Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

 EDWƐKƐ TITILE | KƐMƆTI A ESIANE TO KPALƐMA Ɛ?

Esiane To Kpalɛma—Kɛmɔti Ɛ?

Esiane To Kpalɛma—Kɛmɔti Ɛ?

Kɛmɔ Gyihova Nyamenle * a le debie biala Bɔvolɛ nee tumivolɛ la ati, menli dɔɔnwo nyia adwenle kɛ ɔdi debie biala mɔɔ kɔ zo wɔ ewiade, mɔɔ esiane boka nwo la anwo ɛzonle. Noko akee, suzu mɔɔ Baebolo ne ka ye wɔ nɔhalɛ Nyamenle ne anwo la nea:

  • “Gyihova le tenlene wɔ ye ndenle kɔsɔɔti anu.”Edwɛndolɛ 145:17, NW.

  • “Nyamenle di pɛlepɛle wɔ ye ndenle kɔsɔɔti anu. Ɔle Nyamenle mɔɔ di nɔhalɛ, mɔɔ ɔmbɔ adalɛ biala, tenlenenli nee fɔɔnwo a le ye.”Mɛla ne 32:4, NW.

  • “[Gyihova] se anwunvɔne yɛɛ ɔ kunlu yelɛyela ye.”Gyemise 5:11.

Nyamenle ɛmmaa esiane ɛnzi. Noko, asoo ɔka awie mɔ ɔmaa bɛyɛ ninyɛndane? Kyɛkyɛ. Ngɛlɛlera ne ka kɛ, “saa awie kɔ ngyegyelɛ nu a ɔmmaka kɛ, ‘Nyamenle ɛlɛsɔ me anlea.’” Kɛmɔti ɛ? Ɔluakɛ “ɛtane ɛngola ɛnzɔ Nyamenle ɛnnea yɛɛ Nyamenle mumua ne ɛnzɔ awie biala ɛnnea.” (Gyemise 1:13) Nyamenle ɛnzɔ awie biala ɛnnea ɔmmaa ɔnyɛ ninyɛndane. Nyamenle ɛmmaa esiane ɛnzi yɛɛ ɔmmaa awie mɔ ɛnyɛ ninyɛndane. Ɛnee nwane anzɛɛ duzu a di esiane nwo ɛzonle a?

YƐKƆ ƐLEKA ƐTANE WƆ MEKƐ ƐTANE NU

Baebolo ne kile debie ko mɔɔ maa alesama nwu amaneɛ la, ɔhanle kɛ: ‘Mekɛ nee ninyɛne mɔɔ bɛ nye ɛnla la to bɛ muala.’ (Nolobɔvo ne 9:11) Saa debie mɔɔ yɛ nye ɛnla anzɛɛ esiane si, na awie baboda anzɛɛ ɔnrɛboda a ɔgyi ɛleka mɔɔ ɔwɔ mɔɔ deɛ ne zile la azo. Kɛyɛ ɛvolɛ 2,000 mɔɔ ɛze ɛhɔ la anu, Gyisɛse Kelaese hanle esiane mɔɔ dole menli 18 mɔɔ sua bie bule guale bɛ nwo zo hunle bɛ la anwo edwɛkɛ. (Luku 13:1-5) Tɛ kɛ bɛ ɛbɛlabɔlɛ ɛnle kpalɛ la ati a esiane ɛhye dole bɛ a; mɔɔ ɔrale la a le kɛ sua ne bule la ɛnee bɛwɔ ɔ bo. Kenlensa ye ala, azɛlɛkpusulɛ bie zile Haiti wɔ January 2010; Haiti arane ne hanle kɛ ɔhunle menli 300,000. Bɛ muala bɛwule ɔnva nwo kɛzi ɛnee bɛde la. Anwodolɛ noko bahola aha awie mekɛ biala.

Kɛmɔti a Nyamenle ɛmbɔ kpalɛma anwo bane ɛnvi esiane nwo ɛ?

