Kajeoñwe Tõmak eo Air

Ear Katak jen Bwir ko An

JONA ear kõnan binej lojilñin jen ainiken ko rar kabnõnõik e. Ear jab jen an baj kõto eo kõmõn bwe to ko ren kõmõn ainiken ko, im bareinwõt an no ko relap depete wa eo. Ak men eo elap an kar Jona abnõnõ kake kar an kapen wa eo im dri jerbal ro ellamijmij ke rar kate ir ñõn kamarmire wa eo bwe en jab belallok. Jona ear jela bwe aolep lõmaro renaj kar mij kin wõt e!

Ta eo ear kõmõn bwe Jona en ber ilo wãwen in ekauwatata? Ear kõmõn juõn bwir elap nae Anij eo an, Jeova. Ta eo ear kõmõne? Kõtan eo an iben Jeova ear ke lukkun jorran? Elap ar maroñ ekkatak jen uak ko ñõn kajitõk kein. Ñõn wanjoñok, bwebwenato eo an Jona ej jibõñ kij ñõn lo wãwen an armij ro rekajur ilo tõmak maroñ bareinwõt kõmõn bwir ko im wãwen remaroñ kajimeiki.

Juõn Dri Kanan jen Galili

Ñe armij rej lemnok kin eman eo Jona, ekkã air lemnok kin karkar ko renana karkarin, einwõt ke ear jab bokake ak kin an bõt. Ak elõñlok men ko jej aikwij jela kin e. Kememej, Jeova Anij ear kãlet Jona bwe en jerbal einwõt juõn dri kanan. Ejamin kar kãlet e ñõn bõk erro in elap elañe ear jab tiljek ak wãnik.

Ilo 2 Kiñ Ro 14:25, jej katak jidrik kin mour eo an Jona. Ear itok jen Gat-hiper, me kar ruo im jimõtõn mail ettolok jen Nazeret, bukwon eo Jisõs Kraist enaj kar ridtolok ie enañin drualitõk buki yiõ ko tokelik. * Jona ear jerbal einwõt juõn dri kanan iomin iroij eo an Kiñ Jeroboam eo kein karuo an bwij ko joñoul an Israel. Ilaija ear mij wõt etto; im eo ear binej jenkwon, etan Ilaisha, ear mij ilo ien iroij eo an jemen Jeroboam. Meñe Jeova ear kajerbal lõmarein ñõn torlokbõke kabuñ in Beal, dri Israel ro rar kãlet wõt ñõn air jab kabuñ ñõn Jeova. Ene eo ear kiõ ber iomin kajur eo an juõn kiñ me ear wõnmanlok wõt im “kõmõn nana iman mejen Jeova.” (2 Kiñ Ro 14:24) Inem jerbal eo an Jona emaroñ kar jab juõn men ebiruru ak ekamõnõnõ ñõn kõmõne. Ak, ear tiljek wõt in kõmõne.

Bõtab, juõn ran, Jona ear aikwij kõmõn juõn bebe elukkun aurõk. Jeova ear lelok ñõn e juõn jerbal me ear watõke elap an bin ñõn an kõmõne. Ta eo Jeova ear kajitõk iben ñõn kõmõne?

“Kwon Bojak im Ilok ñõn Nineveh”

Jeova ear jiroñ Jona: “Kwon bojak im ilok ñõn Nineveh, jikin kwelok en elab, im kwalok ñõne nana ko an. Iar roñ kin an armij ro ie kanuij jerawiwi.” (Jona 1:2, UBS) Ejjab bin ñõn ar lo unin jerbal in emaroñ kar juõn jerbal elukkun kabwerer. Ñõn tõbar jikin kwelok  eo ilo Nineve, Jona ear aikwij etetal tarrin 500 mail aitokin, juõn ial me enaj kar bõk juõn aliñ ñõn etetal. Bõtab, abañ ko rej walok jen an etetal emaroñ kar men eo ebirurulok ilo jerbal eo kar lelok ñõn e. Ilo Nineve, Jona ear aikwij kwalok nan in ekajet eo an Jeova ñõn dri Assiria ro me rar buñbuñ kin air kanuij lej. Elañe eiet ian dri Israel ro rar bokake, enaj kar ewi tõbrõkin an kwalok nan ñõn dri pegan ro? Ewi wãwen juõn dri korijeran Jeova emaroñ kar lo tõbrõk ilo ailiñ in elap, Nineve, me naj kar naetan “jikin kwelok eo eobrak kin riab im uror”?​—Nehõm 3:​1, 7, UBS.

