ခီ​ဆူ​ ​တၢ်​ဂ့ၢ်​မိၢ်​ပှၢ်

ခီပတာ်ဆူ တၢ်အိၣ်လၢအပူၤ

တၢ်​မၤလိ ၁၄

အဝဲ​ဒိးန့ၢ်​ဘၣ် တၢ်​မၤလိ​လၢ ဘၣ်ဃး​ဒီး​တၢ်​သးကညီၤ

အဝဲ​ဒိးန့ၢ်​ဘၣ် တၢ်​မၤလိ​လၢ ဘၣ်ဃး​ဒီး​တၢ်​သးကညီၤ

၁. ဝံ​ယိၤနါ အ​တၢ်​လဲၤတၢ်​က့ၤ​တဘျီ​အံၤ မၤ​အသး​ဒ်လဲၣ်, ဒီး​ဖဲ​ဝံ​ယိၤနါ​လဲၤတၢ်​အခါ အဝဲ​က​တူၢ်ဘၣ်​ဝဲ​ဒ်လဲၣ်.

ဝံ​ယိၤနါ​က​ဘၣ်​လဲၤတၢ်​အါန့ၢ် အ​မံးလာ် ၅၀၀ အဃိ​က​တံာ်တာ်​ဝဲ တလါ​ဃၣ်ဃၣ်​န့ၣ်​လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ အဝဲ​အိၣ်ဒီး​တၢ်​ဆၢကတီၢ် ဒ်သိး​က​ဆိကမိၣ်​ထံ​က့ၤ တၢ်ဂ့ၢ်​လၢ​အ​ဟဲကဲထီၣ်​အသး​ဒီး​အီၤ​န့ၣ်​လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဆိ​ကတၢၢ်​န့ၣ် အဝဲ​ဘၣ်​ဆၢတဲာ်​ဝဲ​လၢ က​လဲၤဝဲ​လၢ​ကျဲ​ဖဲလဲၣ်​တဘိ​လဲၣ်န့ၣ်​လီၤ. မ့ၢ်​လဲၤဝဲ​ကျဲ​လၢ အ​တုၤ​ချ့​တဘိ​န့ၣ် က​ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်​ဘၣ်​ဝဲ တၢ်​လၢ​အ​လီၤဘၣ်ယိၣ်​လီၤ. ဒီး​မ့ၢ်​လဲၤဝဲ​ကျဲ​လၢ အယံၤ​တဘိ​န့ၣ် တၢ်​ဘၣ်ယိၣ်​အလီၢ်​တအိၣ်​လၢ​အဂီၢ်​ဘၣ်. ဝံ​ယိၤနါ မ့ၢ်​ဃုထၢ​ဝဲ​ကျဲ တဘိ​ဂ့ၤ​တဘိ​ဂ့ၤ​ဘၣ်ဆၣ် အဝဲ​က​ဘၣ်​လဲၤ​ခီဂာ်ဝဲ ထံကီၢ်​ဒီး​ကစၢၢ်​ကလိ​တၢ်လူၢ်​တၢ်တြီၤ​န့ၣ်​လီၤ. ဖျါ​လၢ​ဝံ​ယိၤနါ က​ဘၣ်​လဲၤ​တရံးဝဲ​စူၤရံ မဲးမုၢ်ခိၣ် ဒီး​ဘၣ်​ခီဂာ်ဝဲ​ထံကျိ​အါဘိ ဒ်သိး​ဒီး​ထံကျိ​ဖရၤသး​န့ၣ်​လီၤ. ဒီး​ဖဲ​အဝဲ​က​ဘၣ်​လဲၤ​ခီ​ဝဲ စူၤရံ​အ​ဝ့ၢ်ဖိ​ဒီး​သဝီ​တဖၣ်​မ့ၢ်ဂ့ၤ မ့းစပတၤမံ​မ့ၢ်ဂ့ၤ အၤၡူၢ်​မ့ၢ်ဂ့ၤ​အဆၢ​ကတီၢ် အဝဲ​က​ဘၣ်​မံ​တ့ၢ်​လၢ ပှၤလၢ​အ​တ​သ့ၣ်ညါ​ဝဲ​တဖၣ်​အဟံၣ်​ပူၤ​န့ၣ်​လီၤ. ဒ်​တၢ်​ဆၢကတီၢ် လဲၤ​ပူၤကွံာ်​တသီ​ဘၣ်​တသီ ဒီး​ဒ်​ဝံ​ယိၤနါ​ခါထီၣ်ဝဲ​အ​ခီၣ်​ဆူညါ တခါ​ဘၣ်​တခါ​အသိး​န့ၣ် အ​တၢ်​သူၣ်ကိၢ်​သးဂီၤ​ဒံး​ယံာ်​ဒံး​အါထီၣ်​ဝဲ​လီၤ.

၂. ယဟိဝၤ​ယွၤ သိၣ်လိ​ဝံ​ယိၤနါ လၢ​အ​က​ဘၣ်​တူၢ်လိာ်ဝဲ တၢ်မနုၤ​လဲၣ်.

တဘျီ​အံၤဒု ဝံ​ယိၤနါ​သ့ၣ်ညါ​ဝဲ​လၢ အဝဲ​ဃၣ်ကဒါ​က့ၤ​အသး​လၢ​အလီၢ်​ခံ ဒ်သိး​အ​က​ဃ့ၢ်​ဟးဆှဲး အ​မူဒါ​အဂီၢ် တ​သ့​လၢၤဘၣ်. လၢညါ​န့ၣ် အဝဲ​မၤဝဲ​ဒ်​န့ၣ် ဝံၤ​တဘျီလံ. တၢ်​မၤလိ​လၢညါ​တခါ​န့ၣ် ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ ဒုးလီၤ​ဝဲ​ကလံၤမုၢ်​လၢ​ပီၣ်လဲၣ်​ပူၤ ဒီး​ရဲၣ်​လီၤ​ကျဲၤလီၤ​ဝဲ​လၢ ညၣ်​ဖးဒိၣ်​တဘ့ၣ် က​ယူၢ်လီၤ​ကွံာ်​အီၤ​လီၤ. တၢ်​ဆၢကတီၢ်​ပူၤကွံာ် သၢသီ​ဝံၤ​အလီၢ်​ခံ​န့ၣ် ညၣ်​ဖးဒိၣ်​တဘ့ၣ်​ဘှိးထီၣ်ကွံာ်​အီၤ​လၢ ပီၣ်လဲၣ်​အ​ကၢၢ်​ကပၤ​လီၤ. မ့ၢ်​လၢ​ယဟိဝၤ​ယွၤ သိၣ်က့ၤ​သီက့ၤ​အီၤ​လၢ တၢ်​သူၣ်စူၤ​သးစူၤ​ပူၤ​အဃိ ဝံ​ယိၤနါ​အ​တၢ်ဆီၣ်​လီၤသး​ဒီး အ​တၢ်​ဒိကနၣ်​န့ၣ် အါထီၣ်​ဝဲ​လီၤ.—ယိၤနါ အဆၢဒိၣ် ၁,.

၃. ယဟိဝၤ​ယွၤ ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​တၢ်ဂ့ၤ​တၢ်ဝါ​လၢ ဝံ​ယိၤနါ​အ​ဖီခိၣ်​လၢ​ကျဲ​ဒ်လဲၣ်, ဒီး​တၢ်​သံကွၢ်​အိၣ်​ထီၣ်ဝဲ​ဒ်လဲၣ်.

ဖဲ​ယဟိဝၤ​ယွၤ မၢ​ဝံ​ယိၤနါ လဲၤဝဲ​ဆူ ဝ့ၢ်နံၤနဝ့ ခံ​ဘျီတဘျီ​အခါ အဝဲ​ဒိကနၣ်​ဝဲ ဒီး​စးထီၣ်​လဲၤဝဲ​ဆူ မုၢ်ထီၣ်တခီ​လီၤ. (ဖး ယိၤနါ ၃:၁-၃ တက့ၢ်.) ဒ်လဲၣ်​ဂ့ၤ​ဒ်လဲၣ်​ဂ့ၤ ဖဲ​ယဟိဝၤ​ယွၤ သိၣ်က့ၤ​သီက့ၤ ဝံ​ယိၤနါ​ဝံၤ​အလီၢ်​ခံ​န့ၣ် မ့ၢ်​အဝဲ​ဆီတလဲ အ​တၢ်​ပာ်သူၣ်​ပာ်သး လၢာ်​လၢာ်​ဆ့ဆ့​ဧါ. အဒိ ယဟိဝၤ​ယွၤ ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ တၢ်​သးကညီၤ​လၢ ဝံ​ယိၤနါ​အ​ဖီခိၣ်, မၤ​ပူၤဖျဲး​အီၤ​ဒ်သိး အ​သု​တ​လီၤ​အုး​သံ​လၢ ထံ​အ​ဖီလာ်​တဂ့ၤ​အဂီၢ်, တ​စံၣ်ညီၣ်​အီၤ​လၢ အ​ပူထီၣ်တၢ်​အဃိ​ဘၣ်, ဒီး​ဟ့ၣ်​အီၤ​တၢ်ခွဲး​တၢ်ယာ် ခံ​ဘျီတဘျီ​လၢ က​ဖီၣ်ထီၣ်​က့ၤ​မူဒါ လၢ​အ​လီၤ​ဘၣ်​အီၤ​န့ၣ်​လီၤ. ဖဲ​ဝံ​ယိၤနါ ထံၣ်ဘၣ်​ဝဲ​ကစၢ်​ယွၤ အ​တၢ်မၤဂ့ၤ​သ့ၣ်​တဖၣ်​အံၤ​ဝံၤ​အလီၢ်​ခံ မ့ၢ်​အဝဲ​ဂုာ်ကျဲးစၢး ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​တၢ်​သးကညီၤ​လၢ ပှၤဂၤ​အ​ဖီခိၣ်​စ့ၢ်ကီး​ဧါ. ပှၤ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဖိ​လၢ အ​တလၢ​တ​ပှဲၤ​န့ၣ် က​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​တၢ်​သးကညီၤ လၢ​ပှၤဂၤ​အ​ဖီခိၣ်​အဂီၢ် တမ့ၢ်​တၢ်​လၢ​အညီ​ဝဲ​ဘၣ်. ဒ်သိး​ပ​မၤလိ​န့ၢ်​တၢ်​လၢ ဝံ​ယိၤနါ​အ​အိၣ်​က​သ့​အဂီၢ် ခဲအံၤ ပ​က​သမံသမိး​ကွၢ် အ​တၢ်​ဂံၢ်စၢ်​ဘါစၢ်​တဖၣ်​လီၤ.