Bie a ɛbabiza kɛ: ‘Asoo anrɛɛ Nyamenle ɛnrɛhola ɛnrɛzi esiane ɛhye mɔ adenle? Asoo ɔngola ɔmbɔ kpalɛma anwo bane ɔnvi esiane nwo?’ Amaa Nyamenle ava ɔ nwo alie nu la, ɔwɔ kɛ ɔnwu esiane na bɛazi. Nyamenle lɛ tumi mɔɔ maa ɔnwu mɔɔ bazi kenlebie la ɛdeɛ, noko kpuyia mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛsuzu nwo la a le kɛ: Asoo Nyamenle fa ye tumi kpole ne nwu ninyɛne ɛhye mɔ?Ayezaya 42:9.

Ngɛlɛlera ne ka kɛ: “Nyamenle wɔ anwuma; ɔyɛ debie biala mɔɔ ɔdaye ɔkulo la.” (Edwɛndolɛ  115:3) Gyihova yɛ debie mɔɔ ɔnea a nwolɛ hyia la—tɛ debie biala mɔɔ ɔkola ɔyɛ la a ɔyɛ a. Zɔhane ala a, ɔkile debie mɔɔ ɔkulo kɛ ɔnea a. Kɛ neazo la, mekɛ mɔɔ tete azuamgbole Sodɔm nee Gomɔla ninyɛndane ne yɛle kpole la, Nyamenle zele tete selɛ Ebileham kɛ: “Mekɔ ɛkɛ meahɔnlea saa mɔɔ bɛlɛkeha bɛatia ye la amuala le zɔhane a. Saa ɔnle zɔhane noko a eza mebanwu ye.” (Mɔlebɛbo 18:20, 21) Wɔ mekɛ bie anu, Gyihova anyɛ kɛ ɔkɛnwu ninyɛndane mɔɔ ɛlɛkɔ zo wɔ zɔhane azua ne mɔ azo la. Ɔda ali kɛ, Gyihova bahola azi kpɔkɛ kɛ ɔnrɛnwu debie biala mɔɔ ɛlɛkɔ zo la. (Mɔlebɛbo 22:12) Ɛhye ɛngile kɛ ɔtɔ sinli anzɛɛ ɔnlɛ tumi. Kɛmɔ “ye gyima di munli” la ati, Nyamenle maa ye tumi mɔɔ ɔfa ɔnwu kenlebie la nee ye bodane yia; ɔnyɛ ye kyengye kɛ alesama ɛlua adenle fɔɔnwo bie azo. * (Mɛla ne 32:4) Ɛnee, kɛzi yɛbaha ye ɛ? Yɛbaha ye sikalɛ kɛ: Nyamenle kpa nuhua ye debie mɔɔ ɔkulo kɛ ɔnwu ye la.

Kɛmɔti a Nyamenle ɛmbɔ kpalɛma anwo bane ɛnvi esiane nwo ɛ?

ALESAMA DI NWOLƐ ƐZONLE Ɔ?

Alesama di esiane bie mɔ anwo ɛzonle. Yɛ kɛzi Baebolo ne kile kɛ debie bahola awie ye ɛtane nu la nzonlɛ. “Sonla ɔdaye ye atiakunluwɔzo ɛtane ne a sɔ ye nea na ɔtwe ye ɔfi Nyamenle anwo a. Saa ye munzule atiakunluwɔzo ne nrenzɛ a ɔwo ɛtane, yɛɛ ɛtane wie nyi a ɔwie ewule.” (Gyemise 1:14, 15) Saa menli di bɛ subane ɛtane anzɛɛ atiakunluwɔzo ɛtane mɔɔ bɛkɛnyia la azi yɛ debie a, bɛnwu nwolɛ amaneɛ. (Wulomuma 7:21-23) Kɛmɔ tetedwɛkɛ kile la, alesama ɛyɛ ninyɛndane ɛmaa yeva amaneɛnwunlɛ kpole yera. Bieko, atisesebɛma kola sɛkye awie mɔ subane, na bɛmaa ɛtanelilɛ kɔ zo.Mrɛlɛbulɛ 1:10-16.

