Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Kudisha bantu ba bungi ku diambuluisha dia bantu bakese

Kudisha bantu ba bungi ku diambuluisha dia bantu bakese

“[Yezu] kukosololaye mampa, kuapesha bayidi bende, bayidi pabu kuabanyina bantu.”​—MAT. 14:19.

1-3. Leja muvua Yezu mudishe musumba wa bantu pabuipi ne musoko wa Betesayida. (Tangila tshimfuanyi tshia ntuadijilu.)

FUANYIKIJA bualu buvua buenzeke budibu batele mu Matayi 14:14-21. (Bala.) Bivua katupa kakese kumpala kua Pasaka wa mu tshidimu tshia 32. Tshisumbu tshia bantu balume 5 000, pa kumbusha bakaji ne bana badi ne Yezu ne bayidi bende mu tshipela pabuipi ne musoko wa Betesayida udi ku muelelu wa Mbuu wa Galela lua ku Nord.

2 Padi Yezu umona musumba wa bantu, udi ubumvuila luse, ke kutuadijaye kuondopa bavua ne mabedi munkatshi muabu ne kubalongeshaye malu a bungi adi atangila Bukalenge bua Nzambi. Padi dîba dipita, bayidi badi balomba Yezu bua alekele bantu baye mu misoko idi pabuipi bua badisumbile biakudia. Kadi Yezu udi wambila bayidi bende ne: “Nuenu bapeshayi biakudia.” Mêyi ende aa avua ne bua kuikala mabatonde, bualu bavua ne biakudia bikese, mmumue ne: mampa atanu ne tumishipa tukese tubidi.

3 Luse luakasaka Yezu bua kuenza tshishima, ne tshiotshi ke tshishima tshimue tshidibu batele kudi bafundi ba Evanjeliyo bonso banayi. (Mâko 6:35-44; Luka 9:10-17; Yone 6:1-13) Yezu udi wambila bayidi bende bua balombe bantu bua kudiadijabu mu mashinde mu bisumbu bia bantu makumi atanu makumi atanu ne bia bantu lukama lukama. Yeye mumane kusambila, wakakosolola mampa ne kuabanya mishipa. Pashishe, pamutu pa Yezu kupesha bantu biakudia ku tshiende tshianza, udi ubipesha “bayidi bende, bayidi pabu kuabanyina bantu.” Mu tshishima, biakudia bidi bikumbana bua muntu yonso kudia. Anji elabi meji: Yezu wakadisha binunu bia bantu ku diambuluisha dia bantu bakese anyi bayidi bende. *

4. a) Yezu uvua kabidi uditatshisha bikole bua kufila biakudia bia mushindu kayi? Bua tshinyi? b) Netukonkonone tshinyi mu tshiena-bualu etshi ne mu tshialonda?

4 Yezu uvua uditatshisha kabidi bikole bua kupesha bayidi bende biakudia bia mu nyuma. Uvua mumanye ne: kudia biakudia bia mu nyuma anyi bulelela budi mu Dîyi dia Nzambi kudi kufikisha ku muoyo wa tshiendelele. (Yone 6:26, 27; 17:3) Bu muvua Yezu ne luse lua buena luvua lumusake bua kudisha bantu mampa ne mishipa, wakapitshisha mêba a bungi ulongesha bayidi bende. (Mâko 6:34) Kadi, uvua mumanye ne: uvua ne matuku makese pa buloba ne uvua ne bua kupingana mu diulu. (Mat. 16:21; Yone 14:12) Mmushindu kayi uvuaye ne bua kudisha bayidi bende bavua pa buloba mu nyuma bimpe pavuaye mua kupingana mu diulu? Uvua ne bua kuenza malu anu muvuaye mudishe musumba wa bantu, mmumue ne: kudisha bantu ba bungi ku diambuluisha dia bantu bakese. Kadi mbanganyi bavua ne bua kuikala bantu bakese? Tumonayi muvua Yezu muenze mudimu ne bantu bakese bua kudisha bayidi bende bela manyi mu bidimu lukama bia kumpala. Pashishe mu tshiena-bualu tshialonda, netuandamune lukonko ludi ne mushinga kudi yonso wa kutudi elu: Mmushindu kayi utudi mua kumanya bantu bakese badi Kristo wenza nabu mudimu bua kutudisha lelu?

