Kapo ni in gi nyathi ma rawera, gimoro achiel ma nyalo bedo ni chandi ahinya en ywaruok ma jabedoe e kindu kode. Miyo moro mawuok e piny Brazil ma nigi nyako ma jahigni 14, wacho niya: “Sama nyathina dwokore koda, iya wang’ ahinya. Mirima makowa waduto kendo wachako dwokore gi dwol mamalo.” Miyo machielo miluongo ni Carmela e piny Italy, be romo gi pek ma kamano. Owacho kama: “Ywaruok gi wuoda kinde duto bedo marach ma chop kama okun modhi olorre e ot monindee.”

Ang’o momiyo rowere moko ohero yware gi jonyuolgi? Dibed ni osiepegi e momiyo gin kamano? Nyalore. Muma nyisowa ni osiepe ng’ato nyalo chike e yo maber kata e yo marach. (Ngeche 13:20; 1 Jo Korintho 15:33) Gimachielo bende ma miyo rowere bedo kamano e kindegi, en nikech gik mayudore e gige fwambo gi keyo weche molos mondo omor rowere jiwo paro ni ng’anjo kendo bedo gi achaye ok en gima lich.

Kata kamano, nitie weche moko bende ma dwarore ni inon kendo king’eyogi, ginyalo konyi fwenyo gimomiyo nyathini ohero yware e wach. Ne ane ranyisi moko.

Jaote Paulo nondiko niya: “Ka ne an nyathi, nawuoyo ka nyathi, nang’eyo ka nyathi, naparo ka nyathi; koro kasedoko ng’a maduong’, aseweyo timbe mag nyathi.” (1 Jo Korintho 13:11) Mana kaka  Paulo nyiso e ndikono, nyithindo gi joma dongo paro e yo mopogore. Gipogore e yo mane?

Nyithindo nono weche e yore ariyo: gimoro ber kata orach. Mopogore gi nyithindo, joma dongo neno gik moko e yo malach: ging’eyo ni gimoro nyalo bedo maber kata marach kaluwore gi chal mantie, to mano miyo giparo matut kapok ging’ado wach moro. Kuom ranyisi, thothne joma dongo biro keto e paro chike motudore gi wach moro kendo gibiro nono kaka okang’ ma gidhi kawo biro mulo ngima jomoko. Nyalo bedo ni jonyuol oseng’iyo gi paro weche e yo matut kamano. Mopogore kodgi, rowere to eka puonjore paro e yo ma kamano.

Muma jiwo rowere mondo otieg nyalogi mar paro kata ging’e ‘pogo weche maber.’ (Ngeche 1:4) E wi mano, Muma jiwo Jokristo duto mondo oti gi ‘nyalo margi mar paro.’ (Jo Rumi 12:1, 2, New World Translation; Jo Hibrania 5:14) Kata kamano, nikech nyathini koro tiyo gi nyalone mar paro, mano nyalo miyo kinde moko oyware kodi kata mana e weche matindo tindo. Samoro onyalo bedo gi paro maok nyis rieko kata matin. (Ngeche 14:12) E chal ma kamano, inyalo timo nade mondo ikony nyathini obed gi paro mowinjore kar ywari kode?

Ket wachni e paro: Sama itemo loso wach moro gi nyathini ma rawera, ok ochuno ni owach ni oyie kodi. Samoro nyalo nenore ka gima wecheni okalo gi yamo, to ok en kamano, thothne nyathini kawo mapek weche minyise kata obedo ni ok odwar ni ifweny mano. Inyalo yudo ni bang’ ndalo matin, nyathinino omakore gi wach ma ne inyise kendo onyalo kata wacho ni en ema ne owuok gi parono to ok in.

“Samoro wanyalo yware gi wuoda e wi gik matindo tindo—kuom ranyisi, sama anyise ni owe ketho gik moko kata owe kwinyo nyamin mare. Kata kamano, kinde mang’eny gima ne nyathina dwaro ne en mana ni apenje gima nie pache kendo awinj kore ma awachne gimoro kaka, ‘Ooo, mano e gima ne otimore’ kata ‘Kare mano e kaka ineno wachno.’ Ka ang’iyo chien, aneno ni kapo ni dine awacho gima chal kamano, dine ageng’o ywaruok mang’eny e kinda kode.”—Kenji, Japan.

