Eya go dikagare

Eya go lelokelelo la dikagare

DISWANTŠHO TŠA KGALE

Herodotus

Herodotus

BOPHELO bo be bo le bjang nywaga e dikete e fetilego? Batho ba be ba latela metlwae efe? Boepi bja marope bo ka re nea dikarabo, eupša e sego ka moka ga tšona. E le gore re kwešiše tsela yeo batho ba bogologolo ba bego ba nagana ka yona, re ka thušwa ke dipuku tša monna yo a ngwadilego ditaba tša histori ya mehleng ya gagwe. Monna yoo o phetše nywaga e 2 400 e fetilego. Leina la gagwe e be e le Herodotus, e bile e be e le radihistori wa Mogerika wa lekgolong la bohlano la nywaga B.C.E. Puku ya gagwe e bitšwa The Histories.

Herodotus o ile a ngwala ka dibaki tša dintwa tša Bagerika kudukudu dilo tše di bakilego go hlaselwa ga Baperesia ka 490 le 480 B.C.E., e lego tšeo di diregilego ge Herodotus e be e sa le mošemane. Ka ntle le go bolela ka ditlhaselo tša Baperesia o ile a ngwala ka dilo ka moka tšeo a bego a di hwetša mabapi le setšhaba se sengwe le se sengwe seo se bego se kgongwa ke ditlhaselo tšeo.

O NGWADILE SE SE FETAGO HISTORI

Herodotus e be e le molaodiši yo a nago le bokgoni. O be a ala ditaba gabotse, a akaretša se sengwe le se sengwe seo a bego a nagana gore se a nyakega. Seo Herodotus a ilego a se fihlelela se tloga se makatša ka ge seo a bego a se ngwala se be se sa thewa dipegong tša molao tša Mmušo tšeo di ngwaletšwego go boloka ditiragalo tša histori, ka ge dipego tše bjalo di be di sa hwetšagale gabonolo.

Morago kua, ke batho ba sego kae bao ba bego ba tshwenyega ka go boloka dipego tša histori ntle le ge e ba ba be ba nyaka go ikgantšha ka mengwalo ya dimonyumente. Herodotus o be a ithekgile ka seo a bego a se bona, ditumelo tša setšo le bohlatse bjoo a bego a bo newa ke ba bangwe mabapi le ditiragalo tšeo a bego a nyaka go ngwala ka tšona. Herodotus o be a eya kgole le kgauswi e le gore a kgoboketše boitsebišo bja gagwe. O goletše koloning ya Gerika ya Halicarnassus (yeo ga bjale e bitšwago Bodrum, ka borwa bja Turkey) gomme o ile a etela kudu dinaga tša Gerika.

Herodotus o be a eya kgole le kgauswi e le gore a kgoboketše boitsebišo bja gagwe

O ile a etela ka leboa la Lewatle le Leso le Scythia, nageng yeo lehono e bitšwago Ukraine le ka borwa bja Palestina le Egipiteng ya Godimo. Go bonagala ka bohlabela a ile a fihla Babilona, gomme go ka direga gore o ile a hlokofalela ka bodikela koloning ya Gerika yeo ga bjale e lego borwa bja Italy. Kae le kae moo a bego a eya gona o be a lebelela dilo le go nyakišiša ke moka a kgoboketša boitsebišo go tšwa go batho bao a bego a ba tšea e le methopo yeo e ka botwago.

GO NEPAGALA GA DIPEGO TŠA HERODOTUS

Karolo ya Phaphirase ya puku ya The Histories

Boitsebišo bjoo Herodotus a bo ngwadilego bo be bo nepagetše go fihla bokgoleng bofe? Dilo tšeo a di ngwadilego mabapi le dinaga tšeo a di etetšego le dilo tšeo a di bonego ka mahlo di tšewa di nepagetše. Tsela yeo a hlalositšego metlwae yeo e bego e sa tsebje ke Bagerika e bjalo ka dipoloko tša ka bogošing tša kua Scythia goba go gwamišwa ga ditopo moo go bego go dirwa ke Baegipita, ka moka ga tšona di dumelelana le seo baepi ba marope ba se utolotšego. Go boletšwe gore boitsebišo bjo bontši bjoo a bo kgobokeditšego mabapi le Egipita “bo tšeelwa godimo go feta bjoo bo ngwadilwego mehleng ya bagologolo ka naga yeo.”

Lega go le bjalo, ka dinako tše dingwe Herodotus o be a swanelwa ke go dumela boitsebišo bjo bo bego bo belaetša. Go oketša moo, batho ba mehleng ya gagwe ba be ba dumela ka mo go feletšego gore medimo ya baheitene e na le tswalano e itšego le batho. Ka gona ga se dilo ka moka tšeo a di ngwadilego tšeo boradihistori ba mehleng yeno ba dumelelanago le tšona. Lega go le bjalo, Herodotus o be a leka go dira phapano magareng ga seo e lego therešo le seo e lego nonwane. O ile a bolela gore o be a sa dumele dilo ka moka tšeo a bego a di botšwa. O be a dira diphetho ka morago ga go hlahloba methopo ya gagwe le go e bapetša.

Puku ya The Histories e bolela ka mošomo wa Herodotus wa bophelo ka moka. O ile a fihlelela modiro o mogolo ka boitsebišo bjo a bo hweditšego.