Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Duzu A Baebolo Mgbondabulɛ Maa Yɛnwu Ye Wɔ 1914 Anwo A?

Duzu A Baebolo Mgbondabulɛ Maa Yɛnwu Ye Wɔ 1914 Anwo A?

Baebolo ne bua kɛ

 Baebolo ne maa yɛnwu kɛ Nyamenle Belemgbunlililɛ ne bɔle ɔ bo kɛ ɔdi tumi wɔ anwuma wɔ 1914. Baebolo ne anu ngapezo mɔɔ wɔ Daneɛle tile 4 la maa yɛnwu ɛhye.

 Ngapezo ne. Nyamenle maanle Belemgbunli Nɛbukadenɛza hanle baka kpole bie mɔɔ bɛpɛle ye bɛdole aze la anwo ɛlalɛ. Bɛammaa ye dosinli ne amfifi too “ɛvolɛ nsuu,” yemɔ anzi, dosinli ne bafifi bieko.​—Daneɛle 4:1, 10-16.

 Mekɛ mɔɔ ngapezo ne limoale rale nu. Ɛnee baka kpole ne gyi ɛkɛ maa Belemgbunli Nɛbukadenɛza mumua ne. (Daneɛle 4:20-22) ‘Bɛpɛle ye bɛdole aze’ wɔ sɛkɛlɛneɛ adenle zo wɔ mekɛ mɔɔ ɔnyianle nane adwenle na eza ye tumililɛ ne vile ɔ sa wɔ ɛvolɛ nsuu anu la. (Daneɛle 4:25) Mekɛ mɔɔ Nyamenle maanle Nɛbukadenɛza adwenle ziale rale sua nu la, ɔziale ɔlile ye ebia ne na ɔliele Nyamenle tumililɛ ɔdole nu.​—Daneɛle 4:34-36.

 Daselɛ mɔɔ kile kɛ ngapezo ne rale nu wɔ adenle fofolɛ zo. Ngapezo ne bodane titili a le kɛ ɔmaa “menli kɔsɔɔti anwu kɛ Anwuma Anwumanli ne lɛ tumi wɔ ewiade belemgbunlililɛ zo, yɛɛ ɔfa ɔmaa awie biala mɔɔ ɔkulo la, ɔnvane nwolɛ kɛ ahenle le koahweabane bɔbɔ.” (Daneɛle 4:​17) Asoo Nɛbukadenɛza mɔɔ memaa ɔ nwo zo la a ɛnee Nyamenle kulo kɛ ɔfa tumililɛ ɛhye ɔmaa ye ɔ? Kyɛkyɛ, ɔluakɛ ɛnee Nyamenle ɛmaa yelimoa yeha ɛlalɛ mɔɔ kile kɛ tɛ ɔdaye anzɛɛ maanyɛlɛ nu tumivolɛ bie a bɛbava tumililɛ ɛhye bɛamaa ye a. Emomu, Nyamenle mumua ne ‘bava belemgbunlililɛ bie azie ɛkɛ na awie ɛnrɛhola ɛnrɛzɛkye ye kenle bie maanle nu.’​—Daneɛle 2:31-44.

 Ɛnee Nyamenle ɛlimoa ɛmaa belemgbunlililɛ bie, tete Yizilayɛ maanle ne, mɔɔ gyi ɛkɛ maa ye azɛlɛ ye azo tumililɛ ne la ɛlɛdi tumi: Nyamenle maanle “munzule” dole zɔhane belemgbunlililɛ ne ɔluakɛ menli mɔɔ ɛnee di tumi wɔ zo la anli nɔhalɛ, noko ɔhanle kɛ ɔbava belemgbunlililɛ ne yeamaa “ahenle mɔɔ ɔle ye ɛdeɛ la.” (Yizikeɛle 21:25-​27) Baebolo ne maa yɛnwu kɛ Gyisɛse Kelaese a dahuu belemgbunlililɛ ɛhye le ye ɛdeɛ a. (Luku 1:30-33) Gyisɛse ɛnle kɛ Nɛbukadenɛza la, ɔmmemaa ɔ nwo zo.​—Mateyu 11:29.

 Duzu a baka ne mɔɔ wɔ Daneɛle tile 4 la kile a? Wɔ Baebolo ne anu, ɔyɛ a bɛfa mbaka bɛsie ɛkɛ bɛmaa tumililɛ. (Yizikeɛle 17:22-24; 31:2-5) Ngapezo ne mɔɔ wɔ Daneɛle tile 4 la rale nu wɔ adenle fofolɛ zo; ɛnee baka kpole ne gyi ɛkɛ maa Nyamenle tumililɛ ne.