Ting’ maduong’ ma janyuol nigo, en puonjo rawera mondo chieng’ obed ng’at malong’o kendo ma nyalo dak kende. (Chakruok 2:24) Puonj ma kamano oriwo konyo rawera ng’eyo ni en ng’a—onyag kido mowinjore kendo ong’e chike modwaro luwo e ngimane. Kapo ni rawera momiyore luor kendo mong’eyo ng’ama en oromo gi tem moro, ok obi paro mana pek mobiro yudo kapo ni oweyo temno oloye. To obiro penjore bende penjo kaka magi: ‘An ng’a? Gin chike mage ma tayo ngimana? Ng’at ma luwo chikego nyalo timo nade e chal ma kama?’—2 Petro 3:11.

Muma puonjowa wach moro e wi Josef, rawera ma ne omiyore luor kendo ma nong’eyo chike ma tayo ngimane. Kane chi Potifar ne chune mondo onind kode, Josef nodwoke kama: “Danyal nade timo richo maduong’ni, kendo ketho kuom Nyasaye?” (Chakruok 39:9) Kata obedo ni ne pok omi Jo-Israel chik ma kwero tim terruok, Josef nong’eyo kaka Nyasaye ne neno wachno. E wi mano, kuom wacho ni “danyal nade,” nonyiso ni norwako paro mar Nyasaye e wi wachno mobedo mare.—Jo Efeso 5:1.

Nyathini ma rawera bende gie sani yiero chike mabiro tayo ngimane. Mano en gima ber nikech chike ma en-go gadier ema biro konye loyo tembe mowuok kuom osiepene. (Ngeche 1:10-15) To komachielo, chike moyierogo be nyalo miyo otamre yie kodi seche moko. Kapo ni mano otimore, inyalo timo nade?

Okang’ ma rawera kawo mondo oyier chike ma taye ok nyis mana ni odongo, to bende en okang’ makonyo ahinya e yo machielo. Muma owuon wacho ni Jokristo ok onego obed nyithindo matindo ma “yamo duto mag puonj tago ataga kendo rundo.” (Jo Efeso 4:14) Omiyo, mi rawera thuolo mar yiero chike ma taye kendo jiwe mondo omakre gi chikego.

“Sama anyiso nyiga ni aikora winjo gima giwacho, ayudo ni gin be giyie winjo pacha kata obedo ni waparo mopogore. Atemo ahinya miyogi thuolo mondo giyier giwegi gima gidwaro luwo kar chunogi neno gik moko kaka aneno.”—Ivana, Czech Republic.

Mana kaka nyithindo matindo, rowere moko osepuonjore nwoyo ne jonyuolgi wach moro nyading’eny mondo jonyuolgi ool kendo otim kaka gidwaro. Ka mano jatimre e odi, tang’. Kata obedo ni timo kaka nyithindo dwaro nyalo kelo kuwe kuom kinde, mano puonjogi ni ywaruok ema miyo giyudo gima gidwaro. Yath en ang’o? Luw puonj mar Yesu ma wacho ni: “Wachu ka en ‘Ee,’ mondo osik mana ‘Ee’; to ka en ‘Ooyo,’ mondo osik mana ‘Ooyo.’” (Mathayo 5:37) Thothne, rowere ok bi yware kodi ka ging’eyo ni ichung’ motegno.

To komachielo, bed ng’at moikore timo lokruok madwarore. Kuom ranyisi, ka rawera kwayo ni chieng’ moro obiro duogo e ot molewo matin, inyalo yie wuoyo kode e wi wachno. Timo kamano ok nyis ni oloyi, to nyiso mana ni iluwo puonj mar Muma mawacho ni: “Weuru mondo bedou joma tur ong’ere.”—Jo Filipi 4:5, NW.

En adier ni onge janyuol makare chuth. Muma wacho ni: “Waduto wachwanyore pile.” (Jakobo 3:2) Kapo ni ifwenyo ni nitie kama ibothie momiyo uywaru gi nyathini, kwaye ng’wono kanyo gi kanyo. Kuom timo kamano, iketo ne nyathini ranyisi maber mar bolruok kendo mano biro miyo oyud ka yotne kwayi ng’wono sama en be oboth.

“Chieng’ moro kane wayware gi wuoda, naweyo mondo mirimba okuwe, kae to ne akwayo wuoda ng’wono nikech rogone. Mano ne okweye momiyo obedone mayot winja.”—Kenji, Japan.