Ku bokona mu madisá

O Nzumbi Ikola Kima Kyahi?

O Nzumbi Ikola Kima Kyahi?

O Bibidia i tambuijila

 O nzumbi ikola, o kutena kwa Nzambi, yene o nguzu ya mwene. (Mikeya 3:8; Luka 1:35) Nzambi utumikisa o nzumbi yé mba nguzu mu kididi kyosokyoso phala kubhanga o vondadi yê.—Jisálamu 104:30; 139:7.

 Mu Bibidya, o kizwelu “nzumbi” kyatundu mu dimi dya Hebalayiku ruʹach ni mu dimi dya Ngeleku pneuʹma. Muveji javulu, o izwelu yiyi ilombolola o nguzu ya Nzambi, mba nzumbi ikola. (Dimatekenu 1:2) Maji o Bibidya we itumbula o izwelu yiyi phala kulombolola ima yengi:

  •   Kubhwima.—Habakuke 2:19; Dijingunwinu 13:15.

  •   Kithembwe.—Dimatekenu 8:1; Nzwá 3:8.

  •   O mwenyu mba nguzu yala nayu o athu mba yama.—Jobe 34:14, 15.

  •   Ukexilu wala nawu o muthu.—Dyalwilu 14:24.

  •   Athu kitutena kwamona, mukifika Nzambi ni jianju.—1 Jisobha 22:21; Nzwá 4:24.

 O izwelu yoso yiyi ilombolola kima athu muxitu katena kukimona, atena ngo kumona o ibhangelu yaima yiyi. Kyene we kimoxi, o nzumbi ya Nzambi, “kala kibhita ni kithembwe, kanamuthu utena kuimona ni mesu mba kwikwata. Maji yene yala ni nguzu yavulu.”—An Expository Dictionary of New Testament Words, by W.  E. Vine (Dicionário Expositivo de Palavras do Novo Testamento).

 O Bibidya itumbula we o nzumbi ikola ya Nzambi mu izwelu kala “lukwaku” lwa Nzambi mba “milembu” ya Nzambi (Jisálamu 8:3; 19:1; Luka 11:20; sokesa ni Matesu 12:28.) O kalupindelu utena kubhanga o kikalakalu kyê ni maku ni milembu yê. Kyene we kimoxi, o nzumbi ya Nzambi yatena kubhanga o ima yiyi:

O nzumbi ikola kimuthu kana

 Mukutumbula o nzumbi ya Nzambi mu izwelu kala “lukwaku” lwa Nzambi “milembu,” mba “kubhwima,” o Bibidya yamulondekesa kwila o nzumbi ikola kimuthu. (Makatukilu 15:8, 10) O maku akalupindelu katena kukalakala se o mutwe ni mukutu we kana; kyene we kimoxi, o nzumbi ikola ya Nzambi ikalakala ngo kala kyandala Nzambi. (Luka 11:13) O Bibidya we isokesa o nzumbi ya Nzambi ni menya. Yiyi yalungu we ni kixikanu ni kwijiya. Yoso yiyi ilondekesa kwila o nzumbi ikola kimuthu kana.—Izaya 44:3; Ikalakalu ya jipoxolo 6:5; 2 Kolindu 6:6.

 O Bibidya itutangela o dijina dya Jihova Nzambi ni dya monê Jezú Kidistu; maji mu Bibidya kimwale dijina dya nzumbi ikola. (Izaya 42:8; Luka 1:31) Xitevá amujibha mukonda dya kukala Kidistá. Ande dyakufwa wamono kudyulu kisumwa, mwene wamono-mu ngo athu kiyadi kamono athu kitatu kana ngo. O Bibidya yamba kiki: “Muène-phe wezala ni Nzumbi Ikôla, u tonginina mu dyulu anga u mona o kubenya kwa Nzambi. Wa mono we ni Jezú wemana ku madilu ma Nzambi.” (Ikalakalu ya jipoxolo 7:55) O nzumbi ikola kwexile o kutena kwa Nzambi kwabhangesa Xitevá kumona o kisumwa kyokyo.

