Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

KAIELA O KIXIKANU KIÂ | NOUÉ

A mu ‘Bhulula ni Sambuadi Dia Muthu’

A mu ‘Bhulula ni Sambuadi Dia Muthu’

NOUÉ ni muiji uê a bokona mu álaka ande dia ku mateka o ku noka. Xinganeka o muiji uoso mu álaka ni ku a muikina ku kimuikinu kia phéte, ni mátui tekenge mu kuívua o jibuia ja mvula ku thandu dia álaka, ni mabhuku a mu beta ku jimbandu ja álaka. O jibuia ja vudile kiavulu.

Kioso Noué kiai ni ku tala o muiji uê—o muhatu’ê ua fiiele ni an’ê kitatu ni ahatu’â—o muxima uê ua sangulukile kiavulu, iu ua sakidila Nzambi. Mu kithangana kieniókio kia bhonzele, Noué ua sangulukile mu ku mona kuila o muiji uê ua kexile kumoxi né mu álaka. Muéne ua kexile mu a langa mu álaka. Noué anga u samba kumoxi ni muiji uê mu ku sakidila Nzambi ni kuzuela ni dízui dia suína phala oso mu álaka a mu ivue kiambote.

Noué ua kexile ni kixikanu kia dikota. Mukonda dia kixikanu kia Noué, o Nzambi iê Jihova ua mu bhulula iu ua bhulula ué o muiji uê. (Jihebeleu 11:7) O kuila ka mesenene dingi ku kala ni kixikanu, kioso o mvula kia mateka o ku sonoka? Kana, ene eji bhindama o kídifua kiki phala ku dibhana ni ibhidi ieji kuíza ku pholo. Kiki kiene ué ki tena ku bhita mu izuua ietu ia bhonzo. Mukonda dia kiki, tua-nda di longa ihi i tu tena o ku di longa mu kixikanu kia Noué.

“MAKUINHI AUANA A IZUUA NI MAKUINHI AUANA A USUKU”

O mvula ia sonoka mu “makuinhi auana a izuua ni makuinhi auana a usuku.” (Dimatekenu 7:4, 11, 12) O menha a suluka ni ku banda katé ku milundu. Noué ua tenene ku mona kuila o Nzambi iê, Jihova, ua kexile mu londekesa o ku iuka kuê, mu ku zubha o kuiibha mu ngongo.

O Dilúvio dia zubha ni ku bhukumuka kuoso kua matekene ni ji-anju. Mu ku kaiela o ukexilu ua iibha ua Satanaji, saí ji-anju ja xile ‘o kididi kia a tokalele’ ku diulu, ni kuíza mu ixi phala ku kala ni ahatu ni ku vuala mazonda. (Juda 6; Dimatekenu 6:4) Sé phata Satanaji ua sangulukile kiavulu mu ku mona o ku bhukumuka ku di zala mu ngongo, mukonda o ku bhukumuka kuku, kua kexile mu xidisa o athu—o ibhangelu ia Jihova mu ixi.

Maji kioso o menha a dilúvio kia kexile mu banda ku milundu, o ji-anju ja iibha a di bhange mikutu ia nzumbi ia a vutuka ku diulu, phala ka kale dingi ni mikutu ia xitu. Ene a xisa o ahatu’â ni an’â kufuá mu menha a dilúvio, kumoxi ni athu oso mu ixi.

Tundé mu izuua ia Enoko, mu sambuadi dia hama ku dima, Jihova ua tangele kiá kuila muéne ueji buikisa o athu a bhukumuka mu ixi. (Dimatekenu 5:24; Juda 14, 15) Tundé o thembu iná, o athu a sulukile ni ku bhukumukina Nzambi, ku xidisa, ni ku izalesa o ixi ni ujibhangânga. Kindala ene akexile mufuá. O kuila Noué ni muiji ué a sangulukile mu ku mona o ku a buikisa?

Ka sangulukile! Nzambi iâ ia henda ka sangulukile ué. (Izekiiele 33:11) Jihova ua bhangele ioso phala ku bhulula mundu uavulu. Muéne ua tumine Enoko phala ku dimuna o athu ni ku tumina Noué ku tunga o álaka. Noué ni muiji uê a kalakala mu ku bhanga o álaka ia dikota mu mivu iavulu bhu pholo ia athu oso. Jihova ua tumina ué Noué ku bokela o athu oso mu ku kala ‘mujimbuidi ua maka a iuka.’ (2 Phetele 2:5) Kala kia bhangele Enoko, Noué ua dimuna o athu ku kibuikilu kia kiexile mu kuíza ku thandu dia athu oso mu ngongo. Maji kiebhi ene kia tambuijila o ngolokela? Jezú, ua mono ioso tundé ku diulu, mu ku bhita thembu ua zuela ia lungu ni athu mu izuua ia Noué, kuma: ‘Ka xikina o njimbu, katé dilúvio dia menha ki dia tula di dia a kungulula ene oso.’—Matesu 24:39.

