Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Asoo Ɛze?

Asoo Ɛze?

Kɛmɔti a ɛnee bɛku ɛtanevolɛma a bɛbubu bɛ gyakɛ ɛ?

Edwɛkpa ne ka Gyisɛse nee ɛtanevolɛma nwiɔ ne mɔɔ bɛhunle bɛ wɔ amaneɛnwunlɛ baka ne azo la anwo edwɛkɛ kɛ: ‘Dwuuma ne zɛlɛle Paelɛte kɛ ɔmaa bɛbubu bɛ gyakɛ na bɛye avunli ne mɔ bɛvi ɛkɛ.’​—Dwɔn 19:31.

Ɛnee Dwuuma mɛla ne kile kɛ bɛkenda awie wɔ baka zo bɛku ye a, “ɔnle kɛ bɛmaa ye funli ne kenda baka ne azo aledwolɛ ne amuala.” (Mɛla ne 21:22, 23) Ɔda ali kɛ Dwuuma vale mɛla ko ne ala lile gyima wɔ menli mɔɔ Wulomuma hunle bɛ wɔ baka zo la anwo. Menli ne agyakɛ mɔɔ bɛbubu wɔ adenle ɛhye azo la bɛamaa bɛawu ndɛndɛ na bɛanyia adenle bɛazie bɛ kolaa na Ɛnwomenlelielɛ ne abɔ ɔ bo wɔ mekɛ mɔɔ ewia ne ɛhɔdɔ la.

Wɔ menli dɔɔnwo mɔɔ bɛku bɛ wɔ adenle ɛhye azo la anwo, bɛfa pɛlɛko bɛbobɔ ahenle mɔɔ bɛbua ye fɔlɛ la asa nee ɔ gyakɛ anu bɛkenda ye baka zo. Saa bɛtenrɛ baka ne a, ɔte nyane wɔ ɛkɛ ne mɔɔ ɔhenda la, ye ɛnlomboɛ ne amuala gyi pɛlɛko ne mɔ azo. Amaa ahenle ahola alie ɛnwomenle la, ɔwɔ kɛ ɔkpogya ɔ nwo zo wɔ pɛlɛko ne mɔɔ wɔ ɔ gyakɛ anu la azo. Noko akee, saa bɛbubu ɔ gyakɛ a, ɔnrɛhola ɔnrɛyɛ zɔ. Ye ɛbolɛ kpu​—bie noko a ye mogya ne gyinla​—na ɔwu ndɛndɛ.

Kɛzi ɛnee bɛfa totoabɔ bɛko wɔ tete ne ɛ?

Totoabɔ a Devidi vale hunle Golayate kakanyinli ne a. Ɔbayɛ kɛ Devidi zukoale kɛzi bɛfa akodeɛ ɛhye bɛko la wɔ ɛvolɛ dɔɔnwo mɔɔ ɛnee ɔle mboaneneavolɛ kakula la.​—1 Samoɛle 17:40-50.

Bane mɔɔ kile Aselea totoabɔma mɔɔ ɛlɛteta Dwuuma sua bie la

Wɔ Baebolo mekɛ zo, ɛnee totoabɔ le debie mɔɔ bɛnwu ye wɔ Yigyibitima nee Aseleama adwinli ninyɛne nu a. Totoabɔ le akodeɛ mɔɔ bɛfa nwoma anzɛɛ ɛdanlɛ bɛyɛ bɛmaa ɔyɛ kodoku mɔɔ ɔlɛ nyɛma nwiɔ wɔ nwolɛ la. Ahenle mɔɔ to la fa awolɛ mɔɔ nwolɛ le tonlotonlo mɔɔ bayɛ kɛ enkyi nwiɔ kɔdwu nsa na nuhua ɛnlomboɛ le kilo 0.25 la gua nu. Ɔfa totoabɔ ne ɔpɛne ɔ ti anwo na ɔgyakyi nyɛma ne ko anu, ɛhye pia bolɛ ne kpole maa ɔkɔbɔ ɛleka mɔɔ ɔkulo la pɛpɛɛpɛ.

Ninyɛne mɔɔ bɛdudu ye wɔ azɛlɛ nwo wɔ Mɛdetɛlenia Aduduleɛ la ɛmaa bɛnwu totoabɔ dɔɔnwo mɔɔ bɛvale bɛhɔle konle wɔ tete ne la. Ɔbayɛ kɛ menli mɔɔ ɛbe ye ɛdolɛ nu la kola twe bolɛ ne anu maa ɔkɔ mayɛlɛ 100 kɔdwu 150 wɔ dɔnehwele ko anu. Nwomama ɛtɛdiele ɛtɛtole nu kɛ totoabɔ ne kola kɔ moa kɛ ɛda la ɛdeɛ, noko totoabɔ kola sɛkye debie.​—Maanlebuvolɛma 20:16.