Alesama ɛyɛ ninyɛndane dɔɔnwo na yeva amaneɛnwunlɛ kpole yera

Asoo ɔwɔ kɛ Nyamenle fa ɔ nwo die nu na ɔsi menli adenle na bɛanyɛ ninyɛndane? Suzu kɛzi bɛbɔle sonla la anwo nea. Ngɛlɛlera ne ka kɛ Nyamenle bɔle sonla kɛ Nyamenle ɛsaso, kile kɛ, Nyamenle subane zo. Yemɔti, alesama kola da Nyamenle subane ne mɔ ali. (Mɔlebɛbo 1:26) Bɛmaa alesama ahyɛlɛdeɛ mɔɔ le fanwodi mɔɔ maa bɛkola bɛkile kɛ bɛkulo Nyamenle, ɔlua debie mɔɔ sɔ ɔ nye mɔɔ bɛyɛ na bɛdi nɔhalɛ bɛmaa ye la azo. (Mɛla ne 30:19, 20) Saa Nyamenle yɛ ye kyengye maa alesama dua adenle fɔɔnwo bie azo a, asoo ɔnrɛzɛkye bɛ fanwodi ne? Anrɛɛ alesama bayɛ kɛ milahyinli mɔɔ yɛ mɔɔ bɛhile bɛ kɛ bɛyɛ ala la! Saa debie biala mɔɔ si la le nkelabea a anrɛɛ kɛ ɔbayɛ la ɛne. Nea kɛzi yɛ nye die kɛ Nyamenle ɛli yɛ eni na ɔmaa yɛyɛ mɔɔ yɛkulo la ɛ! Noko ɛhye  ɛngile kɛ ngyegyelɛ mɔɔ dasanli ɛtaneyɛlɛ nee kpɔkɛzilɛ ɛtane ɛva ɛra la badɛnla ɛkɛ dahuu.

ASOO KARMA A FA AMANEƐNWUNLƐ BA A?

Saa ɛbiza awie mɔɔ le Hindunli anzɛɛ Buddhanli la kpuyia mɔɔ wɔ magazine ɛhye azo la a, bie a ɔbabua kɛ: “Karma mɛla ne ati a esiane to menli a. Mɔɔ bɛyɛle ye wɔ bɛ ɛbɛlabɔlɛ nu dɛba la a bɛlɛpɛ zolɛ ma a.” *

Mɔɔ fane Karma ngilehilelɛ ne anwo la, ɔle kpalɛ kɛ ɛbanwu mɔɔ Baebolo ne ka ye wɔ ewule nwo la. Wɔ Yidɛn tola ne, ɛleka mɔɔ bɛbɔle alesama bɛguale la, Bɔvolɛ ne zele Adam, nrenya mɔɔ lumua la kɛ: “Ɛkola ɛdi bakama biala mɔɔ wɔ tola ye anu la bie, na kpalɛ nee ɛtane ɛnwunlɛ baka ne, yemɔ mmadi ye ma ne bie, ɔluakɛ kenle ko ne mɔɔ ɛkɛli bie la, ɛbawu.” (Mɔlebɛbo 2:16, 17) Saa tɛ anzosesebɛ mɔɔ Adam yɛle na ɔluale zo ɔyɛle ɛtane ɔtiale Nyamenle la a, anrɛɛ ɔbadɛnla aze dahuu. Ewule rayɛle Nyamenle mɛla nwo anzosesebɛ zo kakɛdualɛ. Akee mekɛ mɔɔ bɛwole ngakula la, “ewule dele kpondenle aleɛabo amra anwo zo.” (Wulomuma 5:12) Yemɔti, yɛkola yɛka kɛ “ɛtane ahatualɛ a le ewule.” (Wulomuma 6:23) Eza Baebolo ne kilehile nu kɛ: “Sonla wu a, ɛnee ɔnle ɛtane tumi bo bieko.” (Wulomuma 6:7) Kile kɛ, ewule tua kakɛ biala mɔɔ ɔbayɛ kɛ ɛtanevolɛma yɛle wɔ bɛ ɛbɛlabɔlɛ nu la.