Jona emaroñ kar lemnok kin men kein. Jejjab lukkun jela. Ak men eo jejela kake ej bwe ear ko. Jeova ear jiroñ e bwe en etal ñõn turear, ak ear etal ñõn ijo etoloktata iturilik. Ear etal ñõn jikin kwelok eo ear ber iturin lojit, etan Joppa, ijo me ear uwe ilo juõn tima me ear jibareklok Tarshish. Jet dri meletlet ro rar ba bwe Tarshish eber ilo Spein. Elañe eindrein, Jona ear jibareklok juõn jikin enañin 2,200 mail ko retolok jen Nineve. Juõn ial rot in ñõn ijo turãjet in Lomalo Elap [ak Lomalo Mediterranean], emaroñ kar bõk enañin juõn yiõ! Joñõn an kar Jona kõnan etal etolok jen jikin eo Jeova ear karõk bwe en etal ñõn e, ear mõnõnõ in uwe ilo tima eo iomin juõn yiõ!

Men in ej melelen ke bwe Jona ear juõn armij ebikõt? En jab mõkõj ar ekajet e. Einwõt ar naj loe, ear juõn armij eberan. Ak einwõt kij aolep, Jona ear juõn armij ejjab wãppen me ear aikwij kate e kin mõjino ko an relõñ. (Sam 51:5) Wõn iar ejañin kar mijõk?

Jet ien Anij emaroñ kajitõk iber ñõn kõmõne juõn men me jej watõke ebin im eban tõbrõk. Jemaroñ eñjake bwe jerbal eo ñõn kwalok kin nuuj eo emõn kin Ailiñ in Anij, me dri Kristian ro rej aikwij kõmõne, ej juõn jerbal elap an kamijõk. (Matu 24:14) Ebiruru ñõn ar meloklok mol eo me Jisõs ear ba: “Anij ej maroñ kin men otemjej.” (Mark 10:27) Elañe jet ien jej meloklok kin mol in, inem jemaroñ melele kin abañ eo an Jona. Bõtab, ta men ko rar walok kin an kar Jona ko?

Jeova Ej Koweik Dri Kanan eo An Ejjab Bokake

Jemaroñ pijaiklok an Jona bukot jikin an ber ilo wa eo, bwelen juõn waan ektak mweiuk jen Pinis̃ia. Ear lale an kapen im dri jerbal ro an boub in keboje wa eo bwe ren maroñ jerak. Ke ej lo an driklok im jokolok  ene eo, Jona ear kejatrikrik bwe ear ellã jen kauwatata eo ear inebata kake. Ak ejjabto tokelik, ear jino nana lõñ.

Kõto ko rekajur rar kõmõn bwe lojit en limajnono, im kõmõn bwe en walok no ko relap. Ejjabto, ro ilo wa eo rar kile bwe wa in kõmõn jen alal ear lukkun drik im ebiruru an rup ñe keiri iben joñõn kilepen kar no ko. Ilo ien in, Jona ear jela ke bwe “Iroij [Jeova] ear jilkinlok juõn kõto elab ion lometo,” ke ear je nan kein tokelik? Jejjab lukkun jela. Bõtab, ear lo bwe dri jerbal ro rar jino lamijlok ñõn anij ko air, ak ear jela bwe anij kein rewan rejamin naj kar jibõñ ir. Ilo bwebwenato eo an ej kwalok bwe, “joñan an kajur lañ eo wa eo enañin rub wõt jidrik.” (Jona 1:4, UBS; Livitikõs 19:4) Ak Jona ear maroñ ke kar jar ñõn Anij eo ear ko jen e?

Kin an Jona eñjake bwe ejelok an maroñ ñõn jibõñ, ear wõnlõllok ñõn loan wa eo im kiki im ear lukkun ettoñ. * Kapen eo ear lo Jona im kworuj e, im rejañ e bwe en jar ñõn anij eo an, einwõt an aolep kõmõne. Kin an dri jerbal ro tõmak bwe eor juõn men ekabwilõñlõñ kin lañ eo, rar kõmõn kakõle ñõn lale wõn ian armij ro ilo wa eo ear bõktok abañ in ioir. Ejelok berre Jona ear ikũmlok ke ear lo bwe kakõle ko rar kalikarlok wõn eo ej unin abañ eo. Ejjabto ear alikar bwe Jeova ear kajerbal lañ eo, im bareinwõt kakõle ko, ñõn jitõñlok ñõn juõn wõt armij, Jona!​—Jona 1:​5-7, UBS.