တၢ်​စံၣ်ညီၣ်​အ​ကစီၣ် ဒီး​တၢ်​ဟဲကဲထီၣ်​အသး​လၢ တၢ်​တ​ဆိကမိၣ်​အ​ပူၤ

၄, ၅. ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ ယဟိဝၤ​ယွၤ ကိးဝဲ​ဝ့ၢ်နံၤနဝ့​လၢ “ဝ့ၢ်​ဖးဒိၣ်​တဖျၢၣ်” လဲၣ်, တၢ်ဂ့ၢ်​အဝဲအံၤ​န့ၣ် သိၣ်လိ​ပှၤလၢ ကစၢ်​ယွၤ​မ့ၢ်​ပှၤ​ဒ်လဲၣ်​တဂၤ​လဲၣ်.

ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ ဝ့ၢ်နံၤနဝ့​တဖျၢၣ်​အံၤ မ့ၢ်​ဝ့ၢ်​လၢ​အရ့ဒိၣ်​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ​အဂီၢ်​လဲၣ်န့ၣ် ဝံ​ယိၤနါ​တ​နၢ်ပၢၢ်​ဝဲ​ဘၣ်. ပ​ဖးဘၣ်​လၢ– “နံၤနဝ့​မ့ၢ်​ဝ့ၢ်​ဖးဒိၣ်​တဖျၢၣ်​လၢ ကစၢ်​အမဲာ်​ညါ” လီၤ. (ယိၤနါ ၃:၃) လၢ​လံာ်ယိၤနါ​အ​ပူၤ​န့ၣ် ယဟိဝၤ​ယွၤ ကိးဝဲ​နံၤနဝ့​လၢ “ဝ့ၢ်​ဖးဒိၣ်​တဖျၢၣ်” န့ၣ်​အိၣ်ဝဲ​သၢ​ဘျီလီၤ. (ယိၤနါ ၁:၂; ၃:၂; ၄:၁၁) ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ ယဟိဝၤ​ယွၤ ပာ်ပနီၣ်​ဝဲ​နံၤနဝ့​လၢ ဝ့ၢ်​ဖးဒိၣ်​တဖျၢၣ် မ့တမ့ၢ် ဝ့ၢ်​လၢ​အရ့ဒိၣ်​တဖျၢၣ်​လဲၣ်.

နံၤနဝ့​မ့ၢ်​ဝ့ၢ်​လၢပျၢၤ​တဖျၢၣ်​လၢ စီၤနံးမရိး တ့ထီၣ်​ဝဲ​ဖဲ​ထံလုၢ်ဘၢ​တၢ်​ဝံၤ အလီၢ်​ခံ​န့ၣ်​လီၤ. ဒီး​ဝ့ၢ်နံၤနဝ့ မ့ၢ်​ဝ့ၢ်​ဖးဒိၣ်​ဖးလဲၢ်​တဖျၢၣ် လၢ​အ​လီၤဘီ​လီၤမုၢ်​လီၤ. တကးဒံးဘၣ် ဖျါ​လၢ​ဝ့ၢ်​လၢ​အဂုၤ​အဂၤ​တနီၤ​န့ၣ် အိၣ်ဝဲ​လၢ နံၤနဝ့​အ​တၢ်ပၢ​အ​ဖီလာ်​န့ၣ်​လီၤ. ဒ်သိး​ပှၤ​တဂၤ​က​ခီဂာ်​နံၤနဝ့, စးထီၣ်​လၢ​အခိၣ်​ဒီး တုၤ​လီၤ​လၢ​အခံ​အဂီၢ်​န့ၣ် က​ဘၣ်​ဟးဝဲ​သၢသီ​ကျဲ​န့ၣ်​လီၤ. (၁ မိၤ. ၁၀:၁၁; ယိၤနါ ၃:၃) ဝ့ၢ်နံၤနဝ့​န့ၣ် အိၣ်ဒီး​တၢ်လုၢ်ဟံၣ်​လီၤဘီ​လီၤမုၢ်, ဝ့ၢ်ခိၣ်ဒူ​လၢ​အ​ကျၢၤ တကးဒံးဘၣ် အိၣ်ဒီး​တၢ်သူၣ်ထီၣ်​လၢ​အဂၤ​တဖၣ်​လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​သနာ်က့ ယဟိဝၤ​ယွၤ တ​ပာ်ပနီၣ်​ဝဲ​ဝ့ၢ်နံၤနဝ့ ဒ်​ဝ့ၢ်​လၢ​အရ့ဒိၣ်​တဖျၢၣ်​လၢ တၢ်​သ့ၣ်​တဖၣ်​အံၤ​အဃိ​ဘၣ်. တၢ်​အရ့ဒိၣ်​လၢ ကစၢ်​ယွၤ​အဂီၢ်​န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ​ပှၤကညီ​လီၤ. ဖဲ​န့ၣ်​အဆၢ​ကတီၢ် ပှၤကညီ​အ​နီၣ်ဂံၢ်​လၢ​ဝ့ၢ်နံၤနဝ့​အ​ပူၤ​န့ၣ် အိၣ်​အါန့ၢ်ဒံး ဝ့ၢ်​လၢ​အဂၤ​တဖၣ်​န့ၣ်​လီၤ. ပှၤဝ့ၢ်ဖိ​တဖၣ် အၢဝဲ​သီ​ဝဲ​ဘၣ်ဆၣ် ယဟိဝၤ​ယွၤ သူၣ်အိၣ်​သးအိၣ်​ဒံး​အဝဲသ့ၣ်​လီၤ. ယဟိဝၤ​ယွၤ အဲၣ်​အဝဲသ့ၣ် တဂၤ​စုာ်စုာ်​ဒီး​မုၢ်လၢ်ဝဲ​လၢ အဝဲသ့ၣ်​က​ပီၢ်ယၢ်​လီၤ​က့ၤ​အသး​န့ၣ်​လီၤ. ဒီး​ကစၢ်​ယွၤ အဲၣ်ဒိး​ထံၣ်​စ့ၢ်ကီး​ဝဲ​လၢ အဝဲသ့ၣ်​က​မၤ​တၢ်တီ​တၢ်လိၤ​န့ၣ်​လီၤ.

ဝံ​ယိၤနါ ထံၣ်ဘၣ်​ဝဲ​လၢ ဝ့ၢ်နံၤနဝ့ မ့ၢ်​ဝ့ၢ်​ဖးဒိၣ်​တဖျၢၣ်​လၢ​အ​ပှဲၤဝဲ​ဒီး​တၢ်အၢ​တၢ်သီ

၆. (က) ဖဲ​ဝံ​ယိၤနါ လဲၤ​တုၤလၢ ဝ့ၢ်နံၤနဝ့​အခါ ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ အ​တၢ်ပျံၤ​တၢ်ဖုး​က​အါထီၣ်​ဝဲ​လဲၣ်. (ကွၢ်​စ့ၢ်ကီး တၢ်ဂ့ၢ်​အဘျဲၣ်​တက့ၢ်.) (ခ) ဖဲ​ဝံ​ယိၤနါ စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်​လၢ ဝ့ၢ်နံၤနဝ့​အ​ပူၤ​အခါ ပ​ထံၣ်ဘၣ်​လၢ အဝဲ​အိၣ်ဒီး​တၢ်ဂ့ၤ​တၢ်ဝါ​မနုၤ​တဖၣ်​လဲၣ်.

