiheberi shonale. Ashike mEembiibeli dOshikwanyama donale, ola kala hali shangwa molupe eli, “Jehova.”

Omolwashike edina laKalunga lihe shiivike kutya ola li hali tumbulwa ngahelipi mOshiheberi shonale?

 Oshiheberi shonale osha li hashi shangwa shihe na oulitumbuli, nosha li hashi longifa ashike ouwedwa. Omuleshi wOshiheberi okwa li ta dulu okuweda po noupu oulitumbuli tava wapalele. Ashike, konima eshi Omishangwa dOshiheberi (“Etestamenti Likulu”) la pwa okushangwa, Ovajuda vamwe ova li va tambula ko ehongo loipupulu olo kutya osha puka okutumbula edina laKalunga lopaumwene. Ngeenge tava lesha mokule omushangwa oo u na edina laKalunga, ohave li pingene po nomautumbulilo ngaashi “Omwene” ile “Kalunga.” Momukokomoko womafelemido, ehongo olo loipupulu ola tandavela, nomokweendela ko kwefimbo onghedi omo edina la li hali tumbulwa oya ka kana. a

 Ovanhu vamwe ova itavela kutya edina laKalunga ola li hali tumbulwa “Yahweh,” ofimbo vamwe hava diladila kutya ohali tumbulwa meenghedi dimwe di lili. Omushangwatonywa wopEfuta La Fya ou na oshitukulwa shembo laLeviticus shOshiheberi osho sha toloka edina Iao. Ovashangi vOshigreka shopehovelo ova li yo have li tumbula Iae, Iabe, nosho yo Iaoue, ashike kape na oo ta dulu okukoleka kutya osho la li hali tumbulwa ngaho mOshiheberi shonale. b

Omitotolombo di na sha nedina laKalunga mOmbiibeli

 Omutotolombo: Omatoloko oo haa longifa “Jehova” okwa weda mo edina olo.

 Oshili: Oshitya shOshiheberi shedina laKalunga osho shi li meendada nhee osha holoka mo lwoikando 7 000 mOmbiibeli. c Omatoloko mahapu okwa pingena po owina edina laKalunga nedinafimaneko ngaashi “Omwene.”

 Omutotolombo: Kalunga Omunaenghono adishe ina pumbwa edina le likalekelwa.

 Oshili: Kalunga okwa nwefa mo ovashangi vOmbiibeli va longife edina laye oikando omayovi, nokwa lombwela ovalongeli vaye va kale tave lilongifa. (Jesaja 42:8; Joel 2:32; Malakia 3:16; Ovaroma 10:13) Ashike, Kalunga ota ka tokola ovaprofeti ovanaipupulu ovo hava kendabala okudimbwifa ovanhu edina laye. — Jeremia 23:27.

 Omutotolombo: Edina laKalunga oli na okukufwa mo mOmbiibeli opo ku shikulwe onghulunghedi yOshijuda.

 Oshili: Oshoshili kutya ovanongo vomishangwa vOshiijuda vamwe ova li va anya okulongifa edina laKalunga. Ashike nande ongaho, edina olo kava li ve li kufa mo mEembiibeli davo. Monghalo keshe, Jehova ina hala tu shikule eenghulunghedi dopanhu odo tadi kondjifafana neemhango daye. — Mateus 15:1-3.

 Omutotolombo: Edina laKalunga inali pumbwa okukala mOmbiibeli molwaashi onghedi omo la li hali tumbulwa mOshiheberi kai shiivike.

 Oshili: Okutomhafana kwa tya ngaho otaku ulike kutya Kalunga okwa teelela ovanhu vomalaka e lili noku lili va tumbule edina laye monghedi ya faafana. Ashike, Ombiibeli oya ulika kutya ovanhu ovo va li hava longele Kalunga monakudiwa, ovo va li hava popi omalaka e lili noku lili ova li hava tumbula omadina meenghedi da yoolokafana.

 Pashihopaenenwa, diladila shi na sha nomutokoli waIsrael, Josua. Ovakriste vomefelemudo lotete ovo va li hava popi Oshiheberi ova li hava tumbula edina laye Yehohshua, ofimbo ovo hava popi Oshigreka va li hava ti Iesous. Ombiibeli oya longifa etoloko lOshigreka ledina laJosua lOshiheberi, osho tashi ulike kutya Ovakriste ova shikula omukalo womadina oo e shiivike nawa melaka lavo. — Oilonga 7:45; Ovaheberi 4:8.

Ovanhu ova shikula efinamhango la faafana shi na sha nokutoloka edina laKalunga. Kakele kokutya edina laKalunga ohali tumbulwa ngahelipi, osho sha fimanenena oshosho kutya ola pumbwa okushunwa peenhele apeshe opo la li mOmbiibeli.

a O-New Catholic Encyclopedia, embo etivali, eti-14, epandja 883-884, oya ti: “Mokweendela ko kwefimbo konima youkwatwa, edina Yahweh ola ka talika ko la fimana neenghono, nola pingenwa po noitya ADONAI [Omwene] ile ELOHIM [Kalunga].”

b Opo u mone ouyelele muhapu, tala oshitukulwa sho 1, “Edina laKalunga mOmishangwa dOshiheberi,” mokambo Okalongifwambo kokukonakona Eendjovo daKalunga.

c Tala o-Theological Lexicon of the Old Testament, embo eti-2, epandja 523-524.