Xinganeka kiebhi kia divuile Noué ni muiji uê mu 40 a izuua kioso Jihova kia jika o dibhitu dia álaka. Kioso o menha a mvula kia kexile mu sonoka ku thandu a álaka, o dinake dia athu akexile mu álaka a di bhakuile mu ku bhanga ima ia mukuá mu izuua ioso ia kexile mu álaka—ku di kuatekesa mudiâ, ku langa o dibhata diâ—o álaka, ni ku langa ué o iama ioso. Maji mu ku bhita thembu, o álaka ia teketa, akexile ku i takula ku menha. O álaka ia kexile mu kuenda! Ku thandu a menha, o álaka ia kexile mu banda ku thandu a milundu ni menha, álaka anga “i zanguka bhoxi.” (Dimatekenu 7:17) Kiki kia londekesa o kutena kua Nzambi Muteni-a-Ioso Jihova!

Noué ua sakidile kiavulu—ki mukonda ngó dia muéne ni muiji uê ku bhuluka, maji mukonda dia Jihova kulondekesa henda mu ku a tumina ku tangela o athu akexile ku kanga dia álaka ni kufuá. O athu akexile mu banza kuila, Jihova keji besoala Noué mu nguzu ia kexile mu bhanga mu ku tunga o álaka. Ene akexile mu londekesa ukumbu! Xinganeka—Noué nange ua kexile ni jiphange ni jindandu ja mukuá ja kexile ku muenhu ande dia dilúvio ku bhixila; maji ene ka bhana mátui mu ngolokela ia kexile mu bhana Noué, o muiji uê ngó kubhata. (Dimatekenu 5:30) Kioso kia kexile mu álaka, mu kididi kia kondama, ene a divu kiambote mu ku xinganeka mu nguzu ia bhangele mu ku dimuna o athu phala n’a bhuluke.

Jihova ka lunguluka tundé mu izuua ia Noué. (Malakiia 3:6) Jezú Kristu ua zuela kuila o izuua ietu ia difu kala o “izuua ia Noué.” (Matesu 24:37) O izuua ietu ia bhonzo kinene, mukonda kua kambe ngó, o mundu iú ua iibha a-nda u buikisa. Lelu, o jiselevende ja Nzambi, a mu dimuna ué o athu mu ku boka o njimbu iambote kua ió a mesena o kuívua. O kuila eie ua-nda bhana mátui mu njimbu ia mu boka ene? Se ua xikina kiá o kidi kia njimbu ki bhulula o mienhu, o kuila ua-nda kuatekesa ué mu ku tula o njimbu íii ku athu a mukuá? Noué ni muiji uê a xisa phangu phala etu oso lelu.

“A BHULUKA KU MENHA”

Kioso o álaka kiaia ni kuenda ku thandu a menha, o athu akexile mu álaka nange akexile mu kuívua o jibuia ja menha ku di beta ku álaka. O kuila Noué ua kexile ni uôma ua kuila o álaka ieji budika mukonda dia menha? Kana. O akua jiphata lelu ene ngó a kala ni uôma, maji Noué kexile mukua jiphata. O Bibidia i zuela: “Kiejila mu kuxikana, Noué. . . u tunga álaka.” (Jihebeleu 11:7) BKixikanu mu ihi? Jihova ua tele kikutu, kia ku bhulula Noué ni muiji uê. (Dimatekenu 6:18, 19) O kuila o muthu ua bhange o ngongo, o ixi ni ima ioso iala ku muenhu, keji tena ku langa o baluku mba o álaka? Ueji tena! Noué ua dielele kuila Jihova ueji kumbidila o Kikanenu kiê. Kienhiki muéne ni muiji uê “a bhuluka ku menha.”—1 Phetele 3:20.