ဖဲ​ဝံ​ယိၤနါ လဲၤ​တုၤလၢ​ဝ့ၢ်နံၤနဝ့​အခါ ပှၤဝ့ၢ်ဖိ​အ​နီၣ်ဂံၢ်​အိၣ်​အါန့ၢ်ဒံး ၁၂၀,၀၀၀ အဃိ ဘၣ်​သ့ၣ်​သ့ၣ်​အဝဲ​က​ပျံၤတၢ် ဒိၣ်န့ၢ်​ဒံး​လၢညါ​န့ၣ်​လီၤ. * ဖဲ​အဝဲ​လဲၤ​တုၤလၢ ဝ့ၢ်နံၤနဝ့​အခါ ဘၣ်​ဟး​ဒံး​လၢ ဝ့ၢ်​ပူၤ​ဒီတနံၤ​ညါ ဒ်သိး​က​ဃုထံၣ်န့ၢ်​တၢ်လီၢ်​လၢ ပှၤ​ဂီၢ်မုၢ်​အိၣ်ဝဲ​အါအါ​ဂီၢ်​ဂီၢ်​အလီၢ်​န့ၣ်​လီၤ. ဘၣ်​သ့ၣ်​သ့ၣ် အဝဲ​က​ဟး​ဃုဝဲ တၢ်လီၢ်​လၢ​အကြၢး​အဘၣ် လၢ​က​စးထီၣ်​စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်​အဂီၢ်​လီၤ. အဝဲ​က​ဘၣ်​ကတိၤ​တၢ်​ဒီး ရ့လိာ်​အသး​ဒီး ပှၤဝ့ၢ်ဖိ​တဖၣ်​အံၤ​ဒ်လဲၣ်. မ့ၢ်​ဝံ​ယိၤနါ မၤလိ​ပှၤအၤၡူၢ်​ဖိ အကျိာ်​ဒီး​ကတိၤ​ဝဲ​ဘၣ်​စ့ၢ်ကီး​ဧါ. မ့တမ့ၢ်​ဘၣ်​န့ၣ် မ့ၢ်​ယဟိဝၤ​ယွၤ မၤစၢၤ​အီၤ​ဒ်သိး အဝဲ​တဲ​ပှၤအၤၡူၢ်​ဖိ​အကျိာ်​ကဘၣ်ဝဲ​တဘျီဃီ​ဧါ. ပ​တ​သ့ၣ်ညါ​ဘၣ်. ဘၣ်​သ့ၣ်​သ့ၣ် ဖဲ​ဝံ​ယိၤနါ ဘိးဘၣ်​သ့ၣ်ညါ​ဝဲ​တၢ်ကစီၣ်​လၢ ဧ့ၤဘြံၤ​ကျိာ်​အခါ ပှၤ​တဂၤဂၤ​က​ကျိာ်ထံ​န့ၢ်​အီၤ​ဒ်သိး ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​တဖၣ်​က​နၢ်ပၢၢ်​ဝဲ​အဂီၢ်​လီၤ. ဒ်လဲၣ်​ဂ့ၤ​ဒ်လဲၣ်​ဂ့ၤ ဝံ​ယိၤနါ စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ် ယိယိ​ဖိ​ဒီး​စံး​ဝဲ​လိၤလိၤ​လၢ– “အိၣ်ဒံး​အနံၤ​လွံၢ်​ဆံ​ဒီး နံၤနဝ့​က​ဘၣ်​တၢ်မၤ​ဟးဂီၤ​ကွံာ်​အီၤ​လီၤ.” (ယိၤနါ ၃:၄) အဝဲ​ကတိၤ​တၢ်​လၢ တၢ်သးဒူ​အ​ပူၤ​ဒီး စံး​ဝံၤ​စံး​က့ၤဝဲ​ဒ်အံၤ တဘျုး​ဘျီ​ညါ​လီၤ. ဝံ​ယိၤနါ​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​တၢ်သးဒူ ဒီး​တၢ်နာ်​လၢ​အဂၢၢ်​ကျၢၤ ခီဖျိ​လၢ အဝဲ​မၤဝဲ​ဒ်အံၤ​အဃိ​လီၤ. ခရံာ်ဖိ​လၢ​မုၢ်မဆါ​တနံၤ​အံၤ ကြၢး​အိၣ်ဒီး​တၢ်ဂ့ၤ​တၢ်ဝါ​တဖၣ်​အံၤ သပှၢ်​ကတၢၢ်​န့ၣ်​လီၤ.

ဝံ​ယိၤနါ စံၣ်တဲၤ​တဲၤ​လီၤ တၢ်​စံၣ်ညီၣ်​အ​ကစီၣ်​ယိယိ​ဖိ

၇, ၈. (က) ဖဲ​ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​တဖၣ် နၢ်ဟူ​ဘၣ်​ဝဲ​တၢ်ကစီၣ်​လၢ ဝံ​ယိၤနါ​အ​အိၣ်​အခါ အဝဲသ့ၣ်​မၤဝဲ​ဒ်လဲၣ်. (ခ) ဖဲ​နံၤနဝ့​အ​စီၤပၤ နၢ်ဟူ​ဘၣ်​ဝဲ​တၢ်​စံၣ်ညီၣ်​အ​ကစီၣ်​လၢ​ဝံ​ယိၤနါ တဲဆိ​ပာ်ဝဲ​အခါ အဝဲ​မၤဝဲ​ဒ်လဲၣ်.

ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​တဖၣ် ပာ်သူၣ်​ပာ်သး​ဝဲ ဝံ​ယိၤနါ​အ​တၢ်ကစီၣ်​န့ၣ်​လီၤ. ဝံ​ယိၤနါ က​ဆိၣ်​ကမိၣ်​ဝဲလၢ ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​တဖၣ် က​သးပှံၢ်​ထီၣ်​အီၤ​ဒီး က​မၤ​အီၤ​ဖး​ဆါ​ညါ. ဘၣ်ဆၣ် ဒ်​အဝဲ​ဆိကမိၣ်​ပာ်စၢၤ​ဝဲ​အသိး​န့ၣ် တ​ဟဲကဲထီၣ်​အသး​ဒ်​န့ၣ်​ဘၣ်. ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​တဖၣ် ဒိကနၣ်​ဝဲ​ဝံ​ယိၤနါ အ​တၢ်ကတိၤ​လီၤ. အ​တၢ်ကစီၣ်​န့ၣ်​ရၤလီၤ​အသး​ချ့ချ့ ဒ်​မ့ၣ်အူ​လဲး​အီၣ်​ဝဲ သ့ၣ်​ပှၢ်​အသိး​န့ၣ်​လီၤ. တယံာ်တမီၢ်​န့ၣ် ပှၤဝ့ၢ်ဖိ​ခဲလၢာ်​ကတိၤ​သကိး​ဝဲ ဘၣ်ဃး​ဒီး​တၢ်​စံၣ်ညီၣ်​အ​ကစီၣ်​လၢ ဝံ​ယိၤနါ​တဲဆိ​ပာ်ဝဲ​လီၤ. (ဖး ယိၤနါ ၃:၅ တက့ၢ်.) ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​တဖၣ်​န့ၣ် ဖှီၣ်​မ့ၢ်ဂ့ၤ​ကဲဒိၣ်​မ့ၢ်ဂ့ၤ, ပိာ်​မုာ်​ဂ့ၤ​ပိာ်ခွါ​ဂ့ၤ, သးပှၢ်​မ့ၢ်ဂ့ၤ​ဖိသၣ်​မ့ၢ်ဂ့ၤ ပီၢ်ယၢ်​လီၤ​က့ၤ​အသး ဒီး​ဒုၣ်​တၢ်အီၣ်​တၢ်အီ​ကိးဂၤ​ဒဲး​လီၤ. တယံာ်တမီၢ်​န့ၣ် တၢ်မၤ​အသး​တဖၣ်​အံၤ ဟူထီၣ်သါလီၤ တုၤလၢ​နံၤနဝ့ၤ​အ​စီၤပၤ​အ​နၢ်​ပူၤ​စ့ၢ်ကီး​လီၤ.

ဒ်သိး​ဝံ​ယိၤနါ စံၣ်တဲၤ​တဲလီၤ​တၢ်​လၢ ဝ့ၢ်နံၤနဝ့​ပူၤ​က​ဘူၣ်​အဂီၢ် အဝဲ​လိၣ်ဘၣ်​တၢ်သးဒူ​ဒီး​တၢ်နာ်​လီၤ

နံၤနဝ့​အ​စီၤပၤ​စ့ၢ်ကီး ဖဲ​နၢ်ဟူ​ဘၣ်​ဝဲ ဝံ​ယိၤနါ​အ​တၢ်​ဟ့ၣ်ပလီၢ်​အခါ အဝဲ​ဆီတလဲ​အ​တၢ်​ပာ်သူၣ်​ပာ်သး ဒီး​ပီၢ်ယၢ်​လီၤ​က့ၤ​အသး​လီၤ. မ့ၢ်​လၢ​အဝဲ​ပျံၤဝဲ ကစၢ်​ယွၤ​အဃိ ဂဲၤဆၢထၢၣ်​ဝဲ​လၢ အလီၢ်​ပစိာ်, ဘ့ၣ်လီၤ​ကွံာ်​စီၤပၤ​အကူ​အသိး, ကူထီၣ်​သိးထီၣ်​တၢ်​ဒ် ထံဖိ​ကီၢ်ဖိ​တဖၣ်​ကူဝဲသိးဝဲ​အသိး ဒီး “ဆ့ၣ်နီၤ​ဝဲ​လၢ ဖၣ်ဆါ​အကျါ” န့ၣ်​လီၤ. တကးဒံးဘၣ် စီၤပၤ​ဒီး “အ​ပဒိၣ်​ဖးဒိၣ်​တဖၣ်” န့ၣ်​ထုးထီၣ်​တၢ်သိၣ်​တၢ်သီ​လၢ အ​ပှၤ​ထံဖိ​ကီၢ်ဖိ​တဖၣ် က​ဘၣ်​ဒုၣ်​တၢ်အီၣ်​တၢ်အီ​န့ၣ်​လီၤ. ဒီး​စီၤပၤ​မၤလိာ်​အထံ​ဖိ​ကီၢ်ဖိ လၢ​က​ကူထီၣ်​သိးထီၣ်​ဝဲ ထၢၣ်​သွ့​ကိးဂၤ​ဒဲး​ဃုာ်ဒီး​အဝဲသ့ၣ် အ​ဆၣ်ဖိ​ကီၢ်ဖိ​တဖၣ်​ဒၣ်လဲာ်​န့ၣ်​လီၤ. * လၢ​တၢ်ဆီၣ်​လီၤသး​အ​ပူၤ စီၤပၤ​အၢၣ်လီၤ​ဝဲ​လၢ အထံ​ဖိ​ကီၢ်ဖိ​တဖၣ် မၤ​တၢ်အၢ​တၢ်သီ ဒီး​အဲၣ်တၢ်​မၤဆူၣ်​မၤစိး​န့ၣ်​လီၤ. မ့ၢ်​လၢ​အထံ​ဖိ​ကီၢ်ဖိ ပီၢ်ယၢ်​လီၤ​က့ၤ​အသး​အဃိ စီၤပၤ​မုၢ်လၢ်ဝဲ​လၢ ကစၢ်​ယွၤ​လၢ​အမ့ၢ်​အတီ​တဂၤ​အံၤ က​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​တၢ်​သးကညီၤ လၢ​အဝဲသ့ၣ်​အ​ဖီခိၣ်​လီၤ. စီၤပၤ​စံး​ဝဲ​လၢ– “ဘၣ်​တဘၣ်​ယွၤ​က . . . ဃၣ်ကွံာ်​အသး​လၢ အသး​ကဲၤထီၣ်, ဒ်သိး​ပ​သု​တ​တုၤလၢ တၢ်​ဟးဂီၤ​တဂ့ၤ” အဂီၢ်​လီၤ.—ယိၤနါ ၃:၆-၉.

