Бағзы заманнан бері түрлі ортадан шыққан адамдар Киелі жазбаларды ақиқаттың көзі деп білген. Қазір де сан миллиондаған адам сол кітаптың нұсқауларына сай өмір сүреді. Дегенмен Киелі жазбаларды бедел тұтпайтын, оған сенбейтін, “біздің кітап емес” деп санайтындар да бар. Ал сіз не дейсіз? Киелі жазбалардан ақиқатты таба аласыз ба?

Киелі жазбалар сенуге тұрарлық па, жоқ па — қалай анықтай аласыз? Бұл үшін өмірден бір мысал алайықшы: бір досыңыз көп жылдан бері сізге тек шындықты айтып келген болса, ол сіз үшін сенімді адам болады. Ал Киелі жазбалар осындай дос секілді үнемі шындықты айта ма? Бірнеше тұстарына тоқталып өтейік.

Жаманын жасырмаған жазушылар

Киелі жазбаларды жазған кісілер өте шыншыл болған. Тіпті өз қателері мен сүрінген шақтарын ашық айтқан. Солардың бірі — Жүніс пайғамбар. Ол бірде Құдайды тыңдамай қойғанын жасырмады (Жүніс 1:1—3). Ол тіпті кітабын Құдайдың оны жазғыра айтқан сөздерімен аяқтайды. Ал өзінің абыройын көтеру үшін қалай түзелгенін айтып жатпады (Жүніс 4:1, 4, 10, 11). Жүніс сияқты Киелі жазбаларды жазған кісілердің барлығы да ақиқаттан аттамауға бекінген жандар болған.

Өмірге қажетті кеңестер

Ал Киелі жазбаларда өмірдегі жағдайларға қатысты пайдалы кеңестер бар ма? Әрине, бар. Мысалы, өзгелермен арақатынасымыздың тату-тәтті болуына мына кеңестер көмектеседі: “Барлық істе басқалар өздеріңе қалай істесін десеңдер, сендер де оларға солай істеңдер” (Матай 7:12). “Биязы жауап ашуды басар, Ауыр сөз ыза тудырар” (Нақыл сөздер 15:1). 2000 жыл бұрын жазылған Киелі жазбалардың кеңестері сол заманнан бергі құндылығын еш жоғалтқан жоқ.

 Тарихи туралығы

Киелі жазбаларда аталған жерлер мен адамдардың өмірде болғанын және ондағы сипатталған оқиғалардың растығын дәлелдейтін археологиялық қазбалар көптеп табылған. Мәселен, елеусіз көрінетін бір жайтқа қатысты табылған дәлелді алайықшы. Б. з. б. V ғасырда өмір сүрген Киелі кітап жазушысы Нехемия Иерусалимде тұрып жатқан тирліктердің (Тирден келген финикиялықтар) “қалаға балық пен әртүрлі заттар әкелгенін” жазған (Нехемия 13:16).

Осы сөздерді растайтын қандай да бір дерек-дәйек бар ма? Әлбетте, бар. Археологтар Израильден Финикия тауарларын тапқанына қарағанда, ежелде осы екі елдің арасында сауда-саттық қатынас орнаған. Оның үстіне, Иерусалимнен Жерорта теңізінде мекендейтін балықтың қалдықтары табылған. Археологтардың пайымдауынша, алыстағы жағалаудан ауланған бұл балықты саудагерлер алып келген. Бұл деректі зерттей келе, бір маман былай деді: “Нехемия 13:16-дағы тирліктердің Иерусалимге балық сатқаны жайлы сөздер шындыққа жанасады”.

Ғылыми туралығы

Киелі жазбалар — бірінші кезекте діни және тарихи кітап. Әйтсе де онда ғылыми тұрғыдан дәл айтылған мәлімет те жоқ емес. Бір дәлелін алайық.

Шамамен 3500 жыл бұрын Киелі жазбаларда жердің “ештеңесіз ілініп қойылғаны” жазылған (Әйүп 26:7). Бұл Жер планетасының “су бетінде қалықтап жүр” я “алып тасбақаның үстінде тұр” деген аңыз-әңгімелерге кереғар еді. Әйүп кітабы жазылғаннан 1100 жыл өткеннен кейін де, адамдар Жер шарының құр ауада тұруы мүмкін емес, оның астында тірегі болу керек деген ойда болды. Тек 1687 жылы, осыдан үш жүз жыл бұрын ғана, Исаак Ньютон тартылыс заңына қатысты еңбегін жарыққа шығарып, көзге көрінбейтін күштің Жерді өз орбитасында ұстап тұрғанын түсіндірді. Ғылымдағы бұл үлкен жетістік Киелі жазбаларда 3000-нан астам жыл бұрын жазылып қойылған сөздерді растады.