Ilongesu yamakutu yalungu ni nzumbi ikola

 Kilongesu kyamakutu: O “Nzumbi,” mba nzumbi ikola muthu watokala mu Tilindade kala kyosoneke mu divulu dya 1 Nzwá 5:7, 8 mu Bibidya ya Rei James.

 Kilongesu kyakidi: Mu Bibidya Rei James, mu divulu dya 1 Nzwá 5:7, 8 atemu o izwelu yiyi: “Mu dyulu: Ni Tata, ni Dyambu, ni Nzumbi Ikôla; Ene kitatu kyá a di bhanga umoxi. Kitatu we kya bhana umbangi mu ngongo.” Maji o atokwexi amono kwila o izwelu yiyi kaisonekene kwala poxolo Nzwá kifwa o izwelu yiyi kiitokala mu Bibidya. O mulongexi ngana Bruce M. Metzger wasoneka kiki: “O izwelu yiyi izwelu yamakutu, kiitokala kukala mu Novo Testamento.”—A Textual Commentary on the Greek New Testament (Comentário Textual sobre o Novo Testamento Grego)

 Kilongesu kyamakutu: O Bibidya itumbula o nzumbi ikola kala muthu, yiyi polova yakwila yene muthu mwene.

 Kilongesu kyakidi: O Mikanda Ikola sayi ithangana itumbula o nzumbi ikola kala muthu kidi, maji kiki kikilondekesa kwila o nzumbi ikola muthu kana. Mukonda o Bibidya itumbula we o unjimu, o kalunga ni kituxi kala muthu. (Jisabhu 1:20; Loma 5:17, 21) Mukifika, exi o unjimu wala ni “ibhangelu” ni “ana,” o kituxi exi kibhomba, kijibha, kyala ni lwimbi.—Matesu 11:19; Luka 7:35; Loma 7:8, 11.

 Kyene we kimoxi, kyoso poxolo Nzwá kyabhitulula o izwelu ya Jezú, mwene watumbula o nzumbi ikola kala muthu, mwene wixi o nzumbi ikola “mukwatekexi” (paraclete) weji bhana polova, weji kwendesa, weji zwela, weji kwivwa, weji kwambela, weji jingisa ni kukatula. Mwene watumbula izwelu ilondekesa kwila yene diyala mukuzwela yalungu ni “mukwatekexi” yó. (Nzwá 16:7-15) Mwene wabhange kiki mukonda mu dimi dya Ngeleku o kizwelu “mukwatekexi” (pa·raʹkle·tos) kizwelu kiki kyatokala kudiyala ni kwila mukonda dya ijila ya ngalamatica ya Ngeleku aitumbula kala muthu. Kyoso Nzwá kya zwela yalungu ni nzumbi ikola mukutumbula o kizwelu pneuʹma, mwene watumbula kizwelu kikilondekesa se diyala mba muhatu.—Nzwá 14:16, 17, nwt.

 Kilongesu kyamakutu: O batizu mu dijina dya nzumbi ikola ilombolola kwila yene muthu mwene.

 Kilongesu kyakidi: Sayi ithangana o Bibidya itumbula o kizwelu “dijina” phala kulombolola kutena mba ungana. (Matendelelu 18:5, 19-22; Estele 8:10) Kiki kyadifwangana ni kizwelu mu dimi dya Kingileji kwila “nganda kuta mu kaleya mu dijina dya kitumu.” Maji kiki kikilombolola kwila o kitumu muthu kana ngana. O muthu a mu batizala “mu dijina dya” nzumbi ikola uxikina o kutena kwala naku o nzumbi ikola, uxikina we o kididi kya nzumbi ikola mu kukumbidila o vondadi ya Nzambi.—Matesu 28:19.

 Kilongesu kyamakutu: O jipoxolo ja Jezú ni maxibulu me akamukwa axikinine kwila o nzumbi ikola muthu.

 Kilongesu kyakidi: Kikyene kizwela o Bibidya, newe o misoso. O divulu Encyclopædia Britannica dyambe kiki: “O kilongesu kya kwila o Nzumbi Ikola Muthu wengi ni unzambi . . . Kyatundu mu Concílio de Constantinopla mu muvu wa 381 ano Domini mba muvu wa ngana.” Kiki kyabhiti 250 jamivu tunde kyoso kyafu o poxolo yasukinaku.