၉. ဘၣ်ဃး​ဒီး​ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​န့ၣ် ပှၤ​ဃု​သ့ၣ်ညါ​တၢ်ဖိ​တနီၤ သးဒ့ဒီ​ဝဲ​လၢ တၢ်ဂ့ၢ်​မနုၤ​အ​ဖီခိၣ်​လဲၣ်, ဒီး​ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ အဝဲသ့ၣ်​အ​တၢ်​သးဒ့ဒီ​န့ၣ် ကမၣ်​ဝဲ​လဲၣ်.

မ့ၢ်​လၢ​ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​တဖၣ် ပီၢ်ယၢ်​လီၤ​က့ၤ​အသး တဘျီဃီ​အဃိ ပှၤ​ဃု​သ့ၣ်ညါ​တၢ်ဖိ​တနီၤ အသး​ဒ့ဒီ​ဝဲ​လီၤ. ဒ်လဲၣ်​ဂ့ၤ​ဒ်လဲၣ်​ဂ့ၤ ပှၤ​ကူၣ်ဘၣ်​ကူၣ်သ့​လၢ လံာ်စီဆှံ​တ​ကပၤ ထံၣ်ဝဲ​လၢ​ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ ပီၢ်ယၢ်​လီၤ​က့ၤ​အသး​တဘျီဃီ​န့ၣ် မ့ၢ်​တၢ်​လၢ​အ​လီၤပလိာ်​လိာ်အသး​ဒီး ပှၤ​လၢၤ​ပျၢၤ​တဖၣ်​အ​တၢ်​ပာ်သူၣ်​ပာ်သး ဒီး​လုၢ်လၢ်​ဖဲ​န့ၣ်​အဆၢ​ကတီၢ်​လီၤ. တကးဒံးဘၣ် လၢခံ​န့ၣ် ယ့ၣ်ၡူး​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​န့ၢ်​ပှၤလၢ ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​တဖၣ်​န့ၣ် ပီၢ်ယၢ်​လီၤ​က့ၤ​သး​အ​နီၢ်ကီၢ်​အဃိ ပ​သးဒ့ဒီ​အလီၢ်​တအိၣ်​ဘၣ်. (ဖး မးသဲ ၁၂:၄၁ တက့ၢ်.) ဖဲ​ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​တဖၣ် ပီၢ်ယၢ်​လီၤ​က့ၤ​အသး​အဆၢ​ကတီၢ် ယ့ၣ်ၡူး​အိၣ်​လၢ​မူခိၣ်​ဒီး ထံၣ်ဝဲ​တၢ်မၤ​အသး​သ့ၣ်​တဖၣ်​အံၤ​လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၈:၅၇, ၅၈) ပ​မ့ၢ်​တဲ​တီတီ​န့ၣ် ပှၤလၢ​အအၢ​သံ​သိ​တဂၤ​ဒၣ်လဲာ် က​ပီၢ်ယၢ်​လီၤ​က့ၤ​အသး​ဧါ တ​ပီၢ်ယၢ်​လီၤ​က့ၤ​အသး​ဧါ ပ​တဲ​တဘၣ်​ဘၣ်. ထဲ​ယဟိဝၤ​ယွၤ​တဂၤဧိၤ​န့ၣ် သ့ၣ်ညါ​ဝဲ​ပှၤဂၤ အ​တၢ်​ပာ်သူၣ်​ပာ်သး​န့ၣ်​လီၤ.

ကစၢ်​ယွၤ​အိၣ်ဒီး​တၢ်​သးကညီၤ မ့မ့ၢ်​ပှၤ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဖိ​န့ၣ် ဖီၣ်ဃံး​တၢ်သိၣ်​တၢ်သီ

၁၀, ၁၁. (က) ဖဲ​ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​တဖၣ် ပီၢ်ယၢ်​လီၤ​က့ၤ​သး​အခါ ယဟိဝၤ​ယွၤ မၤဝဲ​ဒ်လဲၣ်. (ခ) ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ ပ​တဲ​သ့​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ အ​တၢ်​စံၣ်ညီၣ်​န့ၣ်​တီဝဲ​လိၤဝဲ​လဲၣ်.

၁၀ ဖဲ​ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​တဖၣ် ပီၢ်ယၢ်​လီၤ​က့ၤ​အသး​အခါ​န့ၣ် ယဟိဝၤ​ယွၤ မၤဝဲ​ဒ်လဲၣ်. လၢခံ​န့ၣ် ဝံ​ယိၤနါ​ကွဲးဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​လၢ– “ကစၢ်​ယွၤ​ထံၣ်တၢ်​လၢ အဝဲသ့ၣ်​မၤဝဲ, ထံၣ်ဝဲ​လၢ​အဝဲသ့ၣ်​ညိကွံာ်​အသး​လၢ အကျဲ​အအၢ​အသီ​န့ၣ်​လီၤ. အန့ၣ်​ဒီး​အဝဲ​လဲလိာ်​ကွံာ်​အ​တၢ်​ပာ်လီၤ​အသး ဒီး​တ​စံၣ်ညီၣ်​ဘၣ်​အဝဲသ့ၣ် ဒ်​အ​စံးတ့ၢ်​လၢ က​မၤဝဲ​အသိး​န့ၣ်​ဘၣ်.”—ယိၤနါ ၃:၁၀, ခ့ခါစှီၤကျိာ်.

၁၁ မ့မ့ၢ်​ဒ်​န့ၣ်​န့ၣ် ယဟိဝၤ​ယွၤ​ဆၢတဲာ်​ဝဲ​လၢ က​စံၣ်ညီၣ်​ဝဲ​ဝ့ၢ်နံၤနဝ့​န့ၣ် ကမၣ်​ဝဲ​ဧါ. တ​ကမၣ်​ဝဲ​ဘၣ်. လံာ်စီဆှံ​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်ဝဲ​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ အ​တၢ်​စံၣ်ညီၣ်​တီ​န့ၣ် လၢ​ဝဲ​ပှဲၤဝဲ​လီၤ. (ဖး ၅ မိၤၡ့ ၃၂:၄ တက့ၢ်.) လၢ​တယံာ်တမီၢ်​အတီၢ်ပူၤ​န့ၣ် ယဟိဝၤ​ယွၤ အ​တၢ်​သးဒိၣ်​ထီၣ်​ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​န့ၣ် ခုၣ်လီၤ​ကွံာ်ဝဲ ဒ်​ထံ​ခုၣ်​ကိၣ်​လိၣ်​အသိး​လီၤ. ခီဖျိ​လၢ ကစၢ်​ယွၤ​ထံၣ်ဘၣ်​ဝဲ ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​တဖၣ်​ဆီတလဲ အ​တၢ်​ပာ်သူၣ်​ပာ်သး​အဃိ တ​စံၣ်ညီၣ်​အဝဲသ့ၣ်​လၢၤဘၣ်. ဒီး​ယဟိဝၤ​ယွၤ ဆၢတဲာ်​လီၤအသး​လၢ က​ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​တၢ်​သးကညီၤ လၢ​အဝဲသ့ၣ်​အ​ဖီခိၣ်​န့ၣ်​လီၤ.

၁၂, ၁၃. (က) ယဟိဝၤ​ယွၤ ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​တၢ်​သူၣ်စူၤ​သးစူၤ ဒီး​တၢ်​သးကညီၤ​လၢ​ကျဲ​ဒ်လဲၣ်. (ခ) ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ တၢ်​လၢ​ဝံ​ယိၤနါ တဲဆိ​ပာ်စၢၤ​ဝဲ​န့ၣ် တ​ကမၣ်​ဝဲ​လဲၣ်.