Ɛnɛ, menli mgbe dɔɔnwo ka kɛ alesama amaneɛnwunlɛ ne vi Karma. Awie mɔɔ lɛ diedi zɛhae la ta die ye amaneɛnwunlɛ nee awie mɔ ɛdeɛ to nu mɔɔ ɔmmaa ɔngyegye ye a. Noko nɔhalɛ ne a le kɛ ngilehilelɛ ɛhye ɛmmaa bɛnnyia anyelazo kɛ esiane bagyakyi. Bɛdie bɛdi kɛ awie anwo badɔ ye a kyesɛ bɛdua subane kpalɛ nee nrɛlɛbɛ titile bie azo bɛsia bɛwo ye bieko. Adwenle ɛhye le ngakyile wɔ mɔɔ Baebolo ne ka la anwo. *

DEƐ MƆƆ FA BA LA!

Asoo ɛze kɛ Seetan Abɔnsam ‘mɔɔ le ewiade ɛhye azo tumivolɛ’ la a fa amaneɛnwunlɛ ba ɔ?Dwɔn 14:30

Noko, tɛ sonla a fa amaneɛnwunlɛ ba a. Seetan Abɔnsam, Nyamenle anwumabɔvolɛ mɔɔ ɛnee di nɔhalɛ wɔ mɔlebɛbo ne la, ‘anli nɔhalɛ’ na ɔvale ɛtane ɔrale ewiade. (Dwɔn 8:44) Ɔmanle atuadelɛ hɔle zo wɔ Yidɛn tola ne anu. (Mɔlebɛbo 3:1-5) Gyisɛse Kelaese vɛlɛle ye “ɛtanevolɛ ne” nee ‘ewiade ɛhye azo tumivolɛ.’ (Mateyu 6:13; Dwɔn 14:30) Alesama di Seetan anzi na bɛbu bɛ nye bɛgua Gyihova ndenle kpalɛ ne azo. (1 Dwɔn 2:15, 16) 1 Dwɔn 5:19 ka kɛ: “Abɔnsam di ɛtane ewiade ye azo belemgbunli.” Sunsum nu abɔdeɛ gyɛne wɔ ɛkɛ mɔɔ bɛyɛ amumuyɛ na bɛhɔboka Seetan anwo a. Baebolo ne kile kɛ Seetan nee ye sunsum evinli ne mɔ “ɛbɛlɛbɛla ewiade amra amuala,” na bɛva ngyegyelɛ bɛra “azɛlɛ” ye azo. (Yekile 12:9, 12) Ɛhye ati, Seetan Abɔnsam a di ɛtaneyɛlɛ nwo ɛzonle titile a.

Ɔda ali kɛ, Nyamenle ɛnli esiane mɔɔ to menli la anwo ɛzonle; yɛɛ ɔmmaa bɛnnwu amaneɛ. Emomu, yebɔ ɛwɔkɛ kɛ ɔbaye ɛtaneyɛlɛ yeavi ɛkɛ, kɛmɔ edwɛkɛ ne mɔɔ doa zo kile la.

^ ɛden. 3 Baebolo ne kile kɛ Nyamenle duma a le Gyihova.

^ ɛden. 11 Amaa wɔanwu deɛmɔti Nyamenle maa adenle maa esiane kɔ zo si anwo debie la, nea Duzu A Baebolo ne Kilehile Amgba A? buluku ne mɔɔ Gyihova Alasevolɛ ɛyɛ la tile 11.

^ ɛden. 16 Amaa wɔazukoa ɛleka mɔɔ Karma mɛla ne abo vi la, nea What Happens to Us When We Die? brohyua ne mɔɔ Gyihova Alasevolɛ ɛyɛ la mukelɛ 8-12.

^ ɛden. 18 Amaa wɔanwu mɔɔ Baebolo ne kilehile wɔ gyinlabelɛ mɔɔ mɔwuamra wɔ nu nee anyelazo mɔɔ wɔ ɛkɛ maa menli mɔɔ ɛwu la, nea Duzu A Baebolo ne Kilehile Amgba A? buluku ne tile 6 nee 7.