Kia bhiti o 40 a izuua ni 40 a usuku, o mvula ia batuka. Mu kalendalu k’etu, o mvula ia batuka ku muvu ua 2370 A.K.K. Maji phala o muiji ua kexile mu álaka o maka ka bhuile luua. O álaka iezalele ni iama, ia kexile ku thandu a menha, ni ku thandu a milundu. (Dimatekenu 7:19, 20) Tu tena ku xinganeka Noué ku bhanga o kikalakalu kia dikota, kumoxi ni an’ê, Seme, Hame, ni Jafete kudisa o iama ioso, ku i zouesa ni ku langa o sauidi iâ. Mu kidi, Nzambi ua bokuesa o iama ioso ia mixitu ku álaka bhu kaxi ka Noué, ua tena ku a langa mu kithangana kia Dilúvio. *

Noué sé phata ua soneka kiambote o musoso uoso. O musoso u tu tangela o kizuua kia mateka o dilúvio ni kizuua kia batuka. O musoso u tu tangela uê kuila o dilúvio dia bhange 150 a izuua. Mu ku suka-ku, o menha a dilúvio a sosoloka. Saí kithangana, o álaka ia tula ku thandu dia “milundu ia Alalate” iala ku ixi ia Turquia. Kia bhiti nange mu mbeji ia Kasamanu kia muvu ua 2369 A.K.K. mu 73 a izuua ku pholo, ku mbeji ia Kanake, kiene ngó kia kexile mu moneka o milundu. Mu ku bhita mbeji jitatu, ku mbeji ia Katutu, Noué ua mateka o ku katula mbandu ia mabaia ia zambele nau o álaka. O kikalakalu kiê kia dikota, kiexile dibesá dia dikota kioso kia mono o mukengeji ia muanha ni kitembu o ku bokona mu álaka. Ande dia ku bhanga kiki, Noué ua kexile mu tonginina phala ku mona se bhu kanga kua ku kutile kiá phala ku tunda mu álaka. Muéne u tubhula kilombelombe, ki kuata kuila, kiia kiza, kiia kiza, nange ua kexile mu tula ku thandu dia álaka; anga Noué u tubhula diembe, maji diene di vutuka kua muéne mu álaka katé kia sange kididi kia ku tula o makanda mê.—Dimatekenu 7:24–8:13.

Noué muéne ua kexile ku pholo mu ubhezelu ua kidi ku muiji né muene mu ithangana ia bhonzo

O ima ia nzumbi iene ia kexile ku pholo phala Noué, o ima ia mukuá ndenge. Tu tena ku xinganeka o muiji ku diongeka izuua ioso phala ku samba kumoxi ni kuzuela ni Tata ia diulu ua kexile mu a langidila. Noué ua dielela kua Jihova mu ima ioso ia mesenene o ku bhanga. Né muéne kioso Noué ka tenene ku mona kuila o ixi ‘ki ia ku kutile luua’—mu ku bhita muvu umoxi ndenge mu álaka—muéne ka jikuile luua o dibhitu ni ku tubhuka bhu álaka. (Dimatekenu 8:14) Muéne ua kingila o kizuelu kia Jihova!

O atuameni ku muiji lelu, a tena ku di longa phangu ia dikota ku muthu iú ua fiiele. Muéne ua kexile mu belesela, ua sakamana, ni ku langa oso akexile bhu maku’ê. Maji ua kexile mu ta o vondadi ia Jihova Nzambi ku pholo dia ima ioso. Se tu kaiela o kixikanu kia Noué mu maukexilu enhá, tua-nda bheka mabesá ku athu oso u tua zolo.

“TUNDA KIÁ MU ÁLAKA”

Mu ku suka-ku, Jihova ua bhana o kitumu. Muéne uambela Noué: “Tunda kiá mu álaka,” ‘ni eie ni muhatu’ê, ni an’ê a mala, ni ahatu’â.’ Kienhiki, Noué ni muiji uê, ni iama ioso a tundu mu álaka. Kiebhi? O kuila a tundu ni ku di lundujula? Kana! O musoso u zuela kuila “ku miji iâ, iene ioso ia tundu bhu kanga dia álaka.” (Dimatekenu 8:15-19) Kioso kia tubhuka, ku bhuima kiambote ni ku tala o milundu ia makota ia Alalate, Noué ni muiji uê a mono kuila o ixi ia zelele kiavulu. O ujibhangânga, o ji-anju ja bhukumuka, mazonda ni athu oso a iibha, ka kexile-bhu dingi! * O athu akexile kiá ni kithangana kia ku bhanga ngó o mbote bhu pholo ia Nzambi.

Noué uejidile ihi ia tokalele o ku bhanga. Muéne ua mateka ni ubhezelu ua kidi. Ua tungu kalatódio, iu ua satela-ku iama, ia monene Nzambi kuila ia zele—ia bokuesa “sambuadi” dia ndumbe ni sambuadi dia akaji—anga u bhana sata ia kuoha kua Jihova. (Dimatekenu 7:2; 8:20) O kuila Jihova ua xikina o ubhezelu iú?

