Na ba Hweditše Areka ya Noa?

GO BONAGALA go bolelwa gantši ka lesolo la go tsoma areka ya Noa. Go ba le kgahlego e bjalo ke mo go kwešišegago. Sekepe seo se segologolo seo Noa le lapa la gagwe ba ilego ba phologa Meetse-fula ka sona morago kua ka 2370-2369 B.C.E. e ka ba kutollo e kgolo kudu ya tša boepi bja marope. Lega go le bjalo, go sa šetšwe maiteko a magolo ao a dirwago, lesolo la go tsoma areka ya Noa le sa dutše le tšwela pele. Ke’ng seo se tsebjago go sa šetšwe dikakanyetšo le boipolelo bjoo bo dirwago?

Beibele e utolla gore areka ya Noa e ile ya “êma . . . dithabeng tša Ararate.” (Genesi 8:4) Lefelo la Ararate le akaretša thaba e tsebjago kudu yeo ga bjale e bitšwago Thaba ya Ararate kua bohlabela bja Turkey, kgaufsi le mellwane ya Armenia le Iran.

Masolo a mantši ao a dirilwego lefelong le a go tsoma areka ya Noa a dirile gore go bolelwe dilo tše dintši tšeo di tsošago kgahlego eupša tšeo di se nago le bohlatse. Diswantšho tše di makatšago tša moyeng, di bontšhitše diripana tša dikota tšeo di manegilwego ka moti-mmu, gomme dipego tša batho bao ba bolelago gore ba bone areka di dirile gore batho ba nyake bohlatse bja kgonthe. Lega go le bjalo, lesolo leo le be le le thata. Lefelo le lengwe leo go naganwago gore e go lona leo gantši go bolelwago ka lona le mo e ka bago dimithara tše 4 600 go tloga botlaseng bja Thaba ya Ararate. Go oketša moo, ka baka la mabaka a tša dipolitiki a lefelong leo, ga se gantši banyakišiši ba dinageng dišele ba fiwago tumelelo ya go ya moo thabeng.

Lega go le bjalo, bontši bja bao ba fišegelago go hwetša areka ba fagahletše go bona go dirwa masolo a oketšegilego lefelong leo. Ba dumela gore dikarolo tša areka di sa dutše di le gona Thabeng ya Ararate yeo e khupeditšwego ke lehlwa, gomme di ba ka tlase ga lehlwa nakong e telele mo ngwageng. Ba bolela gore ke nywageng e nago le selemo se se fišago moo go nago le kholofelo ya go ka bona le go fihla moo areka e lego gona.

Dikholofelo tše bjalo di ile tša gakatšwa ke dipego tše mmalwa. Josephus, radihistori wa Mojuda wa lekgolong la pele la nywaga C.E., o bolela ka bo-radihistori ba mmalwa ba peleng bao ba kilego ba bolela gore areka e be e sa bonagala godimo ga thaba ya Ararate. Go boletšwe le gore batho ba be ba bile ba tšea le diripana tša dikota tšeo di manegilwego ka moti-mmu e le segopotšo. Yo mongwe wa banna bao Josephus a boletšego ka bona e be e le Berossus, mmegi wa Mobabilona wa ditaba tša histori wa lekgolong la boraro la nywaga B.C.E.

Ngwaga-kgolong o fetilego, e nngwe ya dipego tše di makatšago e be e e-tšwa go monna wa Armenia, George Hagopian. O boletše gore o ile a etela areka ge e be e sa le mošemanyana a e-na le malome’agwe mathomong a bo-1900 le gore o ile a tloga a e namela. Hagopian o ile a hwa ka 1972, eupša bohlatse bja gagwe bo sa dutše bo tsoša kgahlego ya batho ba bantši le go ba makatša.

Motheo wa Kgonthe wa Tumelo?

Na ruri go na le motheo wa go dumela gore banyakišiši ba hweditše areka goba wa gore ba ka e hwetša? Mohlomongwe, eupša go bonagala gape go e-na le dipelaelo tše dintši mabapi le go hwetša areka. Taba ke gore, gopola gore Beibele ga e bolele ka go lebanya gore areka e ile ya tsokama kae ge meetse-fula a be a nwelela. E bolela feela gore “dithabeng tša Ararate.”