Jona ear kemeleleik dri jerbal ro kin men otemjej. Ear juõn dri korijeran Anij eo ekajur potata, Jeova. Eñin kar Anij eo ear ko jen e im kaillu e, im men in ear kõmõn bwe aolepeir ren ber ilo kauwatata. Jona ear lo turin mejeir bwe rar lukkun mijõk. Rar kajitõk iben kin ta eo ren kõmõn ñõn e bwe ren maroñ lomoren wa eo im armij ro. Ta eo ear ba? Jona emaroñ kar lukkun wurirrir kin lelñoñ ke ej pijaik an maloñ. Ak ear jab kõnan bwe aolep armij ro ren mij ke ear kile bwe emaroñ kar lomoren ir. Inem ear ba: “Komin jolok iõ na ilojet, im enaj lur. Ijelã bwe ña eo ij kõmmõn unin an lañ in itok iomi.”​—Jona 1:​12, UBS.

Nan kein reban kar walok jen juõn eo ebikõt. Ealikar bwe men in ear lukkun kamõnõnõik buruen Jeova ke ear lo an Jona kwalok an beran, im an karmijete e mõke ilo ien in ekauwatata. Men in ej kwalok bwe ear lukkun kajur tõmak eo an Jona. Jemaroñ anõk joñok in ranin ilo ar likit aikwij im tokjen ko an ro jet mokta jen ko ar mõke. (Jon 13:34, 35) Ñe jej lo an juõn ber ilo aikwij, ak ej aikwij nan in kõkãtõk ak bõk kainemõn jen Baibel eo, jej ke mõnõnõ in jibõñ e? Jenaj lukkun kamõnõnõik buruen Jeova ñe jenaj kõmõn eindrein!

Bwelen an kar Jona mõnõnõ in karmijete e mõke ear jelet buruen dri jerbal ro ilo wa eo, kinke ilo jinoin rar makoko in bokake! Jen an eindrein, rar aõnõn joñõn wõt air maroñ ñõn ellã jen lañ eo, ak rar jab lo tõbrõk kinke lañ eo ear kajurlok wõt. Tokelik rar kile bwe ejelok men en remaroñ bar kõmõne. Rar lamij ñõn Jeova, Anij eo an Jona, bwe en tiriamokake ir ke rar joloke Jona na ilojit.​—Jona 1:​13-​15, UBS.

Jona Ear Lo Tiriamo im Lomor

Ke kar jolok Jona na ilojit, bwelen ear iñtan in aõ kin an lap no, im ke ear bukot kilen an ebbebe ear lo an wa eo emõn an ilok. Ak no ko relap rar buñõt e im kaet e lõllok, im ear eñjake bwe enaj mij.

Tokelik Jona ear kwalok kin ewi wãwen kar eñjake eo an ilo ien in. Elõñ men ko rar walok ilo lemnok eo an. Ear buromõj ke ear lemnok bwe ejamin naj bar lo tempel eo eaibujuij an Jeova ilo Jerusalem. Ear eñjake an wõnlõllok ñõn ijo emulõltata ilojit, ebak ñõn unin tol  ko, ijo ujoij in lojit rar kabol e. Ijin en kar lũp eo lũpõn.​—Jona 2:​2-6, UBS.

Ak kõtar mõk! Ear or annañin juõn men elukkun kilep ear emakõtkit. Menin mour in ej kaioklok ñõn e im ej walõñi loñin, im waroñlok e!

Eñin emaroñ kar jemlokõn mour eo an. Ak, Jona ear eñjake juõn men ekabwilõñlõñ. Ear mour wõt! Ear jab jorran meñe iik eo ear waroñlok e, ak ear maroñ wõt in menono meñe ear ber iloan lojen iik eo me emaroñ kar erom lũp eo lũpõn. Jidrik kin jidrik, Jona ear jino bwilõñ. Ejelok berre bwe Anij e an, Jeova, ear “keboj juõn eek kilebleb bwe en wõrañlok Jonah.” *​—Jona 1:​17, UBS.

Iomin elõñ auõ ko in an ber ijo emarok jilõñlõñ, ear or ien ñõn an Jona lemnok im jar ñõn Jeova Anij. Jar eo an, me kar je ilo japter ruo ilo buk in Jona, ej kwalok bwe ear lap an Jona jela kobõn Jeje ko, kinke ekkã an jitõñlok ñõn eon ko ilo buk in Sam. Ej bareinwõt kwalok karkar in kamolol. Jona ear ba: “Ña inaj al kin al in nebar ko ñõn yuk; inaj lewõj ñõn yuk menin katok, inaj kõmmõne men eo emwij aõ kar kallimur kake. Lomor ej itok jen Iroij.”​—Jona 2:9, UBS.

