Bophelo Kampeng Ya bofaladi

GO TLA eng ka kgopolong ya gago ge o e-⁠kwa mantšu a rego “kampa ya bofaladi”? Na o kile wa etela e nngwe ya tšona? Ge e le gabotse e bjang?

Nakong ya ge go be go ngwalwa taba ye, go be go šetše go hlomilwe dikampa tše 13 karolong ya ka bodikela bja Tanzania. Bafaladi ba ka bago 500 000 ba tšhabišitšwego ke dintwa tša selegae dinageng tša Afrika ba be ba thušwa ke mmušo wa Tanzania o dirišana le United Nations High Commissioner of Refugees (UNHCR). Bophelo bja kampeng bo bjang?

Go Fihla Kampeng

Mosetsana wa nywageng ya mahlalagading yo a bitšwago Kandida o hlalosa seo se ilego sa direga ge yena le lapa la gabo ba be ba fihla kampeng nywaga e sego kae e fetilego ka gore: “Ba ile ba re nea karata ya kabo ya dijo yeo e nago le nomoro ya pasa, gomme lapa lešo le ile la abelwa go dula kampeng ya bofaladi ya Nyarugusu. Moo re ile ra hwetša nomoro ya lefelo le nomoro ya setarata. Re ile ra bontšhwa moo re tlago go rema mehlare le go sega bjang gona bakeng sa go di dirišetša go aga ntlo ya rena e nyenyane. Re ile ra dira ditena tša mobu. UNHCR e ile ya re nea polasitiki e kgolo yeo re tlago go rulela ka yona. E be e le mošomo o boima, eupša re be re thabile ge ntlo ya rena e nyenyane e fedile.”

Karata ya go aba dijo e dirišwa Laboraro la beke e nngwe le e nngwe ya bobedi. Kandida o tšwela pele ka gore: “Gantši re dira molokeloke lefelong la go jela bakeng sa go hwetša dijo tša letšatši le letšatši tšeo di abjago ke UNHCR.”

Motho o tee o hwetša dijo tše bjang letšatši le letšatši?

“Yo mongwe le yo mongwe wa rena o hwetša mo e ka bago dikomiki tše tharo tša bupi, komiki e tee ya dierekisi, digrama tše 20 tša dinawa, mahwana a mabedi a makhura le digrama tše 10 tša letswai. Ka dinako tše dingwe re hwetša gape le sesepa, seo se fetšago kgwedi ka moka.”

Go thwe’ng ka meetse a hlwekilego? Na a gona? Mosadi yo mofsa yo a bitšwago Riziki o re: “Ee, meetse a gogwa ka diphaephe dinokaneng tša kgaufsi gomme a tšhelwa ka ditankeng tše dikgolo. Meetse a hlwekišwa ka chlorine pele  a ka gogelwa dipomping tša mafelong a mantši kampeng e nngwe le e nngwe. Re sa dutše re leka go bediša meetse pele re ka a nwa bakeng sa go phema go babja. Gantši re dula re šoma go tloga mesong go fihlela mantšiboa re e-⁠kga meetse le go hlatswa diaparo dipomping tše tša meetse. Re ka kgona go kga feela meetse ka boleke bjo botee le seripa ka letšatši.”

Ge e ba o be o ka feta ka koloi go e nngwe ya dikampa, o be o ka bona dikolo tša bo mapimpana, tša tlase le tše phagamego. Gaešita le thuto ya batho ba bagolo e ka ba gona kampeng. Seteišene sa maphodisa le ofisi ya mmušo tšeo di lego ka ntlenyana ga kampa di kgonthišetša gore kampa e šireletšegile e bile e bolokegile. O ka bona mmaraka o mogolo wo o nago le mabenkele a manyenyane moo bafaladi ba ka rekago merogo, dienywa, hlapi, kgogo le dijo tše dingwe tša ka mehla. Badudi ba bangwe ba lefelong leo ba tla mmarakeng go tlo rekiša. Eupša bafaladi ba tšea kae tšhelete ya go reka dilo? Ba bangwe ba lema serapa sa merogo gomme ba rekiša ditšweletšwa tša gona mmarakeng. Ba bangwe ba ka rekiša karolo ya bupi goba dierekisi tšeo ba di hwetšago, ba diriša seo e le tsela ya go hwetša nama goba dienywa. Ee, kampa e ka lebelelega bjalo ka motse o mogolo go e na le go ba kampa. Go tlwaelegile go bona batho ba bangwe ba sega le go ipshina mmarakeng, go etša ge ba ka be ba dira ge ba be ba le nageng ya gabo bona.