Ke ga tlhago gore banyakišiši le baakanyetši ba  bolele ka lefelo le le lego tlhoreng ya thaba. Lega go le bjalo, Mangwalo ga a bolele gore Modimo o ile a dira gore areka e tsokame tlhoreng ya Thaba ya Ararate, yeo lehono e lego e tonyago kudu le e lego godimo-dimo yeo e nyakilego go ba ya bophagamo bja dikhilomithara tše hlano. * Gopola gore Noa le lapa la gagwe ba ile ba phela ka gare ga areka ka dikgwedi tše mmalwa e šetše e tsokame. (Genesi 8:4, 5) Le gona go bonagala e le mo go sa kwagalego gore ka morago ga go tšwa ka arekeng, bona gotee le diphoofolo tše dintši ba ile ba swanelwa ke go fologa go tšwa tlhoreng ya thaba go swana le banamedi ba dithaba. Ka gona, mohlomongwe lefelo leo areka e tsokamego go lona le be le namelega gabonolo go feta kamoo banyakišiši ba mehleng yeno ba naganago ka gona, eupša le sa dutše le phagame ka mo go lekanego go dumelelana le seo se bolelwago ke Genesi 8:4, 5. Le gona, go sa šetšwe gore areka e ile ya tsokama kae lefelong la Ararate, na e ka ba e se ya hwelela nywaga-kgolong e fetilego ka baka la go bola le diji?

Go oketša moo, go na le seo se belaetšago ka dipolelo tšeo ka dinako tše dingwe di bolelwago ke ditsebi tša molao wa ditšhaba-tšhaba mabapi le bohlokwa bja dinyakišišo tša tšona bodumeding. Morulaganyi wa lesolo le lengwe o ile a bolela gore go hwetša areka “go tla tiišetša tumelo ya ba dimilione . . . gomme ba bantši ba tla ba le tumelo.” Ge a be a le ditherišanong tša tša ditaba ka 2004 o boletše gore go hwetša areka e be e tla ba “tiragalo e kgolo ga e sa le go tloga tsogong ya Kriste.” Nyakišišo ya gagwe ka morago e ile ya phumolwa.

Na go hwetšwa ga areka ya Noa ruri go ka tiiša goba gwa dira gore batho ba be le tumelo? Beibele e bontšha gore tumelo ya kgonthe ga se ya ithekga ka dilo tšeo re ka di bonago goba ra di kgwatha. (2 Bakorinthe 5:7) Batho ba bangwe bao ba tletšego dipelaelo ba gapeletša gore ke bohlatse bjo bo bonagalago feela bjo bo ka dirago gore ba be le tumelo dipegong tše itšego tša Beibele. Lega go le bjalo, therešo ke gore ga go bohlatse le ge e le bofe bjoo bo ka dirago gore batho ba bjalo ba be le tumelo. Jesu o boletše ka boyena gore batho ba bangwe ga ba kgolwe ditherešo tša Beibele—gaešita le ge ba be ba ka bona motho a tsoga bahung!—Luka 16:31.

Ka lehlakoreng le lengwe, tumelo ya kgonthe ga se bo-dumela-tšohle; e theilwe bohlatseng bjo bo tiilego. (Baheberu 11:1) Na go na le bohlatse bjo bo tiilego bjoo bo ka thušago batho ba nago le teka-tekano lehono gore ba be le tumelo pegong ya Beibele ya mabapi le Meetse-fula? Ee, bo gona. Jesu Kriste o boletše ka mo go kwagalago gore: ‘Noa o ile a tsena ka arekeng, gomme meetse-fula a tla.’ (Luka 17:26, 27) Bjo ke bohlatse bjo bogolo kudu bjo bo ka hwetšwago. Ka baka la’ng?

Jesu o be a le legodimong pele a e tla lefaseng. (Johane 8:58) O ile a bona ge areka e agwa; o ile a bona Meetse-fula. Bjale, ke bohlatse bofe bjoo bo bonagalago bo go kgodiša? Na ke bohlatse bja hlatse e bonego ka mahlo bja Motho yo a ipontšhitšego e le yo a ka botwago ka mo phethagetšego le yo a ilego a nea bohlatse bja gore ke yena Morwa wa Modimo? Goba na ke kgonagalo e nyenyane ya banyakišiši bao ba rego ba hweditše diripana tša dikota tša bogologolo tšeo di hweditšwego tlhoreng e nago le lehlwa ya thaba? Ge bo lebelelwa go tšwa lehlakoreng leo, bohlatse bja gore areka ya Noa e ile ya ba gona e šetše e le bjo bogolo kudu.

[Mongwalo wa tlase]

[Ntlhakgolo go letlakala 13]

Na go na le bohlatse bjo bo tiilego bjoo bo tiišetšago pego ya Beibele ya mabapi le Meetse-fula?

[Ntlhakgolo go letlakala 14]

Jesu Kriste o boletše ka mo go kwagalago gore: ‘Noa o ile a tsena ka arekeng, gomme meetse-fula a tla’