Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Bakadifila ku budisuile ku Ouest kua Afrike

Bakadifila ku budisuile ku Ouest kua Afrike

PATSHIVUA Pascal muana, uvua musombele mu tshimenga kampanda tshipele tshia mu Côte d’Ivoire, ne uvua ujinga kupeta nsombelu muimpe. Bu muvuaye munayi wa boxe uvua kayi muende lumu, wakadiebeja ne: ‘Nkuepi kundi mua kupetela mushindu wa kulua munayi mumanyike bikole ne kulua mubanji?’ Pavuaye ne bidimu 25, wakamona ne: ku Mputu ke muaba uvua mukumbane. Kadi bu muvuaye kayi ne mikanda ya luendu, bivua bikengela aye ku Mputu mu buivi.

Pascal wakatuadija luendu luende mu 1998 pavuaye ne bidimu 27. Wakasambuka mikalu kubuela mu Ghana, kuya mu Togo ne kusambuluka Bénin ne ndekelu wa bionso kufikaye mu tshimenga tshia Birni Nkonni mu ditunga dia Niger. Mpindieu uvua ne bua kutuadija luendu luvua ne njiwu. Bua kuya ku Nord, uvua ne bua kuangata mashinyi ne kusambuluka mu tshipela tshia Sahara. Pavuaye ufika ku Mbuu wa Mediterane uvua ne bua kuangata bato, kusabuka bua kuya ku Mputu. Ke tshivuaye mulongolole, kadi malu abidi akenzeka mu Niger akamupangisha bua kuenza nunku.

Bua kumpala, makuta ende akajika. Buibidi, wakapetangana ne Noé, mpanda-njila wakatuadija kulonga nende Bible. Malu akalongaye akamulenga bikole ne kushintululaye bipatshila bivuaye nabi. Bipatshila bia mu nyuma biakapingana pa muaba wa bia ku mubidi. Pascal wakatambula mu ngondo wa 12 mu 1999. Bua kuleja dianyisha divuaye nadi kudi Yehowa, wakatuadija mudimu wa bumpanda-njila mu ditunga dia Niger mu 2001 mu tshimenga tshivuaye mulongele bulelela. Udi udiumvua mushindu kayi bua mudimu wende eu? Udi wamba ne: “Ndi mupete nsombelu mutambe buimpe.”

KUPETA NSOMBELU MUTAMBE BUIMPE​—MU AFRIKE

Anne-Rakel

Anu bu Pascal, bantu ba bungi mbamone ne: kuikala ne bipatshila bia mu nyuma ke kudi kupetesha disanka dia bungi. Bua kukumbaja bipatshila ebi, bamue mbumbuke ku Mputu baye mu Afrike bua kuenza mudimu muaba udibu dijinga dinene ne bamanyishi ba Bukalenge. Bushuwa Bantemu batue ku 65 badi ne bidimu pankatshi pa 17 too ne 70 mbumbuke ku Mputu baye kuenza mudimu mu matunga a ku Ouest kua Afrike bu mudi mu Bénin, Burkina Faso, Niger ne Togo. * Ntshinyi tshivua tshibasake bua kuya muaba eu ne mbipeta kayi bivua bimueneke?

Anne-Rakel udi mufumine mu Danemark udi wamba ne: “Baledi banyi bavua benze mudimu bu bamisionere mu Sénégal. Bavua misangu yonso bakula bimpe bua mudimu wa bumisionere ne ndekelu wa bionso ngakananga panyi mudimu eu.” Kukadi bidimu 15, Anne-Rakel uvua muye mu Togo pavuaye ne bidimu 20 ne ndambu, ne udi wenza mudimu mu tshisumbu tshia muakulu wa tumama. Kuya kuende muaba eu nkukankamije bakuabu mushindu kayi? Udi wamba ne: “Panyima pa matuku, muakunyanyi wa bakaji ne wa balume bakandonda mu Togo.”

Albert-Fayette ne Aurele

Aurele, muanetu wa balume musele ukadi ne bidimu 70 udi mufumine mu France udi wamba ne: “Kukadi bidimu bitanu katshia ngangata pansio, kadi mvua ne bua kusungula pankatshi pa kuikala ne nsombelu muimpe mu France bua kuindila Mparadizu ne kuvudija mudimu wanyi wa buambi.” Aurele wakasungula tshibidi. Kukadi bidimu bisatu bidiye yeye ne mukajende Albert-Fayette baye mu Bénin. Aurele udi wamba ne: “Kuitaba bua kuenzela Yehowa mudimu muaba eu mbualu butambe buimpe bututu katshia katuyi banji kuenza.” Udi usakidila ne mimuemue wamba ne: “Bu mudi malu mende bimpe, bimue bitupa bia mu teritware wetu udi ku muelelu kua mâyi bidi bimvuluija Mparadizu.”