Ge e ba o ka tsena sepetlele, ngaka e nngwe e ka go botša gore go na le dikliniki tše sego kae kampeng moo go alafšago malwetši a tlwaelegilego gona; bao ba nyakago thušo ya  tšhoganyetšo le ba malwetši a šoro ba romelwa sepetlele. Ka mo go kwagalago, lefapha la baimana le lefelo la go belegela sepetlele ke a bohlokwa, ge o nagana gore kampeng ya bafaladi ba 48 000 go ka ba le masea 250 ao a belegwago kgwedi e nngwe le e nngwe.

Go Fepša Gabotse Moyeng

Lefaseng ka moka, Dihlatse tša Jehofa di ka ipotšiša ka bana babo tšona ba moya bao ba dulago dikampeng tša Tanzania. Go na le Dihlatse tše ka bago 1 200 tšeo di arotšwego ka diphuthego tše 14 le dihlopha tše 3. Di phela bjang?

Gare ga dilo tša pele tšeo Bakriste ba ba ineetšego ba ilego ba di dira ge ba fihla dikampeng e bile go kgopela lefelo leo ba ka agago Holo ya Mmušo go lona. Se se tla thuša bafaladi go tseba moo ba ka hwetšago Dihlatse gona le moo ba ka yago gona bakeng sa diboka tša tšona tša beke le beke. Kampeng ya Lugufu, go na le diphuthego tše 7 tšeo di nago le palo-moka ya Bakriste ba mafolofolo ba 659. Dibokeng tša bona tša Sontaga, palo e kopantšwego ya bao ba bago gona diphuthegong tše tše 7 gantši e ba palo-moka ye e ka bago 1 700.

Dihlatse tše di lego dikampeng tše ka moka le tšona di holwa ke dikopano tše nyenyane le tše kgolo tša Bokriste. Ge kopano ya pele ya selete e be e swarwa kua kampeng ya Lugufu, ba bilego gona e bile ba 2 363. Dihlatse di be di agile letangwana la kolobetšo ka ntlenyana ga lefelo la kopano. Letangwana le be le epilwe le go alelwa ka polasitiki gore meetse a se ke a nwelela. Bana babo rena ba be ba sepela ka dipaesekele go ya go kga meetse nokeng yeo e ka bago bokgole bja dikhilomithara tše pedi. Ka ge ba be ba rwala dilithara tše 20 leeto ka leeto, seo se be se bolela gore ba boele gantši. Bao ba yago kolobetšong ba be ba apere ka bothakga, ba emetše go kolobetšwa. Go ile gwa kolobetšwa ba 56 ka go inwa ka meetseng. Modiredi yo mongwe wa nako e tletšego yoo go ilego gwa boledišanwa le yena kopanong o ile a hlalosa gore o swara dithuto tša Beibele le batho ba 40. Barutwana ba gagwe ba bane ba ile ba kolobetšwa kopanong yeo.

Ofisi ya lekala ya Dihlatse tša Jehofa e rulaganyeditše gore balebeledi ba basepedi ba etele ka  mehla. Yo mongwe wa bona o re: “Bana babo rena ba a fišega bodireding. Tšhemo ya bona ke e kgolo, gomme phuthegong e nngwe Hlatse e nngwe le e nngwe e diriša diiri tše 34 ka kgwedi bodireding. Bontši bja bona ba swara dithuto tša Beibele tše hlano goba tše fetago tšeo le batho bao ba thabelago. Mmulamadibogo yo mongwe [modiredi wa nako e tletšego] o itše go be go se na tšhemo yeo a e thabelago go feta ye. Batho ba dikampeng ba thabela dikgatišo tša rena kudu.”

Dipuku tša Beibele di fihla bjang dikampeng? Lekala le di romela ka terene e yago Kigoma, toropo ye e lego ka bohlabela bja lebopo la Letsha la Tanganyika. Bana babo rena ba hwetša dikgatišo moo gomme ba rulaganyetša gore di romelwe diphuthegong. Ka dinako tše dingwe ba hira bene e nago le seširo gomme ba ikišetša dipuku dikampeng ka moka. Se se ka tšea mo e ka bago matšatši a mararo goba a mane ba sepela ditseleng tša lekgwara.

