Mu ye kwa litaba za mwahali

Mu ye kwa litaba za mwahali

Kana Mwaziba?

Kana Mwaziba?

Bazamai ba mwa linako za kwaikale nebaezanga cwañi hababata kutama musipili ka sisepe?

MWA linako za muapositola Paulusi, nekusina lisepe zenelukiselizwe feela bazamai. Kuli mutu atame musipili ka sisepe, naatokwa kubuza batu babañwi ka za haiba kunani sisepe sa libyana sene silibile kwanaaya mutu yo, ni kubuza haiba bañi basona balumeleza batu kuzamaya mwa sisepe seo. (Lik. 21:2, 3) Nihaike kuli sisepe seo nesisayi luli kwanaaya, naakona kukena mwateñi ni kuyo tulukela fa sibaka sesiñwi fone sikayo fuekela, ilikuli abate sisepe sesiñwi sene siya bukaufi ni kwanaaya.—Lik. 27:1-6.

Lisepe nelizamayanga ka linako, mi nekusina mazazi anaatomezwi cimo a foliswanela kuzamaela. Bafuluhi nebaliyehanga kukalisa musipili haiba kuba ni moya omuñata. Kono bafuluhi bane banani tumelo ya mioya bona nebaliyehanga kukalisa musipili hakuezahala nto yeñwi yene baanga kuli neitalusa kuli habana kuzamaya hande, inge cwalo kubona liñwalala lelililela fa mihala ya sisepe kamba kubona sisepe sesisinyehile fa likamba. Lisepe nelizamayanga hande hane kusina moya omuñata; kacwalo, bafuluhi nebafuulanga lisepe zabona ka linako zecwalo. Muzamai hasaafumani sisepe sene sika mushimba, naalibelelanga fa likamba ni libyana zahae kufitela muzamaisi wa sisepe azibisa kuli batuha bafunduka.

Caziba wa litaba zakale yabizwa Lionel Casson utalusa kuli: “Mwa muleneñi wa Roma nekuli bunolo kufumana lisepe kakuli nekulukisizwe nzila ya kutusa bazamai kufumana lisepe kusina kuyembana fa likamba inze babata lisepe. Likamba la muleneñi wo nelifumaneha bukaufi ni foisululela mezi Nuka ya Tiber mwa liwate. Mwa tolopo ya Ostia yeneli bukaufi ni sibaka seo nekunani patelo fone kuyahilwe liofisi zeñata. Buñata bwa liofisi zeo neli za batu bane baisanga libyana kwa libaka zeñwi. Ka mutala, batu bane baisanga libyana kwa Narbonne [muleneñi ofumaneha mwa naha yebizwa France cwale] nebanani ofisi iliñwi, bane baisanga libyana kwa Carthage [muleneñi ofumaneha mwa naha yebizwa Tunisia cwale] ni bona nebanani ofisi iliñwi, . . . ni cwalo cwalo. Mutu yanaabata kutama musipili ka sisepe naatokwa feela kuyo buza kwa liofisi kuli azibe haiba kunani lisepe zeliba kwa muleneñi oli bukaufi ni kwanaaya.”

Nihaike kuli bazamai nebafitanga kapili kone baya hane baitusisa lisepe, fokuñwi nebaipumananga mwa likozi. Ka mutala, Paulusi naaipumani mwa kozi ya kusinyeha kwa sisepe halaalu mwa misipili yahae ya bulumiwa.—2 Makor. 11:25.