Jona ear katak bwe lomor ej juõn men me Jeova emaroñ bõktok ion ro dri korijeran ilo jabrewõt jikin im ien. Meñe ilo ien eo ear ber “iloan eek eo,” Jeova ear loe im lomoren dri korijer in an me ear inebata. (Jona 1:​17, UBS) Im E wõt emaroñ kõmõn bwe juõn armij en mour iomin jilu ran im jilu boñ iloan lojen juõn iik kileplep. Ej juõn men emõn ñõn ar kememej ranin bwe Jeova ej “Anij eo ej iroij in mour eo am.” (Daniel 5:​23, UBS) Jej muri kin mour eo ar ñõn e. Jej ke kwalok ar kamolol kin men in? Inem, ejjab juõn menin aikwij ke ñõn ar bokake Jeova?

Ak ta kin Jona? Ear ke katak ñõn kwalok an kamolol Jeova ilo an bokake? Aet ear. Elikin jilu ran im jilu boñ, iik eo ear bõklok Jona ñõn barijet im “emmõjakelok” e. (Jona 2:​10, UBS) Pijaikilok mõk, elikin aolep men ko ear iioni, Jona ear jab aikwij aõ lok ñõn ene! Emol, ear aikwij bukot ialin an etal jen ijo ear ber ie. Ak ejjabto, kamolol eo an ear bar ber ilo melejoñ. Jona 3:​1, 2, [UBS] ej ba: “Iroij ear bar ba ñõn Jonah, ‘Kwon bojak im ilok ñõn Nineveh, jikin kwelok eo elab, im kwalok ñõn ir nan eo iar jiroñ yuk.’” Ta eo Jona enaj kõmõne?

Jona ear jab aiberber. Baibel eo ej ba: “Innem Jonah ear bokake Iroij im ilok ñõn Nineveh.” (Jona 3:3, UBS) Aet, ear bokake. Alikar, ear katak jen bwir ko an. Bareinwõt ikijen men in, jej aikwij kajeoñwe tõmak eo an Jona. Kij aolep jej jerawiwi, im jej kõmõn bwir. (Dri Rom 3:​23) Jej ke ebwer, ak jej katak jen bwir ko ar im bõk ial eo me enaj tellok kij ñõn bokake Anij?

Jeova ear ke kejerammõn Jona kin an bokake? Aet, ear. Juõn jerammõn ej bwe Jona emaroñ kar roñ bwe dri jerbal ro rar ellã im mour. Elikin wõt an kar Jona kõtlok bwe ren jolok e na ilojit, ear mõkõj an lur lañ eo, im dri jerbal ro rar “kanuij mijak Iroij [Jeova]” im kõmõn katok ñõn e ijellokin anij ko air rewan.​—Jona 1:​15, 16, UBS.

Elõñ yiõ ko tokelik ear walok juõn jerammõn elaplok. Men in ear walok ke Jisõs ear kajerbal ien eo Jona ear ber ilo lojen iik eo ñõn annañelok ien eo ñe enaj ber ilo lũp eo lũpõn, ak Hedis. (Matu 12:38-40) Jona enaj lukkun mõnõnõ in roñ kin jerammõn in ñe enaj jerkakbiji ilo jukjuk im ber eo ekãl ion lõl! (Jon 5:​28, 29) Jeova ekõnan bareinwõt kejerammõn yuk. Einwõt Jona, kwonaj ke katak jen bwir ko am im kwalok am bokake im mõnõnõ in karmijeteik yuk mõke?

[Kamelele ko itulal]

 [Bo̦o̦k/Pija eo ilo peij 28]

Dri Etale ro Rar Lale Buk in Jona

▪ Men ko kar je ilo buk eo ilo Baibel etan Jona, rar ke lukkun walok? Jen ien ko etto, armij ro rar kajeoñ in kariõp buk in, im ro rej etale Baibel eo ranin ekkã air watõke bwe ej juõn inoñ ak bwebwenato bajjek. Enañin rubuki yiõ ko remotlok juõn dri jeje ear ba bwe juõn dri tel in kabuñ ear kemelele bwe bwebwenato eo kin Jona im iik kileplep eo kar juõn parebõl wõt. Dri kaki eo ear kemelele bwe Jona ear jokwe ilo juõn hotel etan Raj Eo. Im ke ear jabwe jããn ko an ñõn kõllãik muri eo an, armij eo an hotel eo ear kadrioijlok e. Inem eñin wãwen eo kar “waroñlok” Jona im tokelik “emmõjakelok” e jen iik eo! Alikar, ro rar kõrraat rar lukkun kõnan kõmõn bwe armij ro ren berre bwe Jona ear lukkun ber im mour!

