Lionel Casson ona otomene zaya oma ma nzaza za nz’ankulu wavova dina bavanganga esi Roma mu vanga (vaso) mbangu. Diakala se fu kiau kia “lenga yo sia e dimbu ku mbazi yo mu kati kwa mbangu.” Vitila esi Roma, esi Acádio ye Babele basadilanga dimbu muna lenga e mbangu.

E sono ya Kiyibere mpe iyikanga e ndekwa zazi mun’Etuku 6:14. O mvovo wa Kiyibere wasekolwa vo “dimbu,” lekwa kiatukanga mu mpitiloya uyikanga.

E ndimbu ulenda kala wazeza yovo wabala. Atungi a nzaza kuna nz’ankulu dimbu wazeza basadilanga muna lenga mbangu zau. Vava ndimbu wayumanga, wasadisanga mu kakidila maza malembi kota.

Kuna nz’ankulu o ndimbu wayingi wakala. O ndimb’a Sidimi wakala lukufi yo Mbu Afwa, ‘wazala ye dimbu.’—Etuku 14:10.

Tuka kolo mbizi za maza madia mamfunu mena. Vitila bayantika kangala yo Yesu, akaka muna alongi andi aloyi ambizi bakala muna Mbu a Ngalili. (Matai 4:18-22) Ezaka mbizi babakanga, badianga, zakaka balundanga muna “malundilu” makala lukufi.

E ndekwa zasadilwanga muna mbanz’a Ngalili ankulu muna lunda e mbizi, zakinu sadilwa muna fulu yakaka o unu. Entete, e mbizi zasukulwanga, i bosi “zasiwanga mungwa. O nkanda Studies in Ancient Technology uvovanga mpila bavangilanga wo: “Basianga mungwa muna mandakala, nua ye muna mavavala, bazinganga yo vana lwandu. Vava kiaviokanga lumbu 3 yovo 5, bavilulanga zo yo viokesa diaka lumbu 3 yovo 5. Ekolo mbizi zayumanga, mungwa watoma kotanga muna mbizi yo badisa zo.”

Ka tuzeye ko kana lumbu kwa balundilanga e mbizi mu mpila yayi. Kansi edi tuzeye vo esi Ngipito batekanga minsambu kwa Asuria, ekiaki i ziku kisonganga vo ndekwa zambote zakala.