၁၂ တၢ်ဘူၣ်​တၢ်ဘါ​ခိၣ်နၢ် အ​တၢ်​သိၣ်လိ​တဖၣ် ဒုး​ဆိကမိၣ်​ပှၤ​ဂီၢ်မုၢ်​လၢ ကစၢ်​ယွၤ​န့ၣ်​တအိၣ်​ဒီး​တၢ်​သးကညီၤ ဒီး​ဖီၣ်ဃံးဝဲ​တၢ်သိၣ်​တၢ်သီ​န့ၣ်​လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယဟိဝၤ​ယွၤ တမ့ၢ်​ပှၤ​ဒ်​န့ၣ်​ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်​အလီၢ် ယဟိဝၤ​ယွၤ အိၣ်ဒီး​တၢ်​သူၣ်စူၤ​သးစူၤ, တၢ်ဆီၣ်​လီၤသး​ဒီး​တၢ်​သးကညီၤ​လီၤ. ဖဲ​ကစၢ်​ယွၤ ပာ်လီၤ​အသး​လၢ က​စံၣ်ညီၣ်​ပှၤအၢ​အခါ​န့ၣ် အဝဲ​သူဝဲ​အခ့အပှၤ​ဒ်သိး က​ဟ့ၣ်ပလီၢ်​ဆိ​အဝဲသ့ၣ်​အဂီၢ်​လီၤ. ယဟိဝၤ​ယွၤ သးအိၣ်ဝဲ​လၢ​ပှၤအၢ​ပှၤသီ က​ပီၢ်ယၢ်​လီၤ​က့ၤ​အသး ဒီး​ဃၣ်လိၤ​ထီၣ်​က့ၤ​အကျဲ ဒ်​ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​တဖၣ်​အသိး​န့ၣ်​လီၤ. (ဃ့း. ၃၃:၁၁) ယဟိဝၤ​ယွၤ စံး​ဘၣ်​ဝံ​ယံးရမံယၤ​လၢ– “တဘျီ​ဂ့ၤ, တဘျီ​ဂ့ၤ​ယ​မ့ၢ်​စံး​လၢ​ယ​က​ထဲး​ထီၣ်​ကွံာ်, မၤ​လီၤပှီၢ်, မ့တမ့ၢ်​မၤ​ဟးဂီၤ​ပှၤတကလုာ်​ဂ့ၤ​တ​ကလုာ်​ဂ့ၤ​မ့ၢ်ဂ့ၤ, ဘီမုၢ်​တဘ့ၣ်ဂ့ၤ​တဘ့ၣ်ဂ့ၤ​မ့ၢ်ဂ့ၤ, ဘၣ်ဆၣ်​ဒီး, ပှၤ​ကလုာ်​အဝဲ​န့ၣ်​မ့ၢ်​ဃၣ်ကွံာ်​အသး​လၢ​တၢ်အၢ​တၢ်သီ​ဒီး, ယ​တ​မၤတၢ်​လၢ​ယ​စံးတ့ၢ်​လၢ ယ​က​မၤ​အီၤ​န့ၣ်​ဘၣ်.”—ယံး. ၁၈:၇, ၈, ခ့ခါစှီၤကျိာ်.

ကစၢ်​ယွၤ သးအိၣ်ဝဲ​လၢ ပှၤအၢ​ပှၤသီ​တဖၣ် က​ဃၣ်လိၤ​ထီၣ်​က့ၤ​အကျဲ ဒ်​ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​တဖၣ်​အသိး

၁၃ ဒ်​ဝံ​ယိၤနါ တဲဆိ​ပာ်စၢၤ​ဝဲ​အသိး​န့ၣ် ကမၣ်​ဝဲ​ဧါ. တ​ကမၣ်​ဘၣ်. ခီဖျိ​လၢ အ​တၢ်စံးပာ်​န့ၣ် ကဲထီၣ်​တၢ်​ဟ့ၣ်ပလီၢ်​လၢ အဝဲသ့ၣ်​အဂီၢ်​လီၤ. ကစၢ်​ယွၤ​ဟ့ၣ်ပလီၢ် ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ မ့ၢ်​လၢ​အဝဲသ့ၣ် မၤ​တၢ်အၢ​တၢ်သီ​အဃိ​လီၤ. ဖဲ​ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​တဖၣ် နၢ်ဟူ​ဘၣ်​တၢ်​ဟ့ၣ်ပလီၢ်​အခါ​န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ပီၢ်ယၢ်​လီၤ​က့ၤ​အသး တဘျီဃီ​လီၤ. ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​တဖၣ် မ့ၢ်​ဆဲး​မၤဒံး​တၢ်အၢ​တၢ်သီ​န့ၣ် ကစၢ်​ယွၤ က​စံၣ်ညီၣ်​အဝဲသ့ၣ် ဒ်​အဝဲ​တဲ​ပာ်စၢၤ​ဝဲ​အသိး​လီၤ. ဒီး​လၢခံ​န့ၣ် ကစၢ်​ယွၤ​စံၣ်ညီၣ် ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​တဖၣ် သပှၢ်​ကတၢၢ်​န့ၣ်​လီၤ.—ဖါ. ၂:၁၃-၁၅.

၁၄. ဖဲ​ယဟိဝၤ​ယွၤ ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​တၢ်​သးကညီၤ လၢ​ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​တဖၣ်​အ​ဖီခိၣ်​အခါ ဝံ​ယိၤနါ​အသး​မၤ​အသး​ဒ်လဲၣ်.

၁၄ ခီဖျိ​လၢ ကစၢ်​ယွၤ​တ​စံၣ်ညီၣ် ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​အဃိ ဝံ​ယိၤနါ​အသး​မၤ​အသး​ဒ်လဲၣ်. ပ​ဖးဘၣ်​လၢ– “စီၤ​ယိၤနါ​အ​သူၣ်ကိၢ်​အသး​ဂီၤ​ဒိၣ်မး, ဒီး​အသး​ထီၣ်ဝဲ​လီၤ.” (ယိၤနါ ၄:၁) တကးဒံးဘၣ် ဖဲ​ဝံ​ယိၤနါ ဃ့​ဘါ​ထုကဖၣ်​ဝဲ​အခါ​န့ၣ် ဖျါ​လၢ​အဝဲ​သိၣ်​ဝဲ သ့တၢ်လၢာ်​ကစၢ်​ယွၤ​န့ၣ်​လီၤ. ဝံ​ယိၤနါ အဲၣ်ဒိးစံးဝဲ​လၢ အဝဲ​မ့ၢ်​အိၣ်တ့ၢ်​လၢ​အ​နီၢ်ကစၢ်​အထံ​ကီၢ်​န့ၣ် က​ဂ့ၤဒိၣ်​ဝဲ​လီၤ. ဒီး​ဝံ​ယိၤနါ​စံး​ဝဲ​လၢ​အ​ခီၣ်ထံး​လံၤ​လံၤ​န့ၣ် အဝဲ​သ့ၣ်ညါ​ပာ်စၢၤ​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ တ​စံၣ်ညီၣ်​ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​ဘၣ်. တကးဒံးဘၣ် အဝဲ​တဲဘၣ်​ကစၢ်​ယွၤ​လၢ ယ​ဃ့ၢ်ကွံာ်​ဆူ ဝ့ၢ်​တၢ်ၡံၣ်​န့ၣ် မ့ၢ်​လၢ​ယ​သ့ၣ်ညါ​ပာ်စၢၤ​လၢ န​က​မၤ​ဒ်​န့ၣ်​အဃိ​လီၤ. ဒီး​ဖဲ​အဝဲ​ဃ့​ဘါ​ထုက​ဖၣ်​ဝဲ​အခါ​န့ၣ် ဃ့ဝဲ​လၢ​အ​က​သံ ဒီး​စံး​ဝဲ​လၢ ယ​သံ​န့ၣ်​ဂ့ၤန့ၢ်​ယ​အိၣ်မူ​တက့ၢ်​လီၤ.—ဖး ယိၤနါ ၄:၂, ၃ တက့ၢ်.

၁၅. (က) ဝံ​ယိၤနါ သးဘၣ်ဒိ​ဒီး​သးဒိၣ်​ထီၣ်​တၢ်​လၢ တၢ်ဂ့ၢ်​မနုၤ​အဃိ​လဲၣ်. (ခ) ဖဲ​ယဟိဝၤ​ယွၤ အ​ဝံ​သူၣ်ကိၢ်​သးဂီၤ​အခါ ကစၢ်​ရ့​ဒီး​အီၤ​ဒ်လဲၣ်.

