JASOMO moro ma nyinge Alan S. Duthie nondiko weche ma luwogi e buge miluongo ni Bible Translations and How to Choose Between Them. Nondiko kama: “Ka in gi yie ni Muma en wach Nyasaye mondik ne dhano, mano nyiso ni Nyasaye wuoyo kodwa. . . . Ka din ma intiere chiko gik mitimo e kit ngimani duto, kare nyaka bed ni dhok mondikgo [Muma] en dhok ma ji tiyogo pile.”

Jogo mohero Wach Nyasaye oyie gi wechego ahinya. Gin gi yie ni “Ndiko duto okudh gi much Nyasaye kendo gikonyo kuom puonjo ji, kuom siemo ji, kuom rieyo gik moko, kendo kuom kwero ji ka luwore gi gik makare.” (2 Timotheo 3:16) Muma ok en mana buk moting’o weche machon. To en buk moting’o puonj mangima “kendo en gi teko ma tiyo.” Okonyo ji nyagruok gi chandruok mapile mag ngima. (Jo-Hibrania 4:12) Kata kamano, mondo ji owinj tiend weche manie Muma, onego ondike e dhok ma ji tiyogo pile. Ber ng’eyo ni Muma ma ji hinyo luongo ni Muma Manyien (Mathayo–Fweny) ok ne ondik e dho Grik matek ma joma riek kendo mosomo kaka Plato e ma ne nyalo winjo. Kar mano, ne ondike e dho Grik mayot miluongo ni Koine, ma ng’ato ang’ata mong’eyo dhokno ne nyalo winjo tiende. Ee, ne ondik Muma mondo obed buk ma kata joma onge gi somo mamalo ne nyalo somo kendo winjo tiende.

Mano e momiyo e higni matin mosekalo, Muma oselok e dhok mang’eny mopogore opogore. Timo kamano osekonyo ahinya. Kindegi, ji mang’eny nyalo bedo gi Muma ma margi giwegi. Kata kamano, thoth Mumago orem nimar ok gilok weche e yo makare chuth. Kuom ranyisi, moko kuom Mumago onge gi nying Nyasaye madier kendo gitemo pando adiera ma Muma puonjo e wi joma otho.

 Kuom mano, jogo mohero Wach Nyasaye mor ni Muma Maler (Mathayo–Fweny)—Loko mar Piny Manyien koro yudore e dho Luo. Joneno mag Jehova ne ogolo Mumano tarik 29 Agost 2014. Joloko ok noweyo mondo puonj mag din ochik yo ma gilokogo Mumani, mano e momiyo oloke e yo makare chuth ma miyo ji winjo puonj matut man e iye e yo mayot. Loko ma kama pok nobedo e dho Luo. Kata kamano, nyalo bedo ni ipenjori ni gin jomage ma notimo tij loko Mumani?

Kata obedo ni Muma Maler (Mathayo–Fweny)—Loko mar Piny Manyien pod nyien ne joma wacho dho Luo, en Muma mosebedo ka nitie chakre higa 1950. E higano, riwruok mar Watch Tower Bible and Tract Society, ma en riwruok mong’ere kuom higni mang’eny e tij goyo Muma, nogoyo Mumano e dho Kisungu. Ohinga mar Jarito mar dho Kisungu ma Septemba 15, 1950 nowacho kama: “Joma ne nie komiti mar joloko mag Mumano nowacho ni ok digiher . . . ni ong’egi, to moloyo, ne ok gidwar ni oket nyinggi e buk moro amora, sama pod gingima kata bang’ ka gisetho. Gima duong’ momiyo olok Mumani en pako nying Nyasaye mangima kendo madier.”

Loko mar New World Translation of the Holy Scriptures, ne ogol e higa 1961 ka koro en buk achiel mangima. To kata obedo ni nyinge jolokogo pok oel nyaka sani, onge kiawa ni ne gin gi chuny mar miyo Nyasaye duong’. Weche motelo ma yudore e gocho mar higa 2013 wacho kama: “Ng’eyo pek mag weche manie Muma, nomiyo watimo lokruok ne weche manie iye, ka watemo matek mondo kik wagweny tiendgi. Wang’eyo ni wan gi ting’ mapek mar loko weche Muma e yo makare chuth. . . . Dwarowa maduong’ en loko weche kaka giyudore e dhok ma nokwong ndikgo Muma, ka bende waloko wechego e yo ma somre mayot kendo ma winjore maler.”