Bavua badishe bantu binunu bia bungi ku diambuluisha dia bantu bakese (Tangila tshikoso 4)

YEZU UDI USUNGULA BANTU BAKESE

5, 6. a) Ndipangadika kayi dinene divua Yezu muangate bua kujadika ne: bayidi bende bavua ne bua kudishibua bimpe mu nyuma panyima pa lufu luende? b) Mmushindu kayi uvua Yezu mulongolole bapostolo bende bua kuenzabu mudimu munene panyima pa lufu luende?

5 Mfumu wa dîku muimpe utu udianjila kulongolola malu bua mushindu udi bena mu dîku diende mua kushalabu badiambuluisha dîba didiye ufua. Bia muomumue, bu muvua Yezu ne bua kulua Mutu wa tshisumbu tshia bena Kristo, wakalongolola malu bua bayidi bende kuikalabu bapeta biakudia bia mu nyuma panyima pa lufu luende. (Ef. 1:22) Tshilejilu, bidimu bibidi kumpala kua Yezu kufua, wakangata dipangadika dinene. Wakasungula bantu bakese ba kumpala bavua ne bua kulua kudisha bantu ba bungi pashishe. Tumonayi tshiakenzeka.

6 Panyima pa Yezu mumane kusambila butuku bujima, wakasangisha bayidi bende ne kusungulaye bapostolo 12 munkatshi muabu. (Luka 6:12-16) Mu bidimu bibidi biakalonda, uvua nangananga pabuipi ne bayidi 12, ubalongesha mu mêyi ne mu bienzedi. Uvua mumanye ne: bavua ne bia bungi bia kulonga, nunku bakatungunuka ne kubabikila ne: “bayidi.” (Mat. 11:1; 20:17) Wakabapesha mibelu ya mushinga ne kubalongesha malu a bungi mu mudimu wa buambi. (Mat. 10:1-42; 20:20-23; Luka 8:1; 9:52-55) Uvua bushuwa ubalongolola bua mudimu munene uvuabu ne bua kuenza panyima pa lufu luende pavuaye ne bua kupingana mu diulu.

7. Mmunyi muvua Yezu muleje mu mêyi ende mudimu munene uvua bapostolo bende ne bua kuenza?

7 Mmudimu kayi uvua bapostolo ne bua kuenza? Pakavua Pentekoste wa mu 33 wenda usemena, bivua bimueneke patoke ne: bapostolo bavua ne bua kuenza ‘mudimu wa butangidi.’ (Bien. 1:20) Kadi bavua ne bua kuditatshisha nangananga bua bualu kayi? Mu muyuki uvua Yezu muyukile ne mupostolo Petelo pakabikaye ku lufu mudi mêyi adi aleja mudimu uvuabu mua kuenza. (Bala Yone 21:1, 2, 15-17.) Yezu wakambila Petelo mu mêsu a bamue bapostolo ne: “Udishe mikoko yanyi mikese.” Mu mushindu eu, Yezu wakaleja ne: bayidi bende bavua ne bua kuikala munkatshi mua bantu bakese bavuaye ne bua kuenza nabu mudimu bua kudisha bantu ba bungi biakudia bia mu nyuma. Eu uvua mushindu munene uvua uleja muvua Yezu udiumvua bua ‘mikoko yende mikese.’ *

DIDISHA BANTU BA BUNGI KUMBUKILA KU PENTEKOSTE NE BIDIMU BIDI BILONDA

8. Mmushindu kayi uvua bayidi bapiabapia ba mu Pentekoste baleje muvuabu bitabe bipepele njila uvua Kristo wenza nende mudimu?

8 Kutuadijila mu Pentekoste wa mu 33 pakavua Kristo mubike ku lufu, wakenza mudimu ne bapostolo bende bu njila bua kudisha bayidi bende bakuabu bela manyi. (Bala Bienzedi 2:41, 42.) Bena Yuda ne bantu ba bisamba bikuabu bavua bitabe buena Yuda ne balue bena Kristo bela manyi a nyuma dituku adi bavua bitabe bipepele njila eu. “Bakatungunuka ne kudifila mu malongesha a bapostolo” kabayi ne dielakana. Bilondeshile mumanyi wa malu a mu Bible kampanda, muaku wa pa muanda wa mu tshiena Greke udibu bakudimune ne: ‘kutungunuka ne kudifila’ udi kabidi mua kumvuija “kuimana mushindame ne mudisuike ne meji onso bua kushala ne lulamatu mu bualu kampanda.” Bayidi bapiabapia aba bavua ne nzala ya biakudia bia mu nyuma ne bavua bamanye bimpe muaba uvuabu mua kubipetela. Bavua batekemena ne lulamatu luonso bua bapostolo babumvuije mêyi ne bienzedi bia Yezu ne bua bapete butoke pa diumvuija dia mvese idi yakula buende. *​—Bien. 2:22-36.