Clodomir ne mukajende Lysiane mbumbuke mu France ne baye mu Bénin kukadi bidimu 16. Ku ntuadijilu, muoyo uvua ubasama bua bena mu dîku diabu ne balunda babu, ne bana betu aba bakumvua buôwa bua ne: kabavua mua kuibidila ne nsombelu mupiamupia to. Kadi malu akenzeka mushindu mukuabu. Bakapeta masanka a bungi. Clodomir udi wamba ne: “Mu bidimu 16 ebi tudi bapete diakalenga dia kuambuluisha muntu umue ku tshidimu tshionso bua kuitaba bulelela.”

Lysiane ne Clodomir ne bamue bantu badibu bambuluishe bua kumanya bulelela

Johanna ne Sébastien

Sébastien ne Johanna mulume ne mukajende ba mu France bakaya mu Bénin mu 2010. Sébatien udi wamba ne: “Kudi malu a bungi a kuenza mu tshisumbu. Kuenza mudimu muaba eu kudi anu bu kulonga kalasa ka malu a Nzambi mu matuku makese.” Bantu batu benza tshinyi patubu babayisha? Johanna udi wamba ne: “Bantu batu ne nyota ya bulelela. Nansha patutu katuyi mu buambi, batu batuimanyika mu njila bua kutuela nkonko ya malu a mu Bible ne bakeba mikanda yetu.” Mmunyi mudi diya muaba eu diambuluishe dibaka diabu? Sébatien udi wamba ne: “Nkukoleshe dibaka dietu. Bidi bienza disanka bua kupitshisha dituku dijima mu mudimu wa buambi ne mukajanyi.”

Eric ne mukajende Katy badi benza mudimu wa bumpanda-njila mu tshimenga tshidi katshiyi ne bantu ba bungi ku Nord kua Bénin. Kukadi bidimu dikumi, pavuabu mu France bakatuadija kubala biena-bualu bidi biakula bua kuenza mudimu muaba udibu dijinga dinene ne bamanyishi ne bayikila ne bantu bavua benza midimu ya pa buayi. Kuenza nunku kuakabapetesha dijinga dia kuya mu ditunga dikuabu ne ke tshiakenzabu mu 2005. Didiunda divuabu bamone muaba eu diakabakemesha. Eric udi wamba ne: “Kukadi bidimu bibidi, kasumbu ketu ka mu tshimenga tshia Tanguiéta kavua ne bamanyishi 9; kadi mpindieu badi 30. Mu Dia lumingu bantu batu babuela mu bisangilu pankatshi pa 50 ne 80. Kumona didiunda dia nunku kudi kupetesha disanka dinene be!”

Katy ne Eric

KUMANYA NTATU NE KUYITANTAMENA

Benjamin

Nntatu kayi ivua bamue bantu bavua baye kuambuluisha bapete? Benjamin udi ne bidimu 33 mmuakunyi wa Anne-Rakel. Mu 2000, wakapetangana ne misionere kampanda mu Danemark uvua wenza mudimu mu Togo. Benjamin udi uvuluka wamba ne: “Pangakambila misionere eu ne: mvua musue kulua mpanda-njila, wakamba ne: ‘Mmuomu, udi mua kuenza mudimu wa bumpanda-njila mu Togo.’” Benjamin wakela meji bua bualu ebu. Udi wamba ne: “Tshikondo atshi, tshivua nansha muanji kukumbaja bidimu 20 to, kadi bayayanyi babidi bakavua benza mudimu mu Togo. Ebi biakampepejila malu bua kuya muaba eu.” Nunku wakaya. Kadi kuvua lutatu kampanda. Benjamin udi umvuija wamba ne: “Tshivua mumanye muaku nansha umue wa mu Mfualansa to. Ngondo isambombo ya ntuadijilu ivua mikole bualu tshivua mua kuyukila ne bantu to.” Kadi pakapita matuku, wakenza malubuluka. Benjamin udi mpindieu wenza mudimu ku Betele wa mu Bénin, wabanya mikanda ne wambuluisha mu tshibambalu tshia malu a ordinatere.

Marie-Agnès ne Michel

Eric ne Katy, batukadi batele bavua benze mudimu mu teritware wa muakulu muenyi mu France kumpala kua kuyabu mu Bénin. Mmalu kayi a ku Ouest kua Afrike akapetabu mashilangane ne a mu France? Katy udi wamba ne: “Kabivua bipepele bua kupeta muaba muimpe wa kusomba to. Munkatshi mua ngondo ya bungi tuakasombela mu nzubu muvua kamuyi nzembu ne mâyi.” Eric udi ukumbaja wamba ne: “Bena mutumba bavua bimbisha tshisanji mêyi makole too ne mundankulu. Bivua bikengela kuikala ne lutulu bua malu a mushindu au ne kuibidilangana ne nsombelu.” Bonso babidi badi bamba ne: “Disanka dia kuenza mudimu mu teritware udibu kabayi banji kuenza mudimu bikole ndipite lutatu kayi luonso lutudi mua kupeta.”

