Ocuphela mwaha

Ocuphela sampuwa

Esilintru ya oloko ennaromola nsina na Pelsasare (Wooneya wookwakwaleya)

Nyuwaano Mwaanasuwela?

Nyuwaano Mwaanasuwela?

Tiheeni enooniherya wi alipa ootholathola yaaphiyerya osuwela wi Pelsasare o Papulu aakhala nave wi aari mwene?

MU IYAAKHA sincipale, alipa omvaanya Piipiliya yaanaloca wi mwene Pelsasare, yoowo onalociwa mu liivuru a Taniyeli, hantonko okhala. (Dan. 5:1) Awo yaaneemererya yeela, woona wi alipa ootholathola hiyantonko ophwanya yawooniherya yaavaha onamoona wi owo aakhala. Nyenya moonelo ola waatorokeya mu eyaakha ya 1854. Ntakhara heeni?

Mu eyaakha yeele, mulipa ooweemelela achu a elapo awe awiichaniwa John George Taylor a elapo yo Grã-Bretanha, aaheecelela milepe sa muceche wa Ur, yoowo onakhala makupa oohico a elapo yo Iraaki. Weiwo, mpuwa mwa muconco, John aahiphwanya ichu saapakiwe ni oloko, orakama waya asentimetro khumi. Ichu seiha saarempwa ni masu oopachiwa. Echu emoha sa seiho, waarempwavo nivekelo, naaloca sa oveka wa ekumi yawaaca ntakhara mwene o Papulu Naponitu ni wa mwanawe oopacerya amwaamulopwana awiichaniwa Pelsasare. Ophiyerya wi alipa omvaanya Piipiliya yaaheemererya wi: Ophwanyiwa wa ichu seiha, yawooniherya yawi Pelsasare chiryene aahikhala.

Ohiya pahiru olocaru wi Pelsasare aahikhala, Piipiliya tho onnaloca wi owo aari mwene. Alipa omvaanya Piipiliya hiyeemererya tho yeela. Ntoko yootakiherya, mu 1875, Siyentista mmoha awiichaniwa William Talbot, aahirepa wi akina yaaneemererya wi “Bel-sar-ussur [Pelsasare] aalamulenle elukuluku emohamoha yeeyo Naponitu, atiithi awe yaalamulelaaya. Nyenya hiyaavo yaawooniherya vooloca sa yeela.”

Wookuchulani, ovaanyihana yoola waamala nnikhaviheryo na ichu seihe saaphwanyiwe. Iho saahuupulula wi saavira iyaakha sincipale atiithi awe Pelsasare, Mwene Naponitu, ehikhalaka o Papulu. Tiheeni yeeren’ye mu elukuluku yeela atiithi awe yahaaraaya o Papulu? Liivuru mmoha awiichaniwa Encyclopaedia Britannica, onnaloca: “Vaavaa Naponitu aakerihiweiye wookapuroni, owo aamuhiyerya Pelsasare omwene woothene vamoha ni anakhoco awe.” Mwawiihiiha, Pelsasare aakhala mwene o Papulu mu elukuluku yeele. Ti nthowa nene mulipa ootholathola ni oosuwela ilocelo awiichaniwa Alan Millard aalonceiye wi waari woophwanelela “liivuru oohisuweliwa, ntoko Liivuru a Taniyeli, omuloca Pelsasare ntoko ‘mwene.’”

Nyenya, wa alapeli a Muluku, Piipiliya yawooniherya yawi liivuru a Taniyeli teeparipari, oororomeleya nave wi oveereliwe ti Muluku.—2 Tim. 3:16.