Be joma ne nie komiti mar loko Muma ne gin joma owinjore tiyo tijno? Josomo moko oseng’ur ka giwacho ni nikech ok ohul nying jolokogo kod rang’iny mar sombgi, mano nyiso ni onego okaw tijno kaka tij joma poya. Kata kamano, nitiere josomo mamoko ma nigi paro mopogore kuom wachno. Alan S. Duthie nondiko kama: ‘Be ng’eyo nying joloko mag gocho mar Muma nyalo konyowa ng’eyo kabe lokono en loko maber kata marach? Ooyo, ok en kamano kinde duto. Moro ka moro kuom loko mag Muma nyaka non ka luwore gi tich moti e iye, to ok ka luwore gi somb joloko.’ *

Nyaka chop sani, Muma mar New World Translation yudore oduto a Chakruok nyaka Fweny, kata a Mathayo nyaka Fweny e dhok mokalo 120. Kwan duto mosego e piny mangima gin 201,324,734. Joma ng’eny ma somo Mumani osefwenyo weche mage e iye?

Yesu nopuonjo jopuonjrene mondo olem kama: “Wuonwa manie polo, nyingi mondo obed maler.” (Mathayo 6:9) Kata kamano, e Muma mang’eny, nying Nyasaye ok ong’ere. Mumago luonge mana ni “Nyasaye” kata ni, “Ruoth.” To mano ok e kaka oyudre e dhok ma nokwong ndikgo Muma. E Ndiko mag Dho-Hibrania “Jehova,” ma e nying Nyasaye ne yudore chiegni nyadi 7,000 a Chakruok nyaka Malaki, ma ji hinyo luongo ni Muma Machon. (Wuok 3:15; Zaburi 83:18) E higni mamoko bang’e, Jo-Yahudi nochako bedo gi luoro mar tiyo gi nying Nyasaye ka giparo ni timo mano en kaka kwero. Bang’ ka joote Yesu nosetho, jo kanyakla mar Jokristo bende nobedo gi paro ma kamano. (Tich Joote 20:29, 30; 1 Timotheo 4:1) Joma ne golo weche e buge machon moting’o Mathayo nyaka Fweny (Muma Manyien) ka giketogi e buge mamoko nochako wilo nying Nyasaye ma en Jehova gi weche kaka “Ruoth” kod “Nyasaye.” E dho Grik, wechego gin Kyʹri·os kod The·osʹ.

 Komiti ma ochung’ne tij loko Muma mar Loko mar Piny Manyien (New World Bible Translation Committee) osekawo okang’ mar duoko nying Jehova e Ndiko mag Mathayo nyaka Fweny (“Muma Manyien”). Nyingno yudore kanyo nyadi 237. Mano ok en gima ne otim mana nikech joloko ne dwaro kamano. Kar mano, ne en bang’ timo nonro matut kendo ma adimba. Kuom ranyisi, Luka 4:18 nwoyo weche manie Isaiah 61:1. Weche ma ne ondik chon e dho Hibrania nyiso ni nying Jehova yudore e bug Isaiah. * Kuom mano, en gima kare ni Muma Maler (Mathayo–Fweny)—Loko mar Piny Manyien, keto wechego e Luka 4:18 niya: “Roho mar Jehova ni kuoma nikech nowira mondo aland wach maber ne joma odhier.”

Keto weche e yo ma kamano konyo joma somo Muma mondo ging’e pogruok mantie e kind Jehova Nyasaye kod Wuode ma miderma Yesu Kristo. Kuom ranyisi, e Mathayo 22:44, Muma mang’eny wacho kama: “Ruoth nowacho ne Ruodha.” (The Bible in Luo, 1968) Ka luwore gi wesno, en ng’a ma wuoyo? To owuoyo gi ng’a? Adier en ni wechego ogol e Zaburi 110:1, ma ka luwore gi buge machon mag dho Hibrania, nying Nyasaye yudore kanyo. Mano e momiyo Muma Maler (Mathayo–Fweny)—Loko mar Piny Manyien oloko Mathayo 22:44 kama: “Jehova nowacho ne Ruodha.” Ng’eyo pogruok ma Ndiko nyiso ni nitie e kind Jehova Nyasaye kod Wuode en gima dwarore. (Mariko 13:32; Johana 8:17, 18; 14:28) Mano nyalo miyo ng’ato oyud warruok. Tich Joote 2:21 wacho kama: “Ng’ato ka ng’ato ma luongo nying Jehova ibiro rese.”

