O kwele gore go romelana melaetša goba diswantšho tša thobalano mogalathekeng ke selo se se atilego bafseng. O ka ipotšiša gore, ‘Na ngwana wa ka yo a lego mahlalagading a ka dira selo sa mohuta wo?

O nyaka go ahlaahla taba yeo le ngwana wa gago—eupša bjang? Pele o ka araba, ela hloko lebaka leo la lona bafsa ba bangwe ba tsenetšego mokgwa wo gotee le lebaka leo ka lona o swanetšego go tshwenyega. *

• Bafsa ba bangwe ba romela melaetša e gobogilego ya tša thobalano e le gore ba bapale ka maikwelo a lerato a motho yoo ba mo kgahlegelago.

• Maemong a mangwe, ngwanenyana o romela seswantšho sa gagwe sa ge a sa apara ka gobane a gapeletšwa ke mošemane gore a dire bjalo.

• Ka dinako tše dingwe mošemane a ka romela bagwera ba gagwe ba bantši seswantšho sa ngwanenyana yo a sa aparago e le ge a ba thabiša goba go itefeletša ka morago ga gore ba arogane.

Go sa šetšwe gore o sebaki ke eng, mofsa yo a nago le mogalathekeng a ka tsena mathateng a magolo. Puku ya CyberSafe e re: “Maphelo a ka fetogela sa ruri ka go fo kgotla konotswana ya mogalathekeng.”

Batho ba bantši ba palelwa ke go lemoga gore gateetee ka morago ga gore ba romele seswantšho Inthaneteng, ga ba sa na taolo mabapi le kamoo seswantšho seo se tlago go dirišwa ka gona. Boemong bjo bongwe, kuranta e tšwago go U.S. Federal Bureau of Investigation (FBI), e bega gore ngwanenyana wa nywaga e 18 “o ile a ipolaya ka morago ga gore seswantšho seo a bego a se rometše lesogana la gagwe ka mogalathekeng seo go sona a bego a sa apara se ilego sa romelwa bafsa ba makgolo sekolong seo a bego a tsena go sona. Barutwana ba bangwe bao go bonagalago le bona ba ile ba tšwela pele ba romela seswantšho seo go ba bangwe, go thwe ba ile ba goboša ngwanenyana yoo.”

Go romelana melaetša goba diswantšho tša thobalano mogalathekeng go ka tsoša dikgang tša molao. Ka mohlala, mafelong a mangwe bana ba banyenyane bao ba ilego ba romela bana ba bangwe melaetša ya diswantšho tše gobogilego tša thobalano ba ile ba latofatšwa ka melato ya diswantšho tša bana ba sa aparago gomme ba swanelwa ke go ngwadišwa e le balofatšwa ba tša thobalano. Bjalo ka motswadi, le wena o ka ikarabela ge e ba konteraka ya mogalathekeng e ngwadišitšwe ka leina la gago goba ge e ba o ka palelwa ke go gata megato ya gore o thibele ngwana wa gago go romela melaetša goba diswantšho tša thobalano mogalathekeng.

Bea melao e lebanyago. Le ge o ka se kgone go laola ka botlalo tsela yeo ngwana wa gago a dirišago mogalathekeng wa gagwe, o ka kgonthišetša gore ngwana o tseba melao ya gago gabotse—gotee le ditlamorago tša go tshela melao yeo. Gape, gopola gore bjalo ka motswadi, o na le tshwanelo ya go tseba seo se diregago mogalathekeng wa ngwana wa gago.—Molao wa motheo wa Beibele: Baefeso 6:1.

Thuša ngwana wa gago gore a kgone go bea mabaka ge a lebane le bothata bjo. Mohlomongwe o ka re: “Batho ba bantši ba na le dipono tše di fapanego ka seo se bolelwago ke go romelana melaetša goba diswantšho tša thobalano mogalathekeng. O ka hlalosa bjang polelwana yeo?” “Ke diswantšho tša mohuta mang tšeo o naganago gore ga di a swanela?” “Mafelong a mangwe molao o latofatša ngwana yo monyenyane ka bosenyi ge a romela seswantšho sa ngwana yo mongwe yo monyenyane yo a sa aparago. Na o nagana gore seo ke se sebe?” “Ke ka baka la’ng go romelana melaetša goba diswantšho tša thobalano mogalathekeng e ka ba selo se se fošagetšego boitshwarong?” Theetša ngwana wa gago yo a lego mahlalagading ka kelohloko ge a bea mabaka, ke moka o mo thuše gore a nagane ka mo go tseneletšego ka ditlamorago tša seo.—Molao wa motheo wa Beibele: Baheberu 5:14.

Mo direle seswantšhokgopolo. O ka botša morwedi wa gago gore: “A re re mošemane o gapeletša ngwanenyana gore a mo ‘romele molaetša goba seswantšho sa thobalano mogalathekeng.’ Ngwanenyana o swanetše go dira’ng? Na o swanetše go ineela e le gore a se lahlegelwe ke segwera sa bona? Na a gane go mo romela eupša a tšwele pele a bapala ka maikwelo a gagwe a lerato? Na a kgaotše tswalano ya bona? Na a botše motho yo mogolo?” Thuša morwedi wa gago gore a bee mabaka mabapi le taba ye. Ke therešo gore o ka diriša mokgwa o swanago le ka morwa wa gago.—Molao wa motheo wa Beibele: Bagalatia 6:7.

Leka go bona gore ngwana wa gago o tšea go dira se se lokilego go le bohlokwa gakaakang. Mmotšiše dipotšišo tše bjalo ka tše: Go ba le botumo bjo bobotse go bohlokwa gakaaka’ng go wena? O rata go tsebja ka dika dife? O be o tla ikwa bjang ge e ba o be o ile wa nyenyefatša motho yo mongwe ka gore o romele seswantšho se sa swanelago? O be o tla ikwa bjang ge e ba o be o ile wa emela se se lokilego? Thuša ngwana wa gago yo a lego mahlalagading gore a ‘be le letswalo le lebotse.’—1 Petro 3:16.

Mmeele mohlala. Beibele e re bohlale bjo bo tšwago go Modimo bo sekile e bile ga bo na boikaketši. (Jakobo 3:17) Na ditekanyetšo tša gago di bonagatša mantšu ao? Puku ya CyberSafe e re: “Re swanetše go bea mehlala e mebotse gomme re se bogele diswantšho le Diwepesaete tšeo di ka tšewago e le tše sa hlwekago goba tše di sego molaong.”