၁၅ ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ ဝံ​ယိၤနါ အသး​ဟးဂီၤ​ဝဲ​လဲၣ်. ပ​တ​သ့ၣ်ညါ​တၢ်အိၣ်​လၢ ဝံ​ယိၤနါ​အသး​ပူၤ ခဲလၢာ်​ခဲဆ့​ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပ​သ့ၣ်ညါ​လၢ ဝံ​ယိၤနါ ရၤလီၤ​တၢ်ကစီၣ်​လီၤပျံၤ​လီၤဖုး​လၢ ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​တဖၣ် က​ဘၣ်​တၢ်​စံၣ်ညီၣ်​အဝဲသ့ၣ်​န့ၣ်​လီၤ. အဝဲသ့ၣ်​နာ်ဝဲ ဝံ​ယိၤနါ အ​တၢ်ကစီၣ်​အံၤ​လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဒ်​ဝံ​ယိၤနါ တဲဝဲ​အသိး​န့ၣ် တ​ဟဲကဲထီၣ်​အသး​ဘၣ်. မ့ၢ်​ဝံ​ယိၤနါ ဘၣ်ယိၣ်​ဝဲ​လၢ ပှၤ​က​တဲ​ဟးဂီၤ​အီၤ​ဧါ မ့တမ့ၢ် ဘၣ်ယိၣ်​ဝဲ​လၢ ပှၤ​က​တဲ​အီၤ​လၢ​အမ့ၢ် ဝံ​အဘျၣ်​ဧါ. ဒ်လဲၣ်​ဂ့ၤ​ဒ်လဲၣ်​ဂ့ၤ ဖဲ​ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​တဖၣ် ပီၢ်ယၢ်​လီၤ​က့ၤ​သး ဒီး​ယဟိဝၤ​ယွၤ ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​တၢ်​သးကညီၤ လၢ​အဝဲသ့ၣ်​အ​ဖီခိၣ်​အခါ​န့ၣ် ဝံ​ယိၤနါ အသး​တ​မုာ်ဝဲ​နီ​တစဲး​ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်​အလီၢ် အဝဲ​သူၣ်ဒိၣ်​သးဖျိး​ထီၣ်​တၢ်, သးကညီၤ​လီၤ​က့ၤ​အသး ဒီး​တူၢ်ဘၣ်​ဝဲ​လၢ အ​မံၤ​အသၣ်​က​ဟးဂီၤ​ဝဲ​လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​သနာ်က့ ယဟိဝၤ​ယွၤ လၢ​အ​အိၣ်ဒီး​တၢ်​သးကညီၤ​တဂၤ​အံၤ ကွၢ်ဝဲ​လၢ​အ​ဝံ​အ​တၢ်ဂ့ၤ​တၢ်ဝါ​တ​ကပၤ​လီၤ. ဝံ​ယိၤနါ ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​တၢ်​တ​ပာ်ကဲ​ယဟိဝၤ​ယွၤ ဘၣ်ဆၣ် ကစၢ်​တ​စံၣ်ညီၣ်​အီၤ​ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်​အလီၢ် ကစၢ်​ယွၤ​သံကွၢ်​အီၤ တၢ်​သံကွၢ်​ယိယိ​ဖိ​တဖျၢၣ်​လၢ တၢ်​သူၣ်စူၤ​သးစူၤ​အ​ပူၤ​လီၤ. ကစၢ်​ယွၤ​စံး​ဘၣ်​အီၤ​လၢ– “န​သးထီၣ်​န့ၣ်​ဂ့ၤ​စ့ၢ်ကီး​ဧါ.” (ယိၤနါ ၄:၄) မ့ၢ်​ဝံ​ယိၤနါ စံးဆၢ​က့ၤ​ကစၢ်​ယွၤ​ဧါ. ပ​တထံၣ်​ဘၣ် အ​တၢ်​စံးဆၢ​လၢ​လံာ်စီဆှံ​အ​ပူၤ​ဘၣ်.

၁၆. တဘျီတခီၣ်​န့ၣ် ဘၣ်​သ့ၣ်​သ့ၣ် ပ​တၢ်ထံၣ်​တ​လီၤပလိာ်​ဒီး ကစၢ်​ယွၤ​အ​တၢ်ထံၣ်​လၢ​ကျဲ​ဒ်လဲၣ်, ဒီး​ပ​မၤလိ​န့ၢ် တၢ်​လၢ​ဝံ​ယိၤနါ အ​အိၣ်​ဒ်လဲၣ်.

၁၆ ဝံ​ယိၤနါ အ​တၢ်​ပာ်သူၣ်​ပာ်သး​အိၣ်​ဒ်အံၤ​န့ၣ် ညီဝဲ​လၢ​ပ​က​စံၣ်ညီၣ်​အီၤ​လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပ​ကြၢး​သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်​က့ၤ​လၢ ပ​မ့ၢ်​ပှၤ​ဟီၣ်ခိၣ်​ဖိ​လၢ​အ​တလၢ​တ​ပှဲၤ​အဃိ အါ​ဘျီ​န့ၣ် ပ​တၢ်ထံၣ်​တ​လီၤပလိာ်​လိာ်အသး ဒီး​ယဟိဝၤ​ယွၤ​အ​တၢ်ထံၣ်​ဘၣ်. အဒိ ပှၤ​တနီၤနီၤ​ဆိကမိၣ်​ဝဲ​လၢ ဒ်သိး​တၢ်​လၢ​အ​လီၤသူၣ်အုးသးအုး သု​တ​ကဲထီၣ်​တဂ့ၤ​အဂီၢ် ကစၢ်​ယွၤ​ကြၢး​တြီဆၢဝဲ​လီၤ. ပှၤအဂၤ​တနီၤ ဆိကမိၣ်​ဝဲ​လၢ ကစၢ်​ယွၤ​ကြၢး​မၤ​ဟးဂီၤ​ကွံာ် ပှၤအၢ​ပှၤသီ​တဘျီဃီ​လီၤ. မ့မ့ၢ်​ပှၤအဂၤ​တနီၤ​န့ၣ် ဆိကမိၣ်​ဝဲ​လၢ ကစၢ်​ယွၤ​တ​ကြၢး​ဟ့ၣ်​အခွဲး​လၢ မုၣ်ကီၤလံၢ်​အ​တၢ်ပၢ​က​အိၣ်ဝဲ​ယံာ်​ထဲ​အံၤ​ညါ​ဘၣ်. ဝံ​ယိၤနါ အဒိအတဲာ်​ဒုး​သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်​က့ၤ​ပှၤလၢ ပ​တၢ်ထံၣ်​မ့ၢ်​တ​လီၤပလိာ်​ဒီး ယဟိဝၤ​ယွၤ အ​တၢ်ထံၣ်​န့ၣ် ပ​က​ဘၣ်​ဆီတလဲ​ပ​တၢ်​ဆိကမိၣ် ဒီး​တမ့ၢ်​လၢ ကစၢ်​ယွၤ​က​ဘၣ်​ဆီတလဲ အ​တၢ်​ဆိကမိၣ်​ဘၣ်.

ယဟိဝၤ​ယွၤ သိၣ်လိ​ဝံ​ယိၤနါ ဘၣ်ဃး​ဒီး​တၢ်​သးကညီၤ

၁၇, ၁၈. (က) ဖဲ​ဝံ​ယိၤနါ ဟးထီၣ်​လၢ​ဝ့ၢ်နံၤနဝ့ ဝံၤ​အလီၢ်​ခံ​အဝဲ​မၤ​တၢ်မနုၤ​လဲၣ်. (ခ) ယဟိဝၤ​ယွၤ မၤတၢ်​လီၤလး​တဖၣ်​န့ၣ် ဝံ​ယိၤနါ​တူၢ်ဘၣ်​ဝဲ​ဒ်လဲၣ်.

၁၇ လၢ​တၢ်​သးဟးဂီၤ​အ​ပူၤ ဝံ​ယိၤနါ​ဟးထီၣ်​လၢ​ဝ့ၢ်နံၤနဝ့ ဒီး​လဲၤဝဲ​ဆူ​မုၢ်ထီၣ်တခီ​လီၤ. တၢ်လီၢ်​အဝဲ​န့ၣ်​န့ၣ် အိၣ်ဒီး​ကစၢၢ်​ကလိ​တဖၣ်​လီၤ. န​မ့ၢ်​လဲၤထီၣ်​ကစၢၢ်​န့ၣ် ဖဲ​န​ကွၢ်လီၤ​တၢ်​လၢ တၢ်​ဖီလာ်​အခါ န​က​ထံၣ်စိ​နံၤနဝ့ အ​ဟီၣ်ကဝီၤ​လီၤ. ဝံ​ယိၤနါ တ့ထီၣ်​ဝဲ​ဒဲ​ဖဲ​တၢ်လီၢ်​အဝဲ​န့ၣ် ဒီး​ကွၢ်လီၤ​တၢ်​ဆူ ဝ့ၢ်နံၤနဝ့​န့ၣ်​လီၤ. ဘၣ်​သ့ၣ်​သ့ၣ် အဝဲ​က​မုၢ်လၢ်​ဒံးဝဲ​လၢ ဝ့ၢ်​အံၤ​က​ဘၣ်​တၢ်မၤ​ဟးဂီၤ​ကွံာ်​အီၤ​န့ၣ်​လီၤ. ဒ်သိး​ဝံ​လၢ​အ​ခိၣ်ကိၤ​တဂၤ​အံၤ ကအိၣ်​ဒီး​တၢ်​သးကညီၤ​အဂီၢ်​န့ၣ် ယဟိဝၤ​ယွၤ​က​သိၣ်လိ​အီၤ​လၢ ကျဲ​ဒ်လဲၣ်.

