Ir al contenido

Ir al índice

¿MOMANAUIS TLALTIPAKTLI?

Ajakatl

Ajakatl

AJAKATL amo san tikijiyotilanaj. Nojkia techpaleuia pampa kichiua amo ma asi ipan Tlaltipaktli miak tlamantli tlen kimajkaua tonati tlen techtlanauia. Tlaj amo onkaskia ajakatl ipan nochi Tlaltipaktli tlauel tlaseseyaskia uan timikiskiaj.

Tlen uelis panos ika ajakatl

Maseualmej tlauel kisokiuiaj ajakatl, yeka uelis techpanos tlen tlauel amo kuali. Nopa Organización Mundial de la Salud kiijtoua san 1% tlen maseualmej ipan nochi Tlaltipaktli kiijiyotilanaj ajakatl tlen amo sokiyo.

Ajakatl tlen tlauel sokiyo uelis kichiuas ma tijpiakaj cáncer ipan topulmón, ayokmo kuali ma tekiti toyolo uan ayokmo kuali ma titlaijiyotilanakaj. Nojkia, sejse xiuitl mikij se siete millones maseualmej pampa ajakatl tlauel sokiyo.

Tlaltipaktli kichijchijkej para tiitstosej nochipa

Tlaltipaktli uelis kichiuas nochipa ma tijpiakaj ajakatl tlen amo sokiyo. Nojua uelis kiampa kichiuas tlaj maseualmej amo tlauel kisokiuiaj ajakatl. Ma tikitakaj se keski neskayotl:

  • Miakej maseualmej kimatij kuatinij kejuak kichichinaj dióxido de carbono. Pero amo miakej kimatij ipan ueyi atl eltok se keski kuatinij tlen itoka manglares uan más kichichinaj dióxido de carbono. Tlauel moneki ma elto manglares pampa ueli kichichinaj se 5 imiaka más dióxido de carbono tlen eltok ipan ajakatl uan kuatinij amo.

  • Ixtlamatinij kiijtouaj eltok se keski xiuitl atsintla tlen kitsakuilia dióxido de carbono uan nojkia kitlaltoka, kej nopa quelpo o kelp. Ixiuiyo quelpo uelis yas uejka pampa kipia kejuak bolsas ika ajakatl. Kema uejka eltok, nopa bolsas toponi uan nopa quelpo yaui atsintla uan kiuika dióxido de carbono tlen mokaua atsintla tlauel miak xiuitl.

  • Kema momoyajki COVID-19, nima neski ajakatl uelis mokualtlalis. Ipan xiuitl 2020 miak fábricas ayokmo tekitikej uan miak carros ayokmo nenkej, yeka ayokmo tlauel kisokiuijkej ajakatl uan moijkuinik miak tlamantli tlen amo kuali ipan ajakatl. Nopa Informe mundial sobre la calidad del aire 2020, kiijtok ipan kipano 80% tlen se keskij altepemej, kiitakej nopa ajakatl moyankuilik kema panotoya se keski tonali pejtoya COVID-19.

Kitemoliaj tlake uelis techpaleuis

Tlaj tijtekiuisej bicicleta amo tijsokiuisej ajakatl.

Tekichiuanij kiniljuijtokej miak empresas ayokmo ma kimajkauakaj tlen kisokiuia ajakatl. Uan ixtlamatinij kipantijtiauij sekinok tlamantli tlen tlapaleuis ayokmo ma kisokiuikaj ajakatl. Se neskayotl, uelis kintekiuisej se keskij piltlapialtsitsij para kikuepasej se tlamantli tlen tlasokiuia ipan seyok tlamantli tlen amo tlasokiuia. Nojkia, se keskij ixtlamatinij kiijtouaj kema tiauij kanajya ma tiikxinejnemikaj uan ma tiakaj ika bicicleta uan amo tlauel ma tinemikaj ika carro yon tlauel ma tijtekiuikaj tlauili ipan tochaj.

Para amo kisokiuisej ajakatl, se keskij tekichiuanij temakaj estufas tlen yajyankuik. Pero miakej maseualmej nojua ayamo kipiaj nopa estufas.

Pero nojua moneki mochiuas sekinok tlamantli. Ipan xiuitl 2022, kiampa kiijtok nopa Organización Mundial de la Salud, nopa Banco Mundial uan sekinok empresas ipan nochi Tlaltipaktli.

Inijuantij kiijtojkej ipan 2020, miakej maseualmej ipan nochi Tlaltipaktli, tlakualchiuayayaj ika se keski tlamantli tlen tlauel popoka uan kisokiuia ajakatl. Ipan miak altepetl, miakej maseualmej amo uelij kikouaj yajyankuik estufas o sekinok tlamantli tlen ika tlakualchiuasej.

¿Uelis timotemachisej teipa kuali tiitstosej?¿Tlake kiijtoua Biblia?

“TOTEKO Dios kichijki iluikaktli [ . . . ] tlaltipaktli uan nochi tlen onka ipani. Yajaya tlen kinmaka yolistli uan inintonal nochi tlakamej ipan tlaltipaktli” (Isaías 42:5).

ToTeotsij kichijchijki ajakatl uan nochi tlamantli tlen kichiua ma moyankuili. Nojkia, ichikaualis amo kema tlamis uan tlauel kiniknelia maseualmej. Yeka, ¿timoiljuia toTeotsij amo tleno kichiuas pampa maseualmej kisokiuijtokej ajakatl? Xikita nopa tlamachtili “ToTeotsij kiijtoua Tlaltipaktli momanauis”.