Nitie gik mamoko ma bende morowa ahinya e Muma Maler (Mathayo–Fweny)—Loko mar Piny Manyien. Ne oti gi buk machon mar dho Grik ma josomo miluongo ni Westcott kod Hort ne ondiko e loko weche manie Mumani. Nitie buge mamoko machon ma bende ne otigo kaka ma nogo gi Nestle kod Aland, kaachiel gi mag riwruok mar United Bible Societies. Ne otem matek ahinya mondo olok weche mag dho Grik e yo makare chuth. Kuonde ma ne nyalore, ne olok wechego e dhok ma sani, ka tiend wechego to dong’ mana kaka ne gin e dho Grik machon. Timo kamano osekonyo ahinya e miyo tiend weche osik mana kaka ne gin e ndiko machon mag Muma. Mano bende osekonyo ahinya e winjo tiend puonj man e iye.

Muma Maler (Mathayo–Fweny)—Loko mar Piny Manyien otemo ahinya miyo tiend weche moko mag dho Grik owinjre maler moloyo. Nitie weche mitiyogo e dhok mang’eny ma konyo ng’at ma somogi ng’eyo ni gima iwuoyoe ne otimore chon, kata timore sani, kata biro timore kinde ma biro. Weche mitiyogo e dho Grik bende ni kamano, ginyiso kabe gima iwuoyoe en gima timore kuom kinde machuok, en gima oserumo, kata ma pod dhi nyime. Non ane weche ma Yesu notiyogo e Mathayo 6:33. E dho Grik, wach motigo kanyo ni ‘dwaro,’ en wach ma nyiso gima dhi nyime. Omiyo, Muma manyienni keto weche ma Yesu nowachogo e yo ma miyo tiend gima ne iwuoyoe e dho Grik winjore maber moloyo. Owacho kama: “Kuom mano, sikuru kudwaro mokwongo Pinyruoth kod gik makare mag Nyasaye, kendo gik mamokogo duto nomednu.” Kamano bende, Mumani keto weche manie Mathayo 7:7 niya: “Sikuru ka ukwayo, to nomiu; sikuru ka umanyo, to unuyud; sikuru ka udwong’o, to noyawnu.”—Jo-Rumi 1:32; 6:2; Jo-Galatia 5:15.

 Bedo gi Muma Maler (Mathayo–Fweny)—Loko mar Piny Manyien e dho Luo en mana okang’ mokwongo e tijni. Oseket chenro mondo olok Muma mangima e kinde ma biro. Kata kamano, be joma biro somo Muma Maler (Mathayo–Fweny)—Loko mar Piny Manyien biro bedo gadier ni oloke e yo makare chuth kendo ma winjore mayot kaka mar dho Kisungu?

Ee, ginyalo bedo gadier. Mano en nikech Bura Matayo mar Joneno mag Jehova e ma osebedo ka chiko kendo tayo tij loko Mumani. Ne ong’ad ni tij loko Muma e dhok mamoko obed tich ma inywakone to ok tij ng’at achiel. Kuom mano, ne olos chenro mar bedo gi grube mag joloko e pinje mogwaro. Ne ochak migawo ma konyo joloko miluongo ni Translation Services e ofis maduong’ ma yudore e piny Amerka. Migawono konyo e dwoko penjo ma joma loko Muma nyalo bedogo, kendo neno ni tiend weche mopogore opogore man e Muma Maler (Mathayo–Fweny)—Loko mar Piny Manyien olok e yo ma chalre. E wi mano, ne olos program moro mar kompyuta miluongo ni Watchtower Translation System mondo okony joloko mag Muma tijno. Kata kamano, kata obedo ni itiyo gi kompyuta e loko Muma, tije mang’eny pod dhano e ma timo. En mana ni tiyo gi kompyuta osemiyo tij loko Muma obedo mayot ne joloko, ka konyogi loko weche mag Muma Maler (Mathayo–Fweny)—Loko mar Piny Manyien e yo makare chuth kendo ma winjore mayot kaka mar dho Kisungu. Achiel kuom yore ma kompyuta konyogo, en ni omiyo joloko ng’eyo kaka wach ka wach manie dho Hibrania kod dho Grik olok e dho Kisungu. Mano konyo joloko yiero weche mowinjore ma chalo gi mago e dhok ma gilokono.

Yore ma chenrogo osekonyogo joloko nyalo nenore kuom tich mosetim. Wakwayi ni isom Muma Maler (Mathayo–Fweny)—Loko mar Piny Manyien. Inyalo yudo Mumano kuom Joneno mag Jehova. Ibiro neno bende kaka olose maber. Kuom ranyisi, owinjore maler, nyukta motigo miyo osomre mayot; weche mantie e chak buk ka buk nyalo konyi ng’eyo gik ma bugno wuoyoe kendo konyi e yudo ndiko ming’eyo ma piyo; glosari mar weche Muma; kod indeks mar weche Muma. Maduong’ moloyo, inyalo somo Mumani ka in gadier ni ochiwo weche mag Nyasaye e yo makare chuth e dhok ma ji tiyogo pile.