 Duzu a baka ne mɔɔ bɛpɛle bɛdole aze la kile a? Kɛ mɔɔ baka ne mɔɔ bɛpɛle ye la kile kɛ Nɛbukadenɛza tumililɛ ne vile ɔ sa wɔ mekɛ bie anu la, eza ɔkile kɛ Nyamenle tumililɛ ne mɔɔ wɔ azɛlɛ ye azo la vile menli mɔɔ di zolɛ tumi la asa wɔ mekɛ bie anu. Ɛhye zile wɔ mekɛ mɔɔ Nɛbukadenɛza zɛkyele Gyɛlusalɛm, ɛleka mɔɔ Yizilayɛ arelemgbunli dɛnlanle ‘Gyihova belemgbunli ebia’ zo la. Ɛnee tumililɛ ɛhye gyi ɛkɛ maa Nyamenle mumua ne.​—1 Edwɛkɛsisilɛ 29:23.

 Duzu a “ɛvolɛ nsuu” ne kile a? “Ɛvolɛ nsuu” ne kile mekɛ mɔɔ Nyamenle gyakyile maanle maanle ne mɔ ɔmaanle bɛlile tumi wɔ azɛlɛ ye azo mɔɔ yeammaa ye belemgbunlililɛ ne anyɛ bɛ ɛhwee la. “Ɛvolɛ nsuu” ne bɔle ɔ bo wɔ October 607 K.Y.M., na kɛ mɔɔ Baebolo ne maa yɛnwu ye la, mekɛ zɔhane anu a Babelɔnma zɛkyele Gyɛlusalɛm a. *​—2 Arelemgbunli 25:1, 8-10.

 “Ɛvolɛ nsuu” ne tendenle le nyɛ? Ɔnrɛhola ɔnrɛyɛ ɛvolɛ nsuu ala kɛ Nɛbukadenɛza ɛdeɛ ne la. Gyisɛse maanle yɛnwunle mualɛ ne wɔ mekɛ mɔɔ ɔhanle kɛ “menli mɔɔ ɛnze Nyamenle la barava Gyɛlusalɛm [mɔɔ le Nyamenle tumililɛ ne anwo sɛkɛlɛneɛ la] azɛlɛ ye adɛnla zo kɔkpula kɛ bɛ mekɛ kɛdwu la.” (Luku 21:24) ‘Menli mɔɔ ɛnze Nyamenle la mekɛ’ ne, mekɛ mɔɔ Nyamenle maanle ‘menli mɔɔ ɛnze Nyamenle la ravale Gyɛlusalɛm azɛlɛ ne la’ nee “ɛvolɛ nsuu” ne mɔɔ wɔ Daneɛle tile 4 la le ko. Ɛhye kile kɛ mekɛ mɔɔ ɛnee Gyisɛse wɔ azɛlɛ ye azo la, ɛnee “ɛvolɛ nsuu” ne ɛtɛbale awieleɛ.

 Baebolo ne kile yɛ kɛzi yɛbanwu “ɛvolɛ nsuu” ne tendenle la. Ɔka kɛ “ɛvolɛ nsa nee foa” le kenle 1,260, yemɔti “ɛvolɛ nsuu” ne le kenle 1,260 ne mɔnwo nwiɔ anzɛɛ kenle 2,520. (Yekile 12:6, 14) Ɔlua ngapezo edwɛkɛ ne mɔɔ se ‘kenle ko biala le ɛvolɛ ko’ la ati, kenle 2,520 ne gyi ɛkɛ maa ɛvolɛ 2,520. Yemɔti, “ɛvolɛ nsuu” anzɛɛ ɛvolɛ 2,520 ne bara awieleɛ wɔ October 1914.​—Ɛdianlɛ 14:34; Yizikeɛle 4:6.

^ Saa ɛkpondɛ deɛmɔti bɛvale ɛvolɛ 607 K.Y.M. bɛlile gyima la anwo edwɛkɛ dɔɔnwo a, nea edwɛkɛ ɛhye mɔ anu: “When Was Ancient Jerusalem Destroyed?​—Part One,” mɔɔ wɔ The Watchtower, October 1, 2011, mukelɛ 26-31, yɛɛ “When Was Ancient Jerusalem Destroyed?​—Part Two,” mɔɔ wɔ The Watchtower, November 1, 2011, mukelɛ 22-28 la.