၁၈ ဖဲ​မုၢ်နၤခီ​အဆၢ​ကတီၢ်​န့ၣ် ယဟိဝၤ​ယွၤ ဒုး​ဒိၣ်ထီၣ်ဝဲ မာ်တိ​တထူၣ်​လီၤ. ဖဲ​ဝံ​ယိၤနါ မံ​ပၢၢ်ထီၣ်​အခါ ထံၣ်ဘၣ်​ဝဲ မာ်တိ​တထူၣ်​အိၣ်ဒီး အ​ဒိး​အလၣ်​လၢ​အလဲၢ်​တဖၣ်​အဃိ ကဲထီၣ်​တၢ်အိၣ်​ကဒု​လၢ​အဂီၢ် ဂ့ၤ​န့ၢ်ဒံး​ဒဲ​လၢ​အ​တ့ထီၣ်​ဝဲ​န့ၣ်​လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ “စီၤ​ယိၤနါ​သးခု” ဒိၣ်မး​လီၤ. ဘၣ်​သ့ၣ်​သ့ၣ် ဝံ​ယိၤနါ က​ဆိကမိၣ်​ဝဲ​လၢ တၢ်​ပနီၣ်​တခါ​အံၤ အဲၣ်ဒိးစံးဝဲ​လၢ ကစၢ်​ယွၤ​ဘၣ်သူၣ်​ဘၣ်သး​အီၤ ဒီး​က​ဆိၣ်ဂ့ၤ​အီၤ​လီၤ. ဒ်လဲၣ်​ဂ့ၤ​ဒ်လဲၣ်​ဂ့ၤ ယဟိဝၤ​ယွၤ ဒုး​ဒိၣ်ထီၣ်​မာ်တိ​အထူၣ်​န့ၣ် အ​တၢ်တိာ်ပာ်​တမ့ၢ်​ထဲ​လၢ က​ကဲထီၣ်​တၢ်အိၣ်​ကဒု​လၢ​ဝံ​ယိၤနါ​အဂီၢ်​ဘၣ်. ဒီး​တမ့ၢ်​ထဲ​လၢ​က​မၤ​လီၤမၢ်​ကွံာ် ဝံ​ယိၤနါ​အ​တၢ်​သးထီၣ်​အဂီၢ်​ဘၣ်. ကစၢ်​ယွၤ​အဲၣ်ဒိး ဟ့ၣ်​ဝံ​ယိၤနါ​တၢ်​မၤလိ လၢ​အရ့ဒိၣ်​တခါ ဒ်သိး​ကအိၣ်​စဲဘူး လၢ​အ​သူၣ်ကံၢ်သးလဲ​အ​ပူၤ​န့ၣ်​လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ ကစၢ်​ယွၤ မၤဝဲ​တၢ်​လီၤလး​အဂၤ​တဖၣ်​လီၤ. အဆိ​ကတၢၢ်​န့ၣ် ကစၢ်​ယွၤ​မၢလီၤဝဲ​တၢ်ဖိဃၢ်​တဘိ လၢ​က​အီၣ်​သံ​ကွံာ်ဝဲ​မာ်တိ​အထူၣ်​န့ၣ်​လီၤ. တၢ်မၤ​အသး​အံၤ​ဝံၤ​အလီၢ်​ခံ ကစၢ်​ယွၤ​ဒုး​ဟဲထီၣ် “ကလံၤကိၢ်​လၢ​မုၢ်ထီၣ်တခီ” ဒီး​ခီဖျိ​လၢ တၢ်ကိၢ်​ပှံၢ်​လံ​တ​ကံ​အဃိ ဝံ​ယိၤနါ “လီၤဘှါ​ဝဲ” သပှၢ်​ကတၢၢ်​န့ၣ်​လီၤ. တဘျီ​အံၤ​စ့ၢ်ကီး ဝံ​ယိၤနါ​အသး​ဟးဂီၤ​အဃိ ဃ့​က​ဒီး​လၢ​အ​က​သံဝဲလီၤ.—ယိၤနါ ၄:၆-၈.

၁၉, ၂၀ ယဟိဝၤ​ယွၤ သူဝဲ​မာ်တိ​အထူၣ်​ဒ်သိး က​ဟ့ၣ်​ဝံ​ယိၤနါ​တၢ်​မၤလိ​ဒ်လဲၣ်.

၁၉ ယဟိဝၤ​ယွၤ သံကွၢ်​ဝံ​ယိၤနါ​လၢ န​သးပှံၢ်​ထီၣ်​တၢ်​လၢ မာ်တိ​သံ​ကွံာ်​အဃိ​န့ၣ်​ကြၢး​ဝဲ​ဧါ. ဘၣ်ဆၣ်​ဝံ​ယိၤနါ တ​ပီၢ်ယၢ်​လီၤ​က့ၤ​အသး​ဘၣ်, အဝဲ​ဆိကမိၣ်​ဝဲ​လၢ အသး​ပှံၢ်​ထီၣ်​တၢ်​န့ၣ်​ကြၢး​ဝဲ​ဘၣ်​ဝဲ​လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်​အဃိ အဝဲ​စံး​ဝဲ​လၢ– “ယ​သးထီၣ်​တုၤ​ယ​သံ​န့ၣ်​ဂ့ၤ​လီၤ.” တဘျီ​အံၤန့ၣ် တၢ်​ဆၢကတီၢ်​တုၤ​ဃီၤ​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ က​ဟ့ၣ်​အီၤ​တၢ်​မၤလိ​န့ၣ်​လီၤ.—ယိၤနါ ၄:၉.

ကစၢ်​ယွၤ သူဝဲ​မာ်တိ​အထူၣ် ဒ်သိး က​သိၣ်လိ ဝံ​ယိၤနါ​လၢ ကအိၣ်​ဒီး တၢ်​သးကညီၤ အဂီၢ်​လီၤ

၂၀ ကစၢ်​ယွၤ​စံး​ဘၣ် ဝံ​ယိၤနါ​လၢ န​သးအိၣ်​မာ်တိ​လၢ ဒိၣ်ထီၣ်ဝဲ​လၢ​မုၢ်နၤခီ ဒီး​ဟးဂီၤ​ကွံာ်ဝဲ တနၤ​ဃီ​လၢ န​တ​သူၣ်​လီၤ​အီၤ​န့ၣ်​လီၤ. ဝံၤဒီး​ယွၤ​စံး​ဘၣ်​အီၤ​လၢ– “မ့ၢ်​တ​ကြၢး​ယ​သးအိၣ်​ဘၣ်​နံၤနဝ့, ဝ့ၢ်​ဖးဒိၣ်​တဖျၢၣ်, လၢ​ပှၤကညီ​တ​သ့ၣ်ညါ​အ​စုထွဲ​ဒီး အ​စုစ့ၣ်​အိၣ်ဝဲ​လၢ တ​က​လီၢ်ခံ​ကလး​အဘျဲၣ် ဒီး​ဆၣ်ဖိ​ကီၢ်ဖိ​အါအါ​ကလဲာ်​န့ၣ်​ဘၣ်​ဧါ.”—ယိၤနါ ၄:၁၀, ၁၁, ခ့ခါစှီၤကျိာ်. *

၂၁. (က) ယဟိဝၤ​ယွၤ သူဝဲ​မာ်တိ​တထူၣ် ဒ်သိး​က​သိၣ်လိ​ဝံ​ယိၤနါ​တၢ်မနုၤ​လဲၣ် (ခ) ဒ်သိး​ပ​က​သမံသမိး​လီၤ​က့ၤ ပ​တၢ်​ပာ်သူၣ်​ပာ်သး​အဂီၢ် ဝံ​ယိၤနါ အဒိအတဲာ် မၤစၢၤ​ပှၤ​ဒ်လဲၣ်.

၂၁ ယဟိဝၤ​ယွၤ သူဝဲ​မာ်တိ​တထူၣ်​အံၤ ဒ်သိး​က​သိၣ်လိ​ဝံ​ယိၤနါ​တၢ်မနုၤ​လဲၣ်န့ၣ် မ့ၢ်​န​နၢ်ပၢၢ်​စ့ၢ်ကီး​ဧါ. ဒ်သိး​မာ်တိ အထူၣ်​က​ဒိၣ်ထီၣ်​အဂီၢ်​န့ၣ် ဝံ​ယိၤနါ တ​မၤဝဲ​နီတမံၤ​ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ယဟိဝၤ​ယွၤ မ့ၢ်​ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​တဖၣ် ဒီး​တၢ်ဘၣ်တ့​လၢ​ဟီၣ်ခိၣ်​ချၢ​ခဲလၢာ် အသး​သမူ​အဂံၢ်​ခီၣ်ထံး​လီၤ. မ့ၢ်​ဝံ​ယိၤနါ ထံၣ်ဝဲ​လၢ​မာ်တိ​ထဲ​တထူၣ်​ဧိၤ​န့ၣ် အလုၢ်​အပှ့ၤ​အိၣ်​အါန့ၢ်ဒံး ပှၤ​အ​နီၣ်ဂံၢ် ၁၂၀,၀၀၀ ဒီး​ဆၣ်ဖိ​ကီၢ်ဖိ​လၢ​အ​အိၣ်မူဝဲ​ဖဲ​န့ၣ်​တဖၣ်​န့ၣ်​ဧါ. နီၢ်နီၢ်​န့ၣ် ဝံ​ယိၤနါ​သးအိၣ်​မာ်တိ​တထူၣ်​အံၤ ခီဖျိ​လၢ အ​ကဲဘျုး​လၢ​အ​နီၢ်ကစၢ်​အဂီၢ်​လီၤ. မ့မ့ၢ်​ဒ်​န့ၣ်​န့ၣ် တဘျီ​အံၤ ဝံ​ယိၤနါ​တ​ကဲထီၣ်​ပှၤလၢ အ​ဃု​ထဲ​အ​နီၢ်ကစၢ်​အဘျုး​ဘၣ်​ဧါ. ဒ်​န့ၣ်​အသိး ဝံ​ယိၤနါ သးထီၣ်ဝဲ​ဘၣ်ဃး​ဒီး​ဝ့ၢ်နံၤနဝ့​န့ၣ် မ့ၢ်​လၢ​အဝဲ​ဘၣ်ယိၣ်​တၢ်​လၢ အ​နီၢ်ကစၢ်​အဂီၢ်​လီၤ. အဝဲ​တ​အဲၣ်ဒိး ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်​တၢ်​မဲာ်ဆှး​ဘၣ် ဒီး​အဲၣ်ဒိးဝဲ​လၢ​ပှၤ​ခဲလၢာ်​က​ထံၣ်ဝဲ​လၢ အ​တၢ်ကတိၤ​န့ၣ်​က​ဟဲ​လၢထီၣ်​ပှဲၤထီၣ်​ဝဲ​လီၤ. ဝံ​ယိၤနါ အဒိအတဲာ်​အံၤ​မၤစၢၤ​ပှၤလၢ ပ​က​သမံသမိး​လီၤ​က့ၤ​ပ​တၢ်​ပာ်သူၣ်​ပာ်သး​န့ၣ်​လီၤ. မ့ၢ်​ပှၤလၢ​အ​တ​ဃု​အ​နီၢ်ကစၢ်​အဘျုး​နီတဘျီ​န့ၣ် အိၣ်ဝဲ​တဂၤဂၤ​ဧါ. ယဟိဝၤ​ယွၤ သိၣ်လိ​ပှၤလၢ​တၢ်​သူၣ်စူၤ​သးစူၤ​အ​ပူၤ ဒ်သိး​ပ​ကအိၣ်​ဒီး​တၢ်​ဒိသူၣ်​ဒိသး, ပာ်ဖျါ​ထီၣ်​တၢ်​သးကညီၤ ဒီး​တူၢ်ဆါ​ပ​သး​လၢ ပှၤဂၤ​အဂီၢ်​န့ၣ် မ့ၢ်​ပ​တ​ကြၢး​စံးဘျုး​စံးဖှိၣ်​က့ၤ​အီၤ​ဘၣ်​ဧါ.