O Bibidia i tambuijila ni izuelu íii ia fuama: “[Jihova] anga uivua dizumba diambote.” O ndolo ia kexile mu divua Nzambi kioso o athu kia kexile mu ku izalesa o ngongo ni ujibhangânga, a u bhingana ni dizumba diambote dia ku mona muiji ua abhezi mu ixi akexile polondo phala ku kumbidila o vondadi iê. Jihova ka a jijidika ku kala athu a iuka. O velusu íii i suluka mu kuzuela: ‘Kuma ilunji ioso ia ixinganeku ia muthu, ia iibha tundé mu undenge uê.’ (Dimatekenu 8:21) Jihova ua londekesa henda ku athu.

Nzambi ua bhubhidile o mavu. Kioso Adá ni Eva kia bhukumukine, Nzambi ua bhubhidila o mavu mu kuila kueji bhonza kiavulu phala ku dima. O tata ia Noué, Lameke, muéne ua lukile o dijina dia Noué kua mon’ê—nange dilombolola “Dinhohenu,” mba “Kikuatekesu,” iu ua kanene kuila, mon’ê ueji bheka dinhohenu ku athu, ni ku mavu io bhubhidile kua Nzambi. Nange Noué ua sangulukile kiavulu kioso kia mono kuila ueji mona o ki kumbidilu kia kikanenu kiki, ni kuila o ixi ki ieji bhonza o ku i dima. Kienhiki kia bhangesa Noué ku mateka o ku dima o mavu!—Dimatekenu 3:17, 18; 5:28, 29; 9:20.

Noué ni muiji uê a tundu mu álaka ni ku kala ku ixi ia zele

Mu kiki Jihova ua bhana itumu kua Noué phala ku a endesa ku mienhu iâ—kala o ku kamba ku jibha ni kudia o manhinga. Nzambi ua te ué kikutu ni athu, mu ku kanena kuila nuka dingi ueji bheka dilúvio dieji jibha athu oso mu ixi. Phala kulondekesa kuila muéne ueji kumbidila ni kikanenu kia bhange, ua bhana kijimbuete kimoxi—o hongolo. Katé ni lelu, o hongolo i tu mona, i tu lembalesa o kikanenu kia bhange Jihova ku athu.—Dimatekenu 9:1-17.

Kienhiki, se o musoso ua Noué uexile ua makutu, ki kueji moneka dingi hongolo. Maji Noué ua kexile muene ku muenhu, maji ua tale ué hadi iavulu. Mukonda mu izuua ienioió o athu akexile mu kola muenhu, o diiala diodio dia fiiele ua tokalele ku kolokota dingi mu 350 a mivu, maji o mivu ioio ia mu bhekela ndolo iavulu. Muéne ua tele kituxi kia dikota mu kúnua kiavulu, maji o kituxi kiki, kia di bandekesa dingi kioso o mulaul’ê, Kanana, kia tele kituxi kia betele dingi o kota—kituxi kia bheka ibhidi iavulu ku muiji ua Kanana. Noué ua suluka ni ku kola muenhu mu mivu iavulu iu ua mono o mbutu iê ku bua mu kituxi mu izuua ia Nimilodi. Maji, Noué ua mono ué mon’ê Seme ku bhanga phangu ia kixikanu ku muiji uê.—Dimatekenu 9:21-28; 10:8-11; 11:1-11.

Kala kia bhange Noué, tua tokala ku kolokota, sumbala ni ibhidi iavulu. Kioso athu a mukuá, a bhanga poko ku Nzambi ia kidi mba a dituna o ku mu sidivila, tua tokala ku kolokota kala kia bhangele Noué. Jihova u bhana valolo iavulu kia mona o ku kolokota kuetu sumbala ni ibhidi iavulu. Kala kiambe Jezú Kristu, “uoso-phe u kolokota katé bhu dizubhilu, muène uà bhuluka.”—Matesu 24:13.

^ kax. 17 Saí athu a banza kuila Nzambi, ua lange o iama mu ku a ta mu kilu kia zongo, mukonda dia kiki, o iama keji bhinga kudia kuavulu. Ki kale se kiene kia bhange Nzambi mba kana, muéne ua kumbidila o kizuelu kiê kia ku langa ni ku bhulula oso akexile mu álaka.

^ kax. 22 O ima ioso ia kexile mu Jaludim ia Edene ki i kexile-bhu dingi mukonda dia menha a dilúvio. Se kiki kiene muene kia bhiti, o jixelube ja kexile mu langidila o dibhitu dia jaludim a vutuka ku diulu, a zubha o kikalakalu kiá, kia 1600 a mivu.—Dimatekenu 3:22-24.