Go Thušwa ka Dilo tše di Bonagalago

Dihlatse tša Jehofa tša kua Fora, Belgium le Switzerland di thušitše kudu ka go thuša bafaladi ba lego dikampeng tše. Tše dingwe di ile tša etela dikampa tša Tanzania ka tumelelo ya Ministry of Home Affairs le UNHCR. Dihlatse tša kua Yuropa di ile tša tliša sopo ya dinawa, diaparo, dieta, dipuku tša sekolo le sesepa ka bontši. Dilo tše di neetšwe bakeng sa gore di abelwe bafaladi ka moka ka go dumelelana le molao wa motheo wa Beibele wo o rego: “Byale xe re sa na le lebaka, a re direng botse; re bo direlê batho bohle, xa-xolo re bo dirêlê batho ba-bô-rena ba tumêlô.”​—Ba-Galatia 6:⁠10.

Maiteko a a batho a tšweleditše mafelelo a mabotse kudu, ka ge go thušitšwe bafaladi ba bantši. Komiti ya Setšhaba sa Bafaladi kampeng e nngwe e ile ya leboga ka mantšu a rego: “Legatong la setšhaba sa gabo rena ka moka, re na le tokelo ya go le leboga ka modiro wa lena o botse woo mokgatlo wa lena o re diretšego ona ka makga a mararo . . . Diaparo di thušitše banna, basadi le bana ba bahloki ba 12 654 gotee le masea a sa tšwago go belegwa . . . Setšhaba sa bafaladi sa kampeng ya bofaladi ya Muyovozi ga bjale se na le badudi ba 37 000. Ka kakaretšo, go thušitšwe batho ba 12 654, e lego 34,2 lekgolong ya baagi.”

Kampeng e nngwe, yo mongwe le yo mongwe wa bafaladi ba 12 382 o ile a newa diaparo tše tharo gomme kampa e nngwe e ile ya hwetša dipuku tša sekolo tše dikete-kete bakeng sa go dirišwa dikolong tša tlase, tše di phagamego le tša bomapimpana. Molaodi wa go aba dilo ka bokgoni wa UNHCR go e nngwe ya ditikologo o boletše gore: “Re thabela kudu meneelo yeo re e amogetšego [bakeng sa go] kgotsofatša dinyakwa tše kgolo tša setšhaba dikampeng tša bofaladi. Morwalo wo re sa tšwago go o amogela e bile wa diswaro tše 5 tše di tletšego dipuku tša sekolo, tšeo ditirelo tša rena tša setšhaba di ilego tša di abela bafaladi. . . . Re leboga kudu.”

Gaešita le dikuranta tša lefelong leo di ile tša lahlela mantšu a mabapi le thušo yeo e neilwego. Sehlogo sa kuranta ya Sunday News ya May 20, 2001, se be se re: “Diaparo Bakeng sa Bafaladi ba Tanzania di Tseleng.” Tokollo ya yona ya February 10, 2002 e rile: “Bafaladi ba thabela moneelo ka gobane bana ba bangwe bao ba bego ba tlogetše sekolo ka lebaka la go se be le diaparo, ga bjale ba šetše ba e ba gona ka mehla sekolong.”

Bafaladi ba Maemong a Thata Eupša ba Hwetša Thušo

Go bafaladi ba bantši, go tšea mo e ka bago ngwaga go tlwaelana le tsela e mpsha ya bophelo bja kampeng. Ba phela maphelo a bonolo. Dihlatse tša Jehofa dikampeng tše di diriša nako ya tšona e ntši bakeng sa go abelana le baagišani ba tšona ba bafaladi ditaba tše dibotse tše di homotšago go tšwa Lentšung la Modimo, Beibele. Di bolela ka lefase le lefsa, moo batho ka moka “ba tl’o xo tšea dithšoša ba rula mexoma ka tšôna, ba tšea marumô ba rula maxwêtla ka ôna. Xo ka se bê le sethšaba se se tl’o xo tšwêla se sengwê lerumô; batho ba tlo lesa xo ithuta xo hlabana.” Ka gona yo mongwe le yo mongwe o tla “dula meriting ya morara w’axwe, le mo moriting wa moxó wa xaxwe, xò se e a ba thšošaxo; ka xobane xo boletše molomo wa Morêna wa mašaba.” Ke mo go kwagalago gore ka tšhegofatšo ya Modimo, lefase le e tla ba le le se nago dikampa tša bofaladi.​—Mika 4:​3, 4; Psalme 46:⁠9.

[Caption on page 8]

Dintlo tša kua kampeng ya Nduta

[Caption on page 10]

Holo ya Mmušo ya Lukole (ka go le letona)

Kolobetšo kua Lugufu (ka tlase)

[Caption on page 10]

Kopano ya selete kua kampeng ya Lugufu