၂၂. (က) ယဟိဝၤ​ယွၤ​သိၣ်က့ၤ​သီက့ၤ​ဝံ​ယိၤနါ ဘၣ်ဃး​ဒီး​တၢ်​သးကညီၤ​အဃိ အဝဲ​ဆီတလဲ​အ​တၢ်​ပာ်သူၣ်​ပာ်သး​ဒ်လဲၣ်. (ခ) ပဝဲ​ကိးဂၤ​ဒဲး​န့ၣ် ပ​ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်​တၢ်​မၤလိ​လၢ ဝံ​ယိၤနါ​အ​အိၣ်​ဒ်လဲၣ်.

၂၂ မ့ၢ်​ဝံ​ယိၤနါ ဟံးန့ၢ်​တၢ်​မၤလိ​စ့ၢ်ကီး​ဧါ. လံာ်ယိၤနါ​န့ၣ် ဘၣ်​တၢ်မၤ​ကတၢၢ်​အီၤ​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ​အ​တၢ်​သံကွၢ် ဖဲမကၢာ်​တဖျၢၣ်​န့ၣ်​လီၤ. ပှၤ​ဃု​သ့ၣ်ညါ​တၢ်ဖိ​တနီၤ ကဒူးကဒ့ၣ်​ဝဲ​လၢ ဝံ​ယိၤနါ တ​စံးဆၢ​က့ၤ ကစၢ်​ယွၤ​အ​တၢ်​သံကွၢ်​အံၤ​အဃိ​ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပ​မ့ၢ်​ဆိကမိၣ်​ထံ​န့ၣ် ပ​သ့ၣ်ညါ​ဘၣ်​လၢ ဝံ​ယိၤနါ​ဟံးန့ၢ်​တၢ်မၤလိ​လီၤ. ဘၣ်​မနုၤ​အဃိ ပ​တဲ​ဒ်​န့ၣ်​သ့ဝဲ​လဲၣ်. မ့ၢ်​လၢ​တၢ်အုၣ်​အသး​အိၣ်ဝဲ​လၢ ဝံ​ယိၤနါ ကွဲးဝဲ​လံာ်ယိၤနါ​အဃိ​လီၤ. ဝံ​ယိၤနါ က့ၤ​တုၤလၢ အ​တၢ်အိၣ်​တၢ်ဆိး​အလီၢ် ဂ့ၤဂ့ၤ​ဘၣ်​ဘၣ်​ဝံၤ​အလီၢ်​ခံ အဝဲ​ကွဲးနီၣ်​ဃာ်​ဝဲ​တၢ်ဂ့ၢ်​လၢ အ​ဟဲကဲထီၣ်​အသး​သ့ၣ်​တဖၣ်​န့ၣ်​လီၤ. ဖဲ​န့ၣ်​အဆၢ​ကတီၢ် ဝံ​ယိၤနါ​အသး​က​ပှၢ်ထီၣ်​တစဲး, တကးဒံးဘၣ် အ​တၢ်ကူၣ်သ့​ဒီး တၢ်ဆီၣ်​လီၤသး ကအိၣ်​အါန့ၢ်ဒံး​လၢညါ​လီၤ. ထံၣ်ကမှံ​ကွၢ်​လၢ ဝံ​ယိၤနါ​ဂံၤဂုၤ​ထီၣ်​အခိၣ်​လၢ တၢ်​သူၣ်​တ​မုာ်​သး​တ​မုာ်​အ​ပူၤ ဖဲ​အဝဲ​ကွဲးဖျါ​ထီၣ်​က့ၤ အ​တၢ်ကမၣ်​လၢ လံာ်ယိၤနါ​အ​ပူၤ​န့ၣ်​တက့ၢ်. ဖျါတြၢၢ်ကလာ်​လၢ ဝံ​ယိၤနါ ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်​တၢ်​မၤလိ​လၢ ယဟိဝၤ​ယွၤ​အ​တၢ်​သိၣ်က့ၤ​သီက့ၤ​အီၤ ဒီး​မၤ​အါထီၣ်​ဝဲ​အ​တၢ်​သးကညီၤ​န့ၣ်​လီၤ. မ့မ့ၢ်​နၤ​န့ၣ် မ့ၢ်​န​က​မၤ​ဒ်​န့ၣ်​စ့ၢ်ကီး​ဧါ.—ဖး မးသဲ ၅:၇ တက့ၢ်.

^ လံာ်အဆၢ. 6 ဖဲ​ဝံ​ယိၤနါ​အ​စိၤ​န့ၣ် ဝ့ၢ်​ၡၤမရံ မ့ၢ်​ပှၤ​အံၣ်စရ့လး​ဖိ အဒူၣ်​တဆံ​အ​ဝ့ၢ်​ခိၣ်​န့ၣ်​လီၤ. ဘၣ်​သ့ၣ်​သ့ၣ် လၢ​ဝ့ၢ်​ၡၤမရံ​အ​ပူၤ​န့ၣ် ပှၤ​အ​နီၣ်ဂံၢ်​က​အိၣ်ဝဲ ၂၀,၀၀၀ တုၤလၢ ၃၀,၀၀၀ လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပ​မ့ၢ်​ထိၣ်သတြီၤ ဒီး​ဝ့ၢ်နံၤနဝ့​န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်​အ​နီၣ်ဂံၢ်​အိၣ်​စှၤန့ၢ်ဒံး ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​လွံၢ်​စး​န့ၣ်​လီၤ. ဖဲ​ဝ့ၢ်နံၤနဝ့​လဲၤထီၣ်​လဲၤထီ​အဆၢ​ကတီၢ်​န့ၣ် ဘၣ်​သ့ၣ်​သ့ၣ် က​မ့ၢ်​ဝ့ၢ်​လၢ​အ​ဒိၣ်ကတၢၢ်​တဖျၢၣ် လၢ​ဟီၣ်ခိၣ်​ချၢ​န့ၣ်​လီၤ.

^ လံာ်အဆၢ. 8 ဘၣ်​သ့ၣ်​သ့ၣ် တၢ်ဂ့ၢ်​အံၤ​က​ဖျါ​လီၤတိၢ်​လီၤဆီ​လၢ​ပဂီၢ် ဘၣ်ဆၣ် လၢပျၢၤ​န့ၣ်​ပှၤ​မၤ​ဒ်​န့ၣ်​အိၣ်ဝဲ​လီၤ. ကြံးဖိ​အ​ပှၤ​ဃု​သ့ၣ်ညါ​တၢ် လၢ​အမ့ၢ် Herodotus စံး​ဝဲ​လၢ ဖဲ​ပှၤ​ဖၢၡၢၣ်​ဖိ​လၢပျၢၤ​တဖၣ် အ​သုးခိၣ်ကျၢၢ်​လၢ အ​မံၤဟူသၣ်ဖျါ​တဂၤ​သံဝဲ​အဆၢ​ကတီၢ်​န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ကိးဃုာ်​ဝဲ​ဒီး​အ​ဆၣ်ဖိ​ကီၢ်ဖိ ဒ်သိး​က​ပၣ်ဃုာ်​လၢ တၢ်သူၣ်အုး​သးအုး​အ​လုၢ်လၢ်​အကျါ​န့ၣ်​လီၤ.

^ လံာ်အဆၢ. 20 ဖဲ​ကစၢ်​ယွၤ စံး​ဝဲ​လၢ​ပှၤ​နံၤနဝ့ဖိ​တဖၣ် တ​သ့ၣ်ညါ​အ​စုထွဲ​ဒီး စုစ့ၣ်​အခါ​န့ၣ် အဲၣ်ဒိး​တဲဝဲ​အခီပညီ​လၢ အဝဲသ့ၣ်​တ​သ့ၣ်ညါ​ဝဲ ကစၢ်​ယွၤ အ​တၢ်သိၣ်​တၢ်သီ နီ​တစဲး​ဘၣ်.