9. Mmushindu kayi uvua bapostolo baleje ne: bavua batuishile mêsu pa mudimu wa kudisha mikoko ya Yezu?

9 Bapostolo bakashala batuishile mêsu pa mudimu wabu wa kudisha mikoko ya Yezu. Tshilejilu, mona muvuabu bakose tshilumbu tshikole tshivua mua kukebesha matapuluka tshivua tshijuke mu tshisumbu tshivuabu bafuma ku dienza. Bualu bua dikema, tshilumbu tshivua tshitangila biakudia bietu bia tshianana ebi. Bavua balengulula bakaji bakamba bavua bakula tshiena Greke pavuabu babanya biakudia dituku dionso. Kadi kabavua balengulula bakaji bakamba bavua bakula tshiena Ebelu to. Bapostolo bakakosa tshilumbu tshikole etshi mushindu kayi? Bapostolo “dikumi ne babidi” bakasungula bantu bakumbane muanda mutekete bua kulombola “mudimu wa mushinga.” Kakuyi mpata, ba bungi ba ku bapostolo bavua babanyine musumba wa bantu uvua Yezu mudishe mu tshishima biakudia bakamona ne: bivua ne mushinga bua bobu kuimanyina pa mudimu wa kudisha bantu mu nyuma. Nunku, bakadifila “mu mudimu wa dilongesha dîyi dia Nzambi.”​—Bien. 6:1-6.

10. Mmushindu kayi uvua Kristo muenze mudimu ne bapostolo ne bakulu bavua mu Yelushalema?

10 Mu 49, bakakumbaja bakulu bakuabu bavua bakumbane bua kuenza mudimu ne bapostolo batshivua ne muoyo. (Bala Bienzedi 15:1, 2.) ‘Bapostolo ne bakulu bavua ku Yelushalema’ bavua benza kasumbu kaludiki. Bu muvua Kristo Mutu wa tshisumbu, uvua wenza mudimu ne kasumbu kakese ka bantu bavua bakumbane aba bua kukosa bilumbu, kutangila ne kulombola mudimu wa kuyisha ne kulongesha lumu luimpe lua Bukalenge.​—Bien. 15:6-29; 21:17-19; Kolos. 1:18.

11, 12. a) Tshidi tshileja ne: Yehowa uvua mubeneshe njila uvua Muanende wenza nende mudimu bua kudisha bisumbu bia mu bidimu lukama bia kumpala ntshinyi? b) Mmushindu kayi uvua njila uvua Kristo wenza nende mudimu bua kufila biakudia bia mu nyuma mumueneke patoke?

11 Yehowa uvuaku mubeneshe njila uvua Muanende wenza nende mudimu bua kudisha bisumbu bia mu bidimu lukama bia kumpala anyi? Eyowa. Bua tshinyi tudi tuamba nanku? Mukanda wa Bienzedi udi wamba ne: Pavua mupostolo Paulo ne bavuaye wenza nabu ngendu “bapitshila mu bimenga, bavua bashila benamu mikenji ivua bapostolo ne bakulu bavua mu Yelushalema bele bua bayitumikile. Nunku, bisumbu biakatungunuka ne kukoleshibua mu ditabuja ne kuvulangana ku dituku ne ku dituku.” (Bien. 16:4, 5) Tumanye ne: bisumbu abi biakaya kumpala bualu bivua bitumikila ne lulamatu luonso malu a kudi kasumbu kaludiki kavua mu Yelushalema. Bualu ebu kabuenaku butujadikila mudi Yehowa ubenesha njila udi Muanende wenza nende mudimu bua kudisha bisumbu anyi? Tumanye ne: tudi mua kuya kumpala mu nyuma anu Yehowa yeye mutubeneshe.​—Nsu. 10:22; 1 Kol. 3:6, 7.

12 Too ne muaba eu, tudi bamone ne: Yezu uvua mulonde mushindu kampanda pavuaye mudishe bayidi bende, mmumue ne: uvua mudishe bantu ba bungi ku diambuluisha dia bantu bakese. Bivua bipepele bua kumanya njila uvuaye muenze nende mudimu bua kufila biakudia bia mu nyuma. Tuamba eku tuela eku, bapostolo bavua bena mu kasumbu kaludiki ba kumpala bavua tshijadiki tshilelela tshivua tshileja ne: Nzambi uvua ubambuluisha. Bienzedi 5:12 udi wamba ne: “Bimanyinu bia bungi ne malu a kukema biakatungunuka ne kuenzeka munkatshi mua bantu ku bianza bia bapostolo.” * Nunku, bantu bavua balue bena Kristo kabavua ne bualu bua kusamishila mutu bua kumanya ne: ‘mbanganyi menemene badi Kristo wenza nabu mudimu bua kudisha mikoko yende’ to. Kadi, ku ndekelu kua bidimu lukama bia kumpala malu akashintuluka.

Mu bidimu lukama bia kumpala, kuvua malu avua aleja patoke bantu bavua Yezu ukuata nabu mudimu bua kudisha tshisumbu (Tangila tshikoso tshia 12)

TSHIKONDO TSHIVUA LUPELA LUA BUNGI, MPONDA MIKESE

13, 14. a) Yezu wakafila didimuija kayi bua buluishi? Ndîba kayi divua mêyi ende matuadije kukumbana? b) Buluishi buakajukila miaba kayi ibidi? (Tangila note wa ku ndekelu.)

13 Yezu ukavua mumanyishe muvuabu mua kuluisha tshisumbu tshia bena Kristo. Vuluka ne: mu lusumuinu lua Yezu lua mponda ne lupela, uvua mudimuije ne: mu budimu bupiabupia muvuabu bakune mponda (idi bena Kristo bela manyi) bavua ne bua kulua kukunamu lupela (ludi bena Kristo ba ku dîna). Wakamba ne: bavua ne bua kulekela bisumbu bionso bibidi ebi bikola pamue, kabayi babilenga too ne ku tshikondo tshia dinowa tshivua ne bua kulua “ku nshikidilu kua ndongoluelu wa malu.” (Mat. 13:24-30, 36-43) Matuku makese pashishe mêyi a Yezu aa akatuadija kukumbana. *

14 Butontolodi buakasua kutuadija mu bidimu lukama bia kumpala, kadi bapostolo ba Yezu ba lulamatu ‘bakabupangisha,’ kuenzabu bua malongesha a dishima kaatampakanyi ne kaanyangi tshisumbu tshijima to. (2 Tes. 2:3, 6, 7) Kadi, diakamue pakafua mupostolo wa ndekelu, butontolodi buakela miji ne kutampakanabu bikole mu tshikondo tshile tshia dikola tshivua tshinenge bidimu nkama ya bungi. Mu tshikondo atshi kabidi, lupela luakatumpuka bikole kubuikidija mponda ivua mishale mikese. Kakuvua njila musunguluke, mulongolola bimpe bua kufila biakudia bia mu nyuma to. Kadi malu avua ne bua kushintuluka ndekelu wa bionso. Lukonko ludi ne: Ndîba kayi?

NNGANYI UVUA NE BUA KUDISHA BANTU MU TSHIKONDO TSHIA DINOWA?

15, 16. Dilonga Mifundu dia Balongi ba Bible diakapatula bipeta kayi? Ndukonko kayi ludi lujuka?

15 Pakavua tshikondo tshia kukola tshisemene ku ndekelu, kuvua dijinga dikole dia kumanya bulelela bua mu Bible. Vuluka ne: mu bidimu bia 1870 kasumbu kakese ka bantu bavua bakeba bulelela ne muoyo mujima bakadisangisha ne kuenzabu tulasa tua Bible tutapuluke ne lupela ludi bena Kristo ba ku dîna bavua mu bitendelelu ne mu bisumbu bia bukua buena Kristo. Bu muvua bantu bavua badibikila ne: Balongi ba Bible aba ne budipuekeshi ne lungenyi luimpe lua kumanya bulelela, bavua basambila ne benza makebulula a mvese ya mu Bible ne muoyo mujima.​—Mat. 11:25.

16 Dilonga Mifundu ne muoyo mujima dia Balongi ba Bible diakapatula bipeta bimpe. Balume ne bakaji bavua ne lulamatu aba bakela bilele bia dishima patoke ne kumuangalajabu bulelela bua mu Bible, bakapatula ne kuabanyabu too ne miaba ya kule mikanda ivua yumvuija Bible. Mudimu wabu wakasaka bantu ba bungi bavua ne nzala ne nyota ya mu nyuma ku ditaba ne ku dishintulula lungenyi luabu. Mpindieu lukonko lua mushinga mukole ludi lujuka: Balongi ba Bible ba kumpala kua 1914 bavuaku njila uvua Kristo wenza nende mudimu bua kudisha mikoko yende anyi? Tòo. Batshivua anu mu tshikondo tshia dikola ne Kristo utshivua ulongolola njila uvuaye mua kufidila biakudia bia mu nyuma. Tshikondo tshia kutapulula bena Kristo ba ku dîna bavua bu lupela ne bena Kristo balelela bavua bu mponda katshivua tshianji kulua to.

17. Mmalu kayi a mushinga akatuadija kuenzeka mu 1914?

17 Anu mutuvua balonge mu tshiena-bualu tshishale, tshikondo tshia dinowa tshiakatuadija mu 1914. Mu tshidimu atshi, amue malu a mushinga akatuadija kuenzeka. Bakateka Yezu mu nkuasa bu Mukalenge ne matuku a ku nshikidilu akatuadija. (Buak. 11:15) Kumbukila mu 1914 too ne ku ntuadijilu kua 1919, Yezu wakafila Tatuende mu ntempelo wa mu nyuma bua kuenza mudimu uvua ukengedibua wa ditangila ne wa dilengeja. * (Mal. 3:1-4) Pashishe, kutuadijila mu 1919, tshivua tshikondo tshia kutuadija kusangisha mponda. Tshivuaku tshikondo tshivua Kristo mua kusungula njila wa kufidila biakudia bia mu nyuma anyi? Eyowa.

18. Yezu uvua muleje ne: uvua ne bua kusungula njila kayi? Ndukonko kayi luvua luelesha meji luakajuka bu muvua matuku a ku nshikidilu matuadije?

18 Mu mulayi wa buprofete wa Yezu udi utangila nshikidilu, Yezu wakaleja ne: uvua ne bua kusungula njila uvuaye mua kufidila ‘biakudia bia mu nyuma pa dîba diabi.’ (Mat. 24:45-47) Nnjila kayi au? Anu bu muvua Yezu mudishe bantu mu bidimu lukama bia kumpala, uvua ne bua kudisha kabidi bantu ba bungi ku diambuluisha dia bantu bakese. Kadi bumutshivua matuku a ku nshikidilu atuadijilaku, lukonko luvua luelesha meji luvua ne: Mbanganyi bavua ne bua kuikala bantu bakese? Netuandamune lukonko elu ne mikuabu idi itangila mulayi wa buprofete wa Yezu mu tshiena-bualu tshidi tshilonda.

 

^ tshik. 3 Tshikoso 3: Musangu mukuabu pavua Yezu mudishe mu tshishima bantu 4 000 pa kumbusha bakaji ne bana, wakafila kabidi biakudia kudi “bayidi bende, ne bayidi pabu kubiabanyina bantu.”​—Mat. 15:32-38.

^ tshik. 7 Tshikoso tshia 7: Mu tshikondo tshivua Petelo ne muoyo, ‘mikoko mikese’ ivuabu ne bua kudisha ivua yonso ne ditekemena dia kupeta muoyo mu diulu.

^ tshik. 8 Tshikoso tshia 8: Bu muvua bayidi bapiabapia ‘batungunuka ne kudifila mu malongesha a bapostolo,’ tshivua tshijadiki tshivua tshileja ne: bapostolo bavua ne tshibidilu tshia kulongesha. Bavua bafunde amue a ku malongesha a bapostolo mu mikanda idi yenza tshitupa tshia Mifundu ya tshiena Greke ya bena Kristo lelu.

^ tshik. 12 Tshikoso tshia 12: Nansha muvua bantu bakuabu bavua kabayi bapostolo bapete pabu dipa dia nyuma mu tshishima, bidi bimueneka ne: misangu ya bungi bantu bavua bapeta dipa dia nyuma mu tshishima kudi bapostolo anyi pavuabu nabu.​—Bien. 8:14-18; 10:44, 45.

^ tshik. 13 Tshikoso tshia 13: Mêyi a mupostolo Paulo adi mu Bienzedi 20:29, 30 adi aleja ne: tshisumbu tshivua ne bua kupeta buluishi buvua bufumina miaba ibidi. Muaba wa kumpala: bena Kristo ba ku dîna (“lupela”) bavua ne bua ‘kubuela munkatshi’ mua bena Kristo balelela. Muaba muibidi: “munkatshi” mua bena Kristo balelela, bamue bavua ne bua kulua batontolodi, bakula “malu makonyangale.”

^ tshik. 17 Tshikoso tshia 17: Tangila tshiena-bualu tshia ne: “Monayi! Ndi nenu matuku onso” mu Tshibumba tshia Nsentedi etshi mu dibeji dia 11, tshikoso 6.