Etke elõñ rej lemnok bwe buk in ejjab mol? Kinke ej kemelele kin elõñ menin bwilõñ ko. Emwij an elõñ ro rej kõrraat bõk lemnok eo bwe men rot kein rejjab maroñ walok. Ak ejime ke lemnok in? Kajitõkin yuk mõke kin men in, ‘Ij tõmak ke nan ko jinointata ilo Baibel eo?’ Ej ba: “Ilo jinoin Anij e ar kõmõnmõn lõñ im lõl.” (Jenesis 1:1) Ilo meletlet, elõñ million armij ro ibelakin lõl rej tõmak kin men in. Ak, nan kein mõke rej kitibuj elõñlok men ko jen jabrewõt menin bwilõñ ko Baibel eo ear jei kaki tokelik.

Lemnok mõk: Ñõn Eo ear kõmõnmõn lõñ im aolep men ko rekajjo wãweir me rej ber im mour ion lõl, ta wãwen ko rar walok ilo buk in Jona remaroñ kar bin ñõn an kõmõni? Kõmõn juõn lañ ke? Kamakit juõn iik kileplep bwe en warõñlok juõn eman ke? Ak kõmõn bwe ejja iik eo wõt en emmõjakelok eman eo? Ñõn eo ekajur potata, ejjab bin ñõn an kõmõni aolep men kein.​—Aiseia 40:26.

Jet ien, men ko rekabwilõñlõñ rej walok meñe Anij ejjab kõmõni bwe ren walok. Ñõn wanjoñok, rej ba bwe ilo kar yiõ eo 1758, juõn jela ear wutlok jen tima eo waan ilo lomalo in Mediterranean im juõn bako ear waroñlok e. Bõtab, lõmaro ilo wa eo rar buuk bako eo kin juõn bakke im ke ear lel, jela eo ear kenabõjtak im dri jerbal ro rar maroñ kanõktok e ion wa eo im ear jab jorran. Elañe emol men in, jemaroñ watõke bwe ej juõn bwebwenato ekabwilõñlõñ, meñe Anij ear jab kõmõne bwe en walok. Ejelok berre Anij emaroñ kajerbal kajur eo an ñõn kõmõn men ko elaplok air kabwilõñlõñ.

Ro rej berre rej bareinwõt ba bwe ejelok juõn emaroñ mour wõt im menono ilo lojen juõn iik iomin jilu ran. Bõtab, armij ro ebwe air kabel ñõn kõmõn kein menono ko ñõn kajerbali ñõn menono ibulen lojit iomin juõn ien eaitok. Anij ear jab maroñ ke kajerbal kajur im meletlet eo an elaplok ñõn kõmõn bwe Jona en mour im menono wõt iomin jilu ran ilo lojen iik eo? Einwõt an kar juõn ian enjel ro an Jeova ba ñõn Meri, eo jinen Jisõs, “ejjelok juõn men Anij ejjab maroñe.”​—Luk 1:​37, UBS.

Bar ta ko rej kwalok bwe bwebwenato eo ilo buk in Jona emol? Wãwen an kar Jona kemelele kin tima eo im dri jerbal ro ie ear lukkun jejit. Ilo Jona 1:5, ej kwalok bwe dri jerbal ro ilo wa eo rar julok aolep mweiuk ko jen tima eo ñõn kõmeraiklok wa eo. Dri jeje bwebwenato ro ilo ien ko etto im kien ko an dri tel ro an kabuñ eo an dri Ju ro rej kwalok bwe ekkã air kõmõne men in ilo ien lañ ko. Kemelele eo an Jona tokelik kin Nineve ej bareinwõt jejit iben bwebwenato im kein kamol ko an ro rej katak kin mour an armij ro etto. Ak ilõñin men otemjej, Jisõs Kraist ear kajerbal ran ko jilu in an Jona ber ilo lojen iik kileplep eo ñõn annañelok ien eo enaj ber ilo lũp eo lũpõn. (Matu 12:38-​40) Nan ko an Jisõs rej kein kamol bwe emol bwebwenato eo an Jona.

“Ejjelok juõn men Anij ejjab maroñe.”​—LUK 1:​37

[Pija eo ilo peij 25]

Ke Jona ear jiroñ ir ta eo ren kõmõne, dri jerbal ro ilo wa eo rar jolok e na ilojit