Michel ne Marie-Agnès, mulume ne mukajende ba mu France badi ne bidimu bipatshila ku 60 bakaya mu Bénin kukadi bidimu bitue ku bitanu. Bavua banji kuelakana. Michel udi wamba ne: “Bamue bantu bavua batufuanyikija ne muntu wendela pa nshinga wenda upusa nkalu. Bushuwa tuetu ke bavua basombe mu nkalu. Bivua mua kuikala bibi bu tuetu katuyi bamanye ne: muntu uvua wendela pa nshinga uvua Yehowa. Nunku, tuakaya bua kuenzela Yehowa mudimu ne uvua utuambuluisha.”

MUSHINDU WA KUDILONGOLOLA

Bantu batu baya kuambuluisha muaba udi dijinga dinene batu baleja mudibi ne mushinga bua kuenza malu aa: Udianjile kudilongolola. Ulonge mua kuibidilangana ne nsombelu. Kuikadi utula makuta mapite audi mulongolole to. Weyemene Yehowa.​—Luka 14:28-30.

Sébastien, utukadi batele udi wamba ne: “Kumpala kua kuya, meme ne Johanna tuakalama makuta mu bule bua bidimu bibidi patuvua bakepeshe makuta atuvua tutula bua kujikija lutetuku ne katuvua tusumba bintu bivua kabiyi ne mushinga to.” Bua kutungunuka ne kuenza mudimu mu ditunga dikuabu, bavua benza mudimu ku Mputu tshidimu tshionso munkatshi mua ngondo mikese ne bivua bibambuluisha bua kuenza mudimu mu Bénin ngondo ivua ishala.

Marie-Thérèse

Marie-Thérèse ngumue wa ku bana betu ba bakaji bajike batue ku 20 badi bafumine mu matunga makuabu bua kulua kuambuluisha ku Ouest kua Afrike. Uvua muendeshi wa bise mu France; kadi mu 2006 wakangata dikisha dia tshidimu tshijima bua kuya kuenza mudimu wa bumpanda-njila mu Niger. Matuku makese pashishe, wakamanya ne: eu ke nsombelu uvuaye musue kuikala nende. Marie-Thérèse udi wamba ne: “Pangakapingana mu France, ngakayukila ne mfumuanyi wa mudimu bua dijinga dimvua nadi dia kushintulula programe wa mudimu ne wakitaba. Mpindieu, kumbukila ku ngondo 5 too ne ku wa 8, ndi ngenza mudimu wa kuendesha bise mu France, ne kumbukila ku ngondo wa 9 too ne ku 4, ndi ngenza mudimu wa bumpanda-njila mu Niger.”

Saphira

Bantu badi ‘bakeba tshia kumpala Bukalenge’ badi ne bua kuikala bamanye ne: Yehowa neabapeshe “bintu bikuabu bionso.” (Mat. 6:33) Tshilejilu: Mona tshivua tshifikile Saphira, muanetu wa bakaji mujike udi mufumine mu France udi ne bidimu bipatshila ku 30 ne udi wenza mudimu wa bumpanda-njila mu Bénin. Mu 2011 wakapingana mu France bua kupeta makuta avuaye ne bua kudiambuluisha nawu bua tshidimu tshikuabu (tshisambombo) mu Afrike. Saphira udi wamba ne: “Ditanu kampanda ke divua dituku dianyi dia ndekelu dia kuenza mudimu, kadi ntshivua dijinga ne matuku makuabu dikumi bua kupeta makuta makumbane bua tshidimu tshivua tshilua. Kutshivua kunshadile anu mbingu ibidi ya kuenza mu France. Ngakasambila Yehowa ne kumuleja lutatu luanyi. Katupa kakese pashishe, tshibambalu kampanda tshia mudimu tshiakambikila ku telefone ne kungebeja bingikala mua kupinganyina muntu ku mudimu bua mbingu ibidi.” Mu Dimue, Saphira wakaya muaba wa mudimu bua bamuleje tshia kuenza kudi muntu uvuaye ne bua kupinganyina. Udi wamba ne: “Biakankemesha bikole bua kumona ne: uvua muanetu wa bakaji uvua dijinga ne matuku dikumi a dikisha bua kuya kubuela mu Kalasa ka bampanda-njila. Mfumuende uvua mua kumuitabila anu bu yeye mua kupeta muntu uvua mua kumupingana. Uvua mulombe Yehowa bua bualu ebu anu bu mumvua panyi mulombe.”

TSHIDI TSHIFILA DISANKA DILELELA

Bamue bana betu mbenze mudimu ku Ouest kua Afrike munkatshi mua bidimu bia bungi ne nkulue bu kuabu. Bakuabu bavua ne mushindu wa kusomba bua bidimu bikese ne pashishe kupingana mu ditunga diabu. Kadi nansha lelu, bana betu badi baye kuambuluisha aba batshidi bapeta masanka bua bidimu bidibu baye kuenza mudimu mu matunga makuabu. Mbamone ne: disanka dilelela didi difumina ku dienzela Yehowa mudimu.

^ tshik. 6 Betele wa mu Bénin udi utangila mudimu wa mu matunga onso anayi mudibu bakula Mfualansa.