„Tot de dood ons scheidt”

HOEVEEL gelukkige stelletjes hebben elkaar niet met die woorden trouw beloofd — misschien zonder erbij stil te staan dat het op een dag echt zou kunnen gebeuren? Ouderdom, ziekte of een ongeval maken vaak op een tragische manier een eind aan het leven van een dierbare huwelijkspartner, waardoor de ander eenzaam en verdrietig achterblijft (Prediker 9:11; Romeinen 5:12).

Uit statistieken blijkt dat bijna de helft van de vrouwen van 65 jaar of ouder weduwe is. Omdat vrouwen drie keer zo veel kans hebben hun partner in de dood te verliezen als mannen, wordt er zelfs wel over een „vrouwelijk fenomeen” gesproken. Dat wil niet zeggen dat het mannen niet overkomt. De realiteit is dat miljoenen mensen, mannen en vrouwen, in deze verdrietige omstandigheid verkeren. Bent u misschien een van hen?

Of u nu een man of een vrouw bent, wat kunt u in deze situatie doen? Kan de Bijbel u op de een of andere manier helpen met het verdriet om te gaan? Hoe hebben sommige weduwen en weduwnaars het gered? Hoewel er geen formule bestaat die in alle gevallen toepasbaar is, zijn er principes en suggesties die kunnen helpen.

Het verlies verwerken

Sommige mensen beschouwen huilen als een teken van zwakte, of zelfs als schadelijk, maar de psychologe Joyce Brothers, zelf een weduwe, vergelijkt tranen met eerste hulp op emotioneel gebied. Huilen is een normaal onderdeel van het rouwproces en helpt de pijn te verlichten. Schaam u niet voor uw tranen. Een goed voorbeeld daarvan is in de Bijbel te vinden. Abraham was een man met een groot geloof, en hij genoot de eer Gods vriend genoemd te worden. Maar toen zijn geliefde vrouw stierf, „ging [hij] naar binnen om over Sara te weeklagen en haar te bewenen” (Genesis 23:2).

 Het is heel normaal dat u af en toe alleen wilt zijn, maar zonder u niet af. Spreuken 18:1 waarschuwt ons: „Wie zich afzondert, zal zijn eigen zelfzuchtige verlangen zoeken.” Zoek steun bij familieleden en vrienden die met u meeleven. Wat dat betreft is de christelijke gemeente een prachtige voorziening, waar geestelijk gezinde personen steun en raad kunnen geven wanneer dat nodig is (Jesaja 32:1, 2).

Voor sommigen is het beantwoorden van condoleancebrieven en -kaarten een hulp geweest. U kunt die gelegenheid aangrijpen om de goede herinneringen aan uw partner en de dingen die u samen hebt gedaan, op te schrijven. Een album maken met herinneringen en foto’s, brieven en kaartjes kan u ook helpen er weer bovenop te komen.

Het is heel normaal dat iemand die pas een dierbare heeft verloren, zich wat gedesoriënteerd en verward voelt, maar vasthouden aan uw gebruikelijke schema en bezigheden zal u helpen. Als u bijvoorbeeld een vaste tijd had om naar bed te gaan, op te staan, te eten of bepaalde karweitjes te doen, probeer dat dan zo te houden. Maak plannen voor het weekend en voor speciale dagen zoals uw trouwdag, waarop u het verlies extra sterk zult voelen. Het is vooral belangrijk door te gaan met bezigheden die met uw geloof te maken hebben (1 Korinthiërs 15:58).

Iemand die onder grote emotionele druk staat, kan dingen vaak niet goed meer inschatten. Mensen met slechte bedoelingen zullen misschien zelfs misbruik proberen te maken van uw situatie. Daarom is het goed geen overhaaste beslissingen te nemen in kwesties zoals het verkopen van uw huis, het doen van een grote investering, verhuizen of hertrouwen. Een wijze spreuk zegt: „De plannen van de vlijtige leiden waarlijk tot voordeel, maar ieder die haastig is, stuurt waarlijk aan op gebrek” (Spreuken 21:5). Al zulke ingrijpende veranderingen in uw leven kunt u beter uitstellen tot uw emoties wat meer gekalmeerd zijn.

Het kan emotioneel heel zwaar zijn de persoonlijke bezittingen van uw partner uit te zoeken, vooral als u heel wat jaren samen bent geweest, maar het maakt deel uit van het rouwproces. Uitstel kan de pijn onnodig verlengen (Psalm 6:6). Sommigen doen dit liever alleen; anderen vinden het prettig het samen te doen met een goede vriend of vriendin, met wie ze de herinneringen die dan bovenkomen kunnen delen. Het zou ook verstandig zijn een vriend of familielid te vragen om te helpen met het papierwerk, zoals het verkrijgen van afschriften van de overlijdensakte; het aanschrijven van overheidsinstanties, banken en creditcardorganisaties; het eventueel wijzigen van de eigendom van goederen; het regelen van overlijdensuitkeringen en het betalen van medische kosten.

Bedenk dat we in een immorele wereld leven. Nu u alleen bent, kunnen uw pogingen om eerbaar te blijven op de proef gesteld worden. De woorden van de apostel Paulus zijn echt nog even actueel als altijd: ’Een ieder van u behoort te weten hoe in heiliging en eer in het bezit te komen van zijn eigen vat, niet in hebzuchtige seksuele begeerte, zoals dit ook het geval is bij de natiën die God niet kennen’ (1 Thessalonicenzen 4:4, 5). Daarom is het verstandig romantische of seksueel getinte films, boeken en muziek te vermijden.

Besef bovenal dat het tijd kost om er weer bovenop te komen. Uit onderzoeken in de Verenigde Staten blijkt dat iemand die zijn partner  in de dood heeft verloren, minstens anderhalf jaar nodig heeft om er lichamelijk en geestelijk weer een beetje bovenop te komen. Bid God om volharding, een eigenschap die wordt bevorderd door de vrucht van Gods geest (Galaten 5:22, 23). Hoewel u zich dat nu misschien niet kunt indenken, zal het langzamerhand steeds beter gaan.

Hoe sommigen het hebben gered

Voor Anna, die veertig jaar gelukkig getrouwd is geweest, was het rampzalig dat ze onlangs haar man verloor. „Ik heb mijn moeder verloren toen ik dertien was, daarna mijn vader en twee broers, en ook mijn zusje. Maar ik kan naar waarheid zeggen dat geen van die verliezen me zo sterk heeft aangegrepen als het verlies van mijn man. Het was alsof ik in tweeën werd gescheurd. De pijn was vreselijk.” Wat heeft haar geholpen met die pijn om te gaan? „Ik heb een groot album gemaakt met e-mails en kaarten met prachtige uitingen van liefde en waardering voor al Darryls goede eigenschappen. Elk ervan noemt iets bijzonders over hem. Ik weet zeker dat ook Jehovah hem niet vergeet en dat hij hem in de opstanding zal terugbrengen.”

De 88-jarige Esther vertelt wat haar heeft geholpen: „Na 46 jaar kameraadschap is eenzaamheid de grootste beproeving. Maar ik heb gemerkt dat druk bezig blijven met activiteiten in verband met mijn geloof, een grote hulp is geweest. Ik ben ermee doorgegaan christelijke vergaderingen te bezoeken, de Bijbelse boodschap met anderen te delen en de Bijbel ook zelf te lezen. Ik zonder me niet af, en dat heeft ook geholpen. Ik zoek het gezelschap van vrienden die naar me willen luisteren. Ze hebben niet altijd iets vertroostends te zeggen, maar ik waardeer het heel erg dat ze de tijd voor me nemen en naar me luisteren.”

Robert, die zijn vrouw na 48 jaar huwelijk aan kanker verloor, vertelt: „Het verlies van een partner met wie je kon praten, beslissingen kon nemen,  van reizen en vakanties kon genieten en de dagelijkse gebeurtenissen kon delen, is heel moeilijk te verwerken. Het valt echt niet mee, maar ik ben vastbesloten het niet op te geven en door te gaan met mijn leven. Fysiek en mentaal actief blijven heeft me geholpen. Ook het gebed geeft veel troost.”

Een zinvol leven na het verlies

Ook al is het verlies van een dierbare partner een van de meest traumatische ervaringen in iemands leven, het is niet het einde. Als u het van de positieve kant bekijkt, ziet u nu misschien de mogelijkheid om dingen te doen waar u voorheen weinig tijd voor had, zoals hobby’s of uitstapjes. Die bezigheden kunnen u helpen de leegte te vullen. Sommigen hebben nu misschien de mogelijkheid om er meer tijd aan te besteden hun geloof met anderen te delen. Het zal gegarandeerd vreugde en voldoening schenken anderen op die manier te helpen, want Jezus zei: „Het is gelukkiger te geven dan te ontvangen” (Handelingen 20:35).

Denk niet dat u nooit meer gelukkig kunt zijn. Wees ervan verzekerd dat Jehovah God voor u zorgt als u zich tot hem wendt. De psalmist David zei over Jehovah: „De weduwe houdt hij staande” (Psalm 146:9). Het is hartverwarmend te weten dat de Bijbel Jehovah niet alleen beschrijft als „de Vader der tedere barmhartigheden en de God van alle vertroosting”, maar ook over hem zegt: „Gij opent uw hand en verzadigt de begeerte van al wat leeft” (2 Korinthiërs 1:3; Psalm 145:16). Als liefdevolle God is Jehovah in staat en graag bereid om mensen die zich oprecht tot hem wenden, te hulp te komen. U kunt dezelfde gevoelens hebben als de Israëlieten uit de oudheid, die zongen: „Ik zal mijn ogen opheffen naar de bergen. Vanwaar zal mijn hulp komen? Mijn hulp komt van Jehovah, de Maker van hemel en aarde” (Psalm 121:1, 2).

[Inzet op blz. 19]

Miljoenen mensen hebben te kampen met verdriet en eenzaamheid omdat ze hun partner verloren hebben. Bent u een van hen?

[Kader op blz. 21]

Wel of niet hertrouwen?

De Bijbel geeft te kennen dat de dood een eind maakt aan de huwelijksverbintenis en dat de achterblijvende partner dus de mogelijkheid heeft te hertrouwen (1 Korinthiërs 7:39). Toch is dat een volkomen persoonlijke beslissing. Het is echter wel belangrijk dat de kinderen van deze beslissing op de hoogte zijn en hun vader of moeder alle mogelijke steun geven (Filippenzen 2:4). Andrés bijvoorbeeld was er eerst op tegen dat zijn vader hertrouwde. Hij had heel veel van zijn moeder gehouden en vond dat niemand haar plaats mocht innemen. „Maar ik besefte al gauw dat mijn vader een goede beslissing had genomen”, zegt hij. „Het huwelijk fleurde hem weer op. Hij begon dingen te doen die hij een tijdlang niet gedaan had, zoals een reis maken. En natuurlijk ben ik zijn nieuwe vrouw dankbaar dat ze fysiek en emotioneel zo goed voor hem zorgt.”

[Illustraties op blz. 20, 21]

Bezig blijven en God om volharding